/[glms]/glms/inleiding.tex
ViewVC logotype

Diff of /glms/inleiding.tex

Parent Directory Parent Directory | Revision Log Revision Log | View Patch Patch

revision 1.36 by Mieke, Thu Oct 24 19:52:13 2002 UTC revision 1.37 by rudy, Mon Oct 28 19:49:40 2002 UTC
# Line 2021  Emacs handleiding (\url{http://www.gnu.o Line 2021  Emacs handleiding (\url{http://www.gnu.o
2021  \end{urlbox}  \end{urlbox}
2022    
2023  In dit hoofdstuk zullen we een groot aantal dingen bespreken die de  In dit hoofdstuk zullen we een groot aantal dingen bespreken die de
2024  beginnende \gl\ gebruiker een beetje op weg zal helpen. Tussen de  beginnende \gl\ gebruiker een op weg zal helpen. Tussen de
2025  theorie staan er enkele commando's ter illustratie die best  theorie staan er enkele commando's, ter illustratie, die best
2026  allemaal worden uitgeprobeerd om de materie te snappen.  allemaal worden uitgeprobeerd.
2027    
2028  Maak wel dat de commando's niet worden uitgevoerd als root, maar als  Maak wel dat de commando's niet worden uitgevoerd als root, maar als
2029  gewone gebruiker.  Dan kan er niet veel mislopen.  gewone gebruiker.  Dan kan er niet veel mislopen.
# Line 2035  ook in de meeste andere \unix\ varianten Line 2035  ook in de meeste andere \unix\ varianten
2035  \section{Inloggen}  \section{Inloggen}
2036    
2037  De login prompt is altijd het eerste wat we zien als we met een \gl\  De login prompt is altijd het eerste wat we zien als we met een \gl\
2038  systeem willen werken. Daar moet de username en password ingetypt  systeem  werken. Daar moet de username en password ingetypt
2039  worden.  Als de username en password kloppen, komt er een  worden.  Als de username en password kloppen, komt er een
2040  welkomst-melding op ons scherm, mislukt het aanmelden dan krijgen we  welkomst-melding op ons scherm, mislukt het aanmelden dan krijgen we
2041  na enkele seconden opnieuw de kans om in te loggen.  na enkele seconden opnieuw de kans om in te loggen.
# Line 2081  moment (ook als er niemand op de console Line 2081  moment (ook als er niemand op de console
2081  verbindingen zijn met jouw computer.  verbindingen zijn met jouw computer.
2082    
2083  Zoals al opgemerkt in \ref{sshuitleg}, kunnen er mensen via het  Zoals al opgemerkt in \ref{sshuitleg}, kunnen er mensen via het
2084  netwerk ingelogd zijn op / werken met onze computer. Maar ook zijn  netwerk ingelogd zijn op/werken met onze computer, maar ook zijn
2085  verbindingen voor bestandsoverdracht mogelijk. Voor de computer  verbindingen voor bestandsoverdracht mogelijk. Voor de computer
2086  uitgezet wordt, moeten al deze verbindingen netjes worden afgesloten,  uitgezet wordt, moeten al deze verbindingen netjes worden afgesloten,
2087  anders ontstaat er een kleine chaos op het netwerk.   anders ontstaat er een kleine chaos op het netwerk. 
# Line 2091  harde schijven, cdroms en eventueel flop Line 2091  harde schijven, cdroms en eventueel flop
2091  als voor schrijven. De lees-cache is een stuk werkgeheugen dat wordt  als voor schrijven. De lees-cache is een stuk werkgeheugen dat wordt
2092  gebruikt om even te `onthouden' wat er als laatste van de schijven is  gebruikt om even te `onthouden' wat er als laatste van de schijven is
2093  gelezen. Het komt namelijk heel vaak voor dat \'e\'en bepaald stukje  gelezen. Het komt namelijk heel vaak voor dat \'e\'en bepaald stukje
2094  harde schijf meerdere keren vlak achter elkaar wordt gelezen, en dan  harde schijf meerdere keren vlak achter elkaar wordt gelezen  en dan
2095  is lezen uit het werkgeheugen veel sneller dan van de betreffende  is lezen uit het werkgeheugen veel sneller dan van de betreffende
2096  schijf (bijvoorbeeld een single-speed cdrom). Het schrijven naar een  schijf (bijvoorbeeld een single-speed cdrom). Het schrijven naar een
2097  bestand gebeurt vaak in kleine stukjes met steeds een hele korte  bestand gebeurt vaak in kleine stukjes met steeds een hele korte
2098  tussentijd. Het schrijven van kleine stukjes naar een harde schijf is  tussentijd. Het schrijven van kleine stukjes naar een harde schijf is
2099  bijzonder tijdrovend, vandaar dat er eerst een tussenopslag in het  bijzonder tijdrovend, vandaar dat er eerst een tussenopslag in het
2100  geheugen plaatsvindt, in de schrijf-cache. Als er genoeg kleine  geheugen plaatsvindt, in de schrijf-cache. Als er genoeg kleine
2101  stukjes zijn `gebufferd', worden ze in één keer achter elkaar naar de  stukjes zijn `gebufferd', worden ze in \'e\'en keer achter elkaar naar de
2102  harde schijf geschreven; de tijd die daarvoor nodig is, is praktisch  harde schijf geschreven; de tijd die daarvoor nodig is, is praktisch
2103  gelijk aan die voor het schrijven van één klein stukje. De cache wordt  gelijk aan die voor het schrijven van één klein stukje. De cache wordt
2104  helemaal door de \linux\ kernel geregeld, zelfs de cache-grootte, die  helemaal door de \linux\ kernel geregeld, zelfs de cache-grootte, die
2105  aangepast wordt aan het geheugengebruik van andere programma's -- met  aangepast wordt aan het geheugengebruik van andere programma's --- met
2106  64 MB werkgeheugen kan er gemakkelijk 50 MB gebruikt worden voor  64 MB werkgeheugen kan er gemakkelijk 50 MB gebruikt worden voor
2107  cache.  cache.
2108    
# Line 2123  Als we die toetscombinatie hebben gebrui Line 2123  Als we die toetscombinatie hebben gebrui
2123  meldingen over het scherm komen en zal het systeem tenslotte  meldingen over het scherm komen en zal het systeem tenslotte
2124  rebooten. Na die reboot kunnen we de computer uitzetten, bijvoorbeeld  rebooten. Na die reboot kunnen we de computer uitzetten, bijvoorbeeld
2125  tijdens het testen van het geheugen.  Trouwens, als we de computer  tijdens het testen van het geheugen.  Trouwens, als we de computer
2126  niet netjes uitzetten, zul je dat merken ook\ldots Als we \linux\ dan  niet netjes uitzetten, zul je dat merken ook\ldots Als we dan
2127  weer opnieuw starten, krijgen we een melding als \Begrip{/dev/hda5 was  weer opnieuw starten, krijgen we een melding als \Begrip{/dev/hda5 was
2128  not cleanly unmounted, check forced}, en dan wordt de hele harde  not cleanly unmounted, check forced} en dan wordt de hele harde
2129  schijf getest op fouten, die zouden kunnen zijn ontstaan omdat de  schijf getest op fouten, die zouden kunnen zijn ontstaan omdat de
2130  schrijf-cache nog niet was geleegd. En dat testen kan bij grotere  schrijf-cache nog niet was geleegd. En dat testen kan bij grotere
2131  schijven meer dan tien minuten gaan duren.  schijven meer dan tien minuten gaan duren.
# Line 2138  bespreken dan de Ctrl-Alt-Del methode. Line 2138  bespreken dan de Ctrl-Alt-Del methode.
2138  Als we ingelogd zijn, kunnen we aan de computer vragen wie hij denkt  Als we ingelogd zijn, kunnen we aan de computer vragen wie hij denkt
2139  dat we zijn. Type achter de prompt \com{whoami} -- wie ben ik?  dat we zijn. Type achter de prompt \com{whoami} -- wie ben ik?
2140    
2141  Als antwoord verschijnt de naam waarmee je bent ingelogd.  Als antwoord verschijnt de naam waarmee we zijn ingelogd.
2142    
2143  \input{inleiding/whoami}  \input{inleiding/whoami}
2144    
# Line 2151  werkten, heel handig als we met veel ver Line 2151  werkten, heel handig als we met veel ver
2151  netwerk bezig zijn.   netwerk bezig zijn. 
2152    
2153  \section{Het password veranderen}  \section{Het password veranderen}
2154  Als we ons wachtwoord te zwak vinden, of als we iemand verdenkten van  Als we ons wachtwoord te zwak vinden, of als we iemand verdenken van
2155  bepaalde zaken, is het verstandig ons wachtwoord te veranderen. Dat  bepaalde zaken, is het verstandig ons wachtwoord te veranderen. Dat
2156  gaat met het commando \com{passwd}. We moeten eerst ons oude password  gaat met het commando \com{passwd}. We moeten eerst ons oude password
2157  intypen en dan twee keer het nieuwe. Het nieuwe wachtwoord moet aan  intypen en dan twee keer het nieuwe. Het nieuwe wachtwoord moet aan
# Line 2168  Helaas geeft de prompt weinig informatie Line 2168  Helaas geeft de prompt weinig informatie
2168  staan. Maar dat kan met een commando uitgevonden worden. Gebruik het  staan. Maar dat kan met een commando uitgevonden worden. Gebruik het
2169  commando \com{pwd}, van print working directory (huidige  commando \com{pwd}, van print working directory (huidige
2170  werkdirectory). We zien iets als /home/username. Ja, elke gebruiker  werkdirectory). We zien iets als /home/username. Ja, elke gebruiker
2171  krijgt z'n eigen directory, zijn home directory (``thuis directory'').  krijgt z'n eigen directory, zijn \begrip{home directory} (``thuis directory'').
2172    
2173  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2174  Wat is je home directory?  Wat is je home directory?
2175  \end{opgave}  \end{opgave}
2176    
2177  De home directory is het privé-domein van de gebruiker: alleen hij kan  De home directory is het priv\'e-domein van de gebruiker: alleen hij kan
2178  er bestanden inzetten en weghalen. Bestanden zijn standaard leesbaar  er bestanden inzetten en weghalen. Bestanden zijn standaard leesbaar
2179  voor iedereen, maar dat kan veranderd worden (zie \ref{chmod}).  Er is  voor iedereen, maar dat kan veranderd worden (zie \ref{chmod}).  Er is
2180  ook een tijdelijke directory, \file{/tmp}, waar iedereen in mag schrijven.  ook een tijdelijke directory, \file{/tmp}, waar iedereen in mag schrijven.
# Line 2231  aspecten terug: Line 2231  aspecten terug:
2231  \end{itemize}  \end{itemize}
2232    
2233  We kunnen ook naar de / directory toe gaan, met het commando \com{cd  We kunnen ook naar de / directory toe gaan, met het commando \com{cd
2234    /} (``cd root'').    /}.
2235    
2236  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2237    Ga naar de / directory en controleer met \com{pwd} of het ook gelukt    Ga naar de / directory en controleer met \com{pwd} of het gelukt is.
   is.  
2238  \end{opgave}  \end{opgave}
2239    
2240  Nu kunnen we met \com{ls -alF} (zonder de /) de inhoud van de /  Nu kunnen we met \com{ls -alF} (zonder de /) de inhoud van de /
2241  directory bekijken. We zouden weer terug kunnen gaan met \com{cd  directory bekijken. We zouden weer terug kunnen gaan met \com{cd
2242    /home/<username>}, maar alleen \com{cd} heeft hetzelfde resultaat.    /home/$<$username$>$}, maar alleen \com{cd} heeft hetzelfde resultaat.
2243  Met \com{pwd} kunnen we het resultaat weer bekijken.   Met \com{pwd} kunnen we het resultaat weer bekijken. 
2244    
2245  \begin{opgave}  \begin{opgave}
# Line 2273  Maar ook na het sterretje mogen nog kara Line 2272  Maar ook na het sterretje mogen nog kara
2272    Ga met een enkele \com{cd} weer terug naar de home directory.    Ga met een enkele \com{cd} weer terug naar de home directory.
2273  \end{opgave}  \end{opgave}
2274    
2275  In de prompt staat blijkbaar de directory, en het `golfje' (`tilde')  In de prompt staat blijkbaar de directory en het `golfje' (`tilde')
2276  `~' is een afkorting van je home directory.  Ofwel ~/bestand is  `\~{}' is een afkorting van je home directory.  Ofwel ~/bestand is
2277  precies hetzelfde als /home/ikke/bestand.   precies hetzelfde als /home/ikke/bestand. 
2278    
2279  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2280    Ga naar de \file{/etc} directory en keer dan terug naar de home directory    Ga naar de \file{/etc} directory en keer dan terug naar de home directory
2281    met \com{cd ~}.    met \com{cd \~{}}.
2282  \end{opgave}  \end{opgave}
2283    
2284  \section{Het bekijken van een bestand}  \section{Het bekijken van een bestand}
# Line 2292  gebruiken. Line 2291  gebruiken.
2291  \end{opgave}  \end{opgave}
2292    
2293  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2294    Doe ook eens \com{cat /etc/inetd.conf}, om \`en van de    Doe ook eens \com{cat /etc/inetd.conf}, om \'e\'en van de
2295    configuratiebestanden te zien.    configuratiebestanden te zien.
2296  \end{opgave}  \end{opgave}
2297    
# Line 2307  waarschijnlijk niet meer helemaal te bek Line 2306  waarschijnlijk niet meer helemaal te bek
2306  scrollen, het past niet in de scrollback buffer. Voor zulke lange  scrollen, het past niet in de scrollback buffer. Voor zulke lange
2307  bestanden gebruiken we het commando \com{less}.  Dus: \com{less  bestanden gebruiken we het commando \com{less}.  Dus: \com{less
2308    /etc/fb/modes}. Met de Enter gaan we \'e\'en regel verder, met de    /etc/fb/modes}. Met de Enter gaan we \'e\'en regel verder, met de
2309  spatie een heel scherm, of gebruik de pijltjestoetsen op/ neer, of  spatie een heel scherm, of gebruik de pijltjestoetsen op/neer, of
2310  PageUp en PageDown. Met Home en End, of `g' en `G', gaan we naar het  PageUp en PageDown. Met Home en End, of `g' en `G', gaan we naar het
2311  begin en het einde van het bestand. Maar \com{less} kan meer. De toets  begin en het einde van het bestand. Maar \com{less} kan meer. De toets
2312  `q' bijvoorbeeld sluit meteen af, we hoeven niet eerst de hele tekst te  `q' bijvoorbeeld sluit meteen af, we hoeven niet eerst de hele tekst te
# Line 2335  Type \com{cat /etc/shadow-}(de `-' is ge Line 2334  Type \com{cat /etc/shadow-}(de `-' is ge
2334    
2335  We zien een typische \gl\ beveiliging: we hebben geen toestemming om  We zien een typische \gl\ beveiliging: we hebben geen toestemming om
2336  dit bestand te lezen. Er kunnen namelijk geheimen in staan, in dit  dit bestand te lezen. Er kunnen namelijk geheimen in staan, in dit
2337  geval de ge\"encrypteerde passwords van ons \gl\ systeem. En het is  geval de ge\"encrypteerde passwords van ons \gl\ systeem en het is
2338  niet de bedoeling dat elke willekeurige gebruiker die wachtwoorden te  niet de bedoeling dat elke willekeurige gebruiker die wachtwoorden te
2339  weten komt.  weten komt.
2340    
2341  Daarom is dat bestand alleen leesbaar voor de root gebruiker, en voor  Daarom is dat bestand alleen leesbaar voor de root gebruiker, en voor
2342  niemand anders. En dan is er voor jou als gewone gebruiker totaal geen  niemand anders en dan is er voor jou als gewone gebruiker totaal geen
2343  enkele manier om de inhoud te weten te komen. Typisch \gl\ security.  enkele manier om de inhoud te weten te komen. Typisch \gl\ security.
2344    
2345  We onderzoeken dit at van naderbij.  We onderzoeken dit  van naderbij.
2346    
2347  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2348  Type \com{ls -alF /etc}.  Type \com{ls -alF /etc}.
# Line 2357  helemaal niets met of in \file{/etc/shad Line 2356  helemaal niets met of in \file{/etc/shad
2356    
2357  Het commando \com{ls /etc/logrotate.d} geeft de inhoud van die  Het commando \com{ls /etc/logrotate.d} geeft de inhoud van die
2358  directory terug terug. Maar die hele lange bestandsnaam intypen is  directory terug terug. Maar die hele lange bestandsnaam intypen is
2359  lastig. En ook daar is wat op gevonden.  lastig. Ook daar is wat op gevonden.
2360    
2361  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2362    Type alleen het eerste stuk,\com{ls /etc/log} en druk dan op de    Type alleen het eerste stuk, \com{ls /etc/log} en druk dan tweemaal
2363    TAB toets.      op de TAB toets.
2364  \end{opgave}  \end{opgave}
2365    
2366  En zie daar, de shell geeft alle mogelijke bestanden en directorys in  Zie daar, de shell geeft alle mogelijke bestanden en directoriess in
2367  \file{/etc} die met `log' beginnen.    \file{/etc} die met `log' beginnen.  
2368    
2369  \begin{opgave}  \begin{opgave}
# Line 2374  En zie daar, de shell geeft alle mogelij Line 2373  En zie daar, de shell geeft alle mogelij
2373  Nu wordt de commandline aangevuld tot 'logrotate.',  Nu wordt de commandline aangevuld tot 'logrotate.',
2374    
2375  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2376    Druk nogmaals op de TAB toets in en we krijgen de resterende    Druk nogmaals tweemaal op de TAB toets in en we krijgen de resterende
2377    mogelijkheden.  Vul nu aan met 'c' en druk nogmaals op    mogelijkheden.  Vul nu aan met 'c' en druk nogmaals op
2378    de TAB toets.    de TAB toets.
2379  \end{opgave}  \end{opgave}
2380    
2381  Ddan wordt de commandline aangevuld met het ganse woord.  Hadden we  Dan wordt de commandline aangevuld met het ganse woord.  Hadden we
2382  aangevuld met een 'd' dan hadden we terug het commando dat we  aangevuld met een 'd' dan hadden we terug het commando dat we
2383  daarjuist ingevoerd hadden.  daarjuist ingevoerd hadden.
2384    
# Line 2454  toe te voegen).  We hebben een bestand n Line 2453  toe te voegen).  We hebben een bestand n
2453  bewerken. Laten we de message of the day weer eens pakken.  bewerken. Laten we de message of the day weer eens pakken.
2454    
2455  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2456    Copi\"eer de message of the day naar je eigen home dir en geef het    Kopi\"eer de message of the day naar je eigen home dir en geef het
2457    de naam \Begrip{ae\_test\_file}.    de naam \Begrip{ae\_test\_file}.
2458  \end{opgave}  \end{opgave}
2459    
# Line 2478  Opmerking: bekijk vanaf nu zelf met \com Line 2477  Opmerking: bekijk vanaf nu zelf met \com
2477    kunnen we het met \com{rm ae\_test\_file weggooien}.    kunnen we het met \com{rm ae\_test\_file weggooien}.
2478  \end{opgave}  \end{opgave}
2479    
2480  We hebben tot nu toe 5 editors gezien: pico, vim, emacs en ae.  We hebben tot nu toe vier editors gezien: pico, vim, emacs en ae.
2481    
2482  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2483    Oefen met iedere editor de volgende bewerkingen: open een    Oefen met iedere editor de volgende bewerkingen: open een
# Line 2567  Een bestand wordt opgeslagen op een bepa Line 2566  Een bestand wordt opgeslagen op een bepa
2566  schijf. In de directory staat niet veel meer dan de naam van dat  schijf. In de directory staat niet veel meer dan de naam van dat
2567  bestand en de plaats waar het op de harde schijf te vinden is. In \gl\  bestand en de plaats waar het op de harde schijf te vinden is. In \gl\
2568  is het ook mogelijk om twee directory-items naar dezelfde plaats op de  is het ook mogelijk om twee directory-items naar dezelfde plaats op de
2569  harde schijf te laten wijzen -- dan zijn er dus twee namen voor  harde schijf te laten wijzen --- dan zijn er dus twee namen voor
2570  \'e\'en bestand. We zeggen dan dat er twee links zijn naar dat  \'e\'en bestand. We zeggen dan dat er twee links zijn naar dat
2571  bestand. Het commando dat daarvoor gebruikt wordt, is \com{ln}, van  bestand. Het commando dat daarvoor gebruikt wordt, is \com{ln}, van
2572  link.   link. 
# Line 2593  bestand secondfile weggooien (\com{rm se Line 2592  bestand secondfile weggooien (\com{rm se
2592  gewoon blijven bestaan, met de gewijzigde inhoud.  gewoon blijven bestaan, met de gewijzigde inhoud.
2593    
2594  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2595    Doe nog eens \com{ln origfile secondfile}; secondfile is dan de    Verwijder \file{secondfile}.  Doe nog eens \com{ln origfile
2596    (eventueel gewijzigde) message of the day. Als we nu      secondfile}; secondfile is dan de (eventueel gewijzigde) message
2597    achtereenvolgens \com{mv origfile oldorigfile} en \com{cp /etc/issue    of the day. Als we nu achtereenvolgens \com{mv origfile oldorigfile}
2598      origfile} doen, zal secondfile nog steeds de message of the day    en \com{cp /etc/issue origfile} doen, zal secondfile nog steeds de
2599    zijn.    message of the day zijn.
2600  \end{opgave}  \end{opgave}
2601    
2602  Dat hoort ook zo, want secondfile verwijst naar een plaats op de harde  Dat hoort ook zo, want secondfile verwijst naar een plaats op de harde
# Line 2642  symlink naar de geupdate versie.  Line 2641  symlink naar de geupdate versie. 
2641    
2642  Met het commando \com{mkdir testdirectory} (van make directory) kunnen  Met het commando \com{mkdir testdirectory} (van make directory) kunnen
2643  we een nieuwe subdirectory aanmaken (bekijk met \com{ls -alF}). Met  we een nieuwe subdirectory aanmaken (bekijk met \com{ls -alF}). Met
2644  \com{cd testdirectory} `duik' je erin en met \com{cd ..} ga je weer  \com{cd testdirectory} `duiken' we erin en met \com{cd ..} ga we weer
2645  terug.  Het weghalen van een lege(!)  directory gaat met \com{rmdir  terug.  Het weghalen van een lege(!)  directory gaat met \com{rmdir
2646    testdirectory} (van remove directory).  Als we de directory niet    testdirectory} (van remove directory).  Als we de directory niet
2647  zelf helemaal willen leeghalen (bijvoorbeeld als er veel  zelf helemaal willen leeghalen (bijvoorbeeld als er veel
2648  subdirectory's zijn) kun je \com{rm -rf testdirectory} gebruiken.  subdirectories zijn) kunnen we \com{rm -rf testdirectory} gebruiken.
2649    
2650  LET OP: dan worden zonder waarschuwing alle bestanden en  LET OP: dan worden zonder waarschuwing alle bestanden en
2651  subdirectory's in die directory verwijderd! Denk dus heel goed na voor  subdirectory's in die directory verwijderd! Denk dus heel goed na voor
# Line 2654  je als root \com{rm -rf} gebruikt, daar Line 2653  je als root \com{rm -rf} gebruikt, daar
2653  mee vernield!   mee vernield! 
2654    
2655  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2656  Maak enkele directorys aan in je homedir en verwijder ze terug.  Maak enkele directories aan in je homedir en verwijder ze terug.
2657  \end{opgave}  \end{opgave}
2658    
2659  \section{Virtuele consoles}  \section{Virtuele consoles}
# Line 2663  Maak enkele directorys aan in je homedir Line 2662  Maak enkele directorys aan in je homedir
2662  daarvan gebruik te maken, zijn de virtuele consoles.   daarvan gebruik te maken, zijn de virtuele consoles. 
2663    
2664  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2665    Zorg dat we ingelogd zijn en doe iets als \com{less /etc/fb.modes},    Zorg dat we ingelogd zijn, doe iets als \com{less /etc/fb.modes}
2666    en blader er een stukje doorheen. Toets dan LinkseAlt-F2, ofwel ga    en blader er een stukje doorheen. Toets dan LinkseAlt-F2, ofwel ga
2667    naar de tweede virtuele console. De tekst die we aan het bekijken    naar de tweede virtuele console. De tekst die we aan het bekijken
2668    waren verdwijnt en er verschijnt een login prompt. Als we weer    waren verdwijnt en er verschijnt een login prompt. Als we weer
2669    LinkseAlt-F1 toetsen, verschijnt de tekst weer -- op de eerste    LinkseAlt-F1 toetsen, verschijnt de tekst weer --- op de eerste
2670    virtuele console.  Ga met LinkseAlt-F2 weer naar de tweede virtuele    virtuele console.  Ga met LinkseAlt-F2 weer naar de tweede virtuele
2671    console en geef gewoon onze eigen username en password (let ook op    console en geef gewoon onze eigen username en password (let ook op
2672    `tty2' net boven de login prompt -- dat is de naam van die virtuele    `tty2' net boven de login prompt --- dat is de naam van die virtuele
2673    console. We krijgen gewoon weer een shell gepresenteerd. Type daar    console. We krijgen gewoon weer een shell gepresenteerd. Type daar
2674    bijvoorbeeld \com{ls -al /}. En we hebben een directory-listing    bijvoorbeeld \com{ls -al /}. En we hebben een directory-listing
2675    gekregen terwijl we (op de andere virtuele console) een bestand aan    gekregen terwijl we (op de andere virtuele console) een bestand aan
# Line 2703  terminal (plak /dev/tty ervoor voor de c Line 2702  terminal (plak /dev/tty ervoor voor de c
2702  vraagteken (`?') onder `TT' staat, is er geen controlling terminal en  vraagteken (`?') onder `TT' staat, is er geen controlling terminal en
2703  draait het programma `in de achtergrond'.   draait het programma `in de achtergrond'. 
2704    
2705  Gebruik \com{ps aux} om een uitgebreide lijst te zien van alle processen  Gebruik \com{ps aux} om een uitgebreide lijst te zien van alle
2706  die op dit moment draaien (de aux is een switch, maar dan zonder `-'  processen die op dit moment draaien (de aux is een switch, maar dan
2707  ervoor). En dat blijken er nogal wat te zijn. We zullen ze hier niet  zonder `-' ervoor). En dat blijken er nogal wat te zijn. We zullen ze
2708  allemaal behandelen, maar neem aan dat ze allemaal nodig zijn om het  hier niet allemaal behandelen, maar neem aan dat ze allemaal nodig
2709  systeem correct te laten functioneren. In ieder geval is er een proces  zijn om het systeem correct te laten functioneren. In ieder geval is
2710  met de naam init, dat pid 1 heeft. Dat is het programma /sbin/init dat  er een proces met de naam init, dat pid 1 heeft. Dat is het programma
2711  als eerste door de kernel is gestart. Init heeft er bijvoorbeeld voor  /sbin/init dat als eerste door de kernel is gestart. Init heeft er
2712  gezorgd dat er zes virtuele consoles beschikbaar zijn gekomen.  Niet  bijvoorbeeld voor gezorgd dat er zes virtuele consoles beschikbaar
2713  alle processen doen trouwens altijd iets. Sterker nog, de meeste  zijn gekomen.  Niet alle processen doen trouwens altijd iets. Sterker
2714  processen `liggen te slapen' en wachten tot ze `wakker' gemaakt  nog, de meeste processen `liggen te slapen' en wachten tot ze `wakker'
2715  worden. De shell bash doet niets anders dan wachten tot jij eens een  gemaakt worden. De shell bash doet niets anders dan wachten tot we
2716  toets in gaat drukken, of wachten tot het programma wat erdoor gestart  eens een toets in gaan drukken, of wachten tot het programma wat
2717  is, is afgelopen. Dit slapen kunnen we zien aan de letter `S' (van sleep)  erdoor gestart is, is afgelopen. Dit slapen kunnen we zien aan de
2718  in de kolom `STAT' (van state of status, toestand). De `R' daar is van  letter `S' (van sleep) in de kolom `STAT' (van state of status,
2719  running, dan is een proces ook echt iets aan het doen -- zoals ps  toestand). De `R' daar is van running, dan is een proces dat ook echt
2720  zelf, die de lijst van processen aan het presenteren is. Onder `TIME'  iets aan het doen is --- zoals ps zelf, die de lijst van processen aan het
2721  staat het aantal minuten:seconden dat een programma totaal al heeft  presenteren is. Onder `TIME' staat het aantal minuten:seconden dat een
2722  ge-run-d sinds het gestart is (kolom `START'), en meestal is dat niet  programma totaal al heeft gerund sinds het gestart is (kolom
2723  zo lang.   `START'), en meestal is dat niet zo lang. 
2724    
2725  \section{Process en job control}  \section{Process en job control}
2726  \label{jobs}  \label{jobs}
# Line 2732  bijvoorbeeld het `stop ermee' of het `pa Line 2731  bijvoorbeeld het `stop ermee' of het `pa
2731  een signaal kan gebeuren met het commando kill.   een signaal kan gebeuren met het commando kill. 
2732    
2733  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2734  Log in op twee virtuele consoles en geef in één het commando \com{more    Log in op twee virtuele consoles en geef in één het commando
2735  /etc/fb.modes} (dit is een minder krachtige variant van less, die voor    \com{more /etc/fb.modes} (dit is een minder krachtige variant van
2736  deze demonstratie beter werkt). Zoek op de andere virtuele console    less, die voor deze demonstratie beter werkt). Zoek op de andere
2737  uit, wat de pid is van more, bijvoorbeeld 274 (gebruik ps u of ps    virtuele console uit, wat de pid is van more, bijvoorbeeld 274
2738  aux). Geef vervolgens het commando \com{kill 274} (vul de goede pid in)    (gebruik \com{ps u} of \com{ps aux}). Geef vervolgens het commando
2739  en kijk op de andere virtuele console wat er is gebeurd.    \com{kill 274} (vul de goede pid in) en kijk op de andere virtuele
2740      console wat er is gebeurd.
2741  \end{opgave}  \end{opgave}
2742    
2743  Juist, het proces more is be\"eindigd, (terminated) ofwel gekilled. Als  Juist, het proces more is be\"eindigd, (terminated) ofwel gekilled. Als
# Line 2757  ergens voor gebruiken of compleet negere Line 2757  ergens voor gebruiken of compleet negere
2757  Dan moeten we vanaf een andere terminal kill gebruiken. (Ctrl-C stuurt  Dan moeten we vanaf een andere terminal kill gebruiken. (Ctrl-C stuurt
2758  trouwens een INT signaal, dat ongeveer hetzelfde doet als een TERM  trouwens een INT signaal, dat ongeveer hetzelfde doet als een TERM
2759  signaal).  Er zijn ook programma's die niet op het TERM signaal  signaal).  Er zijn ook programma's die niet op het TERM signaal
2760  reageren. Om zo'n programma toch te stoppen, gebruik je het KILL  reageren. Om zo'n programma toch te stoppen, gebruiken we het KILL
2761  signaal, met \com{kill -KILL $<$pi$d$>}. Met KILL krijgt het programma echter  signaal, met \com{kill -KILL $<$pid$>$}. Met KILL krijgt het programma echter
2762  geen gelegenheid om zichzelf netjes af te sluiten (met TERM en INT  geen gelegenheid om zichzelf netjes af te sluiten (met TERM en INT
2763  wel), dus gebruik KILL alleen in noodgevallen.   wel), dus gebruik KILL alleen in noodgevallen. 
2764    
2765  Om een programma te pauzeren (stoppen of suspenden) gebruik je Ctrl-Z  Om een programma te pauzeren (stoppen of suspenden) gebruiken we Ctrl-Z
2766  of \c{kill -STOP $<$pid$>$}.  of \c{kill -STOP $<$pid$>$}.
2767    
2768  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2769    Start de more weer eens en druk op Ctrl-Z. Er komt een regeltje met    Start \com{more} weer eens en druk op Ctrl-Z. Er komt een regeltje met
2770    `stopped...' op het scherm en je krijgt de bash-prompt weer terug.    `stopped...' op het scherm en we krijgen de bash-prompt weer terug.
2771  \end{opgave}  \end{opgave}
2772    
2773  Met ps u kunnen we zien dat het proces nog wel bestaat, maar het heeft  Met \com{ps u} kunnen we zien dat het proces nog wel bestaat, maar het
2774  nu de status `T' (van stopped). Nu kunnen we bijvoorbeeld even  heeft nu de status `T' (van stopped). Nu kunnen we bijvoorbeeld even
2775  `tussendoor' een directory-listing opvragen met \com{ls -al}.  `tussendoor' een directory-listing opvragen met \com{ls -al}.
2776    
2777  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2778    Ga dan weer terug naar more met het commando \com{fg} (van    Ga dan weer terug naar more met het commando \com{fg} (van
2779    foreground), geef een paar keer Enter om verder te scrollen.    foreground), geef een paar keer Enter om verder te scrollen.
2780  \end{opgave}  \end{opgave}
2781    
2782  Met fg wordt het laatst gepauzeerde programma weer opnieuw gestart  Met \com{fg} wordt het laatst gepauzeerde programma weer opnieuw gestart
2783  (\com{kill -CONT $<$pid$>$} doet het zelfde, maar dat vindt de shell  (\com{kill -CONT $<$pid$>$} doet het zelfde, maar dat vindt de shell
2784  niet leuk).  niet leuk).
2785    
# Line 2798  staat, kan die job met fg naar de voorgr Line 2798  staat, kan die job met fg naar de voorgr
2798  pseudo-commando als \%2 kan ook bijvoorbeeld job 2 `geforceerd' naar  pseudo-commando als \%2 kan ook bijvoorbeeld job 2 `geforceerd' naar
2799  de voorgrond gehaald worden. Met iets als \com{kill \%3} wordt job 3  de voorgrond gehaald worden. Met iets als \com{kill \%3} wordt job 3
2800  `afgemaakt', zonder op de voorgrond gekomen te zijn. Hier neemt  `afgemaakt', zonder op de voorgrond gekomen te zijn. Hier neemt
2801  \%<jobno> dus de plaats in van <pid>. Om alle more jobs netjes af te  \%$<$jobno$>$ dus de plaats in van $<$pid$>$. Om alle \com{more} jobs
2802  sluiten, geef je een aantal keer fg gevolgd door `q' (van quit).   netjes af te sluiten, geven we een aantal keer \com{fg} gevolgd door
2803    `q' (van quit). 
2804    
2805  \section{In- en uitvoer van programma's}  \section{In- en uitvoer van programma's}
2806  \label{ioredirection}  \label{ioredirection}
2807    
2808  De meeste programma's zullen iets op het scherm zetten, zoals  De meeste programma's zullen iets op het scherm zetten, zoals
2809  bijvoorbeeld cat. Andere programma's verwachten ook dat we wat op het  bijvoorbeeld \com{cat}. Andere programma's verwachten ook dat we wat
2810  toetsenbord intypen, zoals less. Die uitvoer en invoer gaan normaal  op het toetsenbord intypen, zoals \com{less}. Die uitvoer en invoer
2811  naar het scherm en van het toetsenbord (de standard output en standard  gaan normaal naar het scherm en van het toetsenbord (de standard
2812  input, afgekort met stdout en stdin), maar dat kan ook anders. Zowel  output en standard input, afgekort met \begrip{stdout} en
2813  in- als uitvoer kunnen namelijk worden `omgeleid'. Dat gaat met de  \begrip{stdin}), maar dat kan ook anders. Zowel in- als uitvoer kunnen
2814  `kleiner dan', `groter dan' en `pipe' tekens `$<$', `$>$' en `$|$'  namelijk worden `omgeleid'. Dat gaat met de `kleiner dan', `groter
2815  (meestal Shift-`$\backslash$').  dan' en `pipe' tekens `$<$', `$>$' en `$|$' (meestal
2816    Shift-`$\backslash$').
2817    
2818  Bijvoorbeeld met \com{cat /etc/motd $>$ uitvoer\_van\_cat} wordt de  Bijvoorbeeld met \com{cat /etc/motd $>$ uitvoer\_van\_cat} wordt de
2819  uitvoer van cat niet op het scherm getoond, maar naar een bestand  uitvoer van \com{cat} niet op het scherm getoond, maar naar een bestand
2820  uitvoer\_van\_cat geschreven. Als je daarna \com{cat /etc/issue $>$  uitvoer\_van\_cat geschreven. Als we daarna \com{cat /etc/issue $>$
2821    uitvoer\_van\_cat doet}, zullen we zien dat z'n oorspronkelijke    uitvoer\_van\_cat doet}, zullen we zien dat z'n oorspronkelijke
2822  inhoud verdwenen is. Dat is te verhelpen door twee $>$'s te gebruiken:  inhoud verdwenen is. Dat is te verhelpen door twee $>$'s te gebruiken:
2823  \com{cat /etc/motd $>>$ uitvoer\_van\_cat} voegt de uitvoer toe aan  \com{cat /etc/motd $>>$ uitvoer\_van\_cat} voegt de uitvoer toe aan
# Line 2827  klein bestandje met tekst. Daarvoor gebr Line 2829  klein bestandje met tekst. Daarvoor gebr
2829  dat simpelweg z'n argumenten op het scherm zet.  dat simpelweg z'n argumenten op het scherm zet.
2830    
2831  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2832  Probeer maar eens \com{echo Dit is een test}.    Probeer maar eens \com{echo Dit is een test}.
2833  \end{opgave}  \end{opgave}
2834    
2835  Ook deze uitvoer kunnen we omleiden en zo een kort bestandje maken.  Ook deze uitvoer kunnen we omleiden en zo een kort bestandje maken.
2836    
2837  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2838  Type \com{echo Dit wordt omgeleid > uitvoer\_van\_echo}.    Type \com{echo Dit wordt omgeleid $>$ uitvoer\_van\_echo}.  Bekijk
2839  Bekijk het bestandje met \com{cat uitvoer\_van\_echo}.     het bestandje met \com{cat uitvoer\_van\_echo}. 
2840  \end{opgave}  \end{opgave}
2841    
2842  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2843  Geef eens alleen het commando \com{cat}. Er lijkt niets te gebeuren,    Geef eens alleen het commando \com{cat}. Er lijkt niets te gebeuren,
2844  maar type eens wat tekens gevolgd door Enter. We zien dat ze    maar type eens wat tekens gevolgd door Enter. We zien dat ze
2845  gedupliceerd worden.    gedupliceerd worden.
2846  \end{opgave}  \end{opgave}
2847    
2848  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2849  Type nog een paar regels en sluit af met Ctrl-D    Type nog een paar regels en sluit af met Ctrl-D op een lege regel
2850  op een lege regel (einde-van-tekst teken).    (einde-van-tekst teken).
2851  \end{opgave}  \end{opgave}
2852    
2853  Met een commando \com{cat $>$ uitvoer\_van\_cat} kunnen we dus op een  Met een commando \com{cat $>$ uitvoer\_van\_cat} kunnen we dus op een
# Line 2865  worden gestuurd. Line 2867  worden gestuurd.
2867    
2868  \begin{opgave}  \begin{opgave}
2869    Probeer eerst eens \com{ls -alF /dev}, wat wel erg lang is. Maar als    Probeer eerst eens \com{ls -alF /dev}, wat wel erg lang is. Maar als
2870    we die uitvoer nu eens met less zouden bekijken, zou het een stuk    we die uitvoer nu eens met \com{less} zouden bekijken, zou het een stuk
2871    beter gaan. Geef daarom \com{ls -alF /dev | less}.    beter gaan. Geef daarom \com{ls -alF /dev | less}.
2872  \end{opgave}  \end{opgave}
2873    
# Line 2876  systemen: er zijn een hele berg kleine p Line 2878  systemen: er zijn een hele berg kleine p
2878  klein beetje kunnen, en door ze met pipes achter elkaar te `hangen'  klein beetje kunnen, en door ze met pipes achter elkaar te `hangen'
2879  kan praktisch elk gewenst resultaat worden bereikt.  kan praktisch elk gewenst resultaat worden bereikt.
2880    
2881  Iets wat in \linux\ vaak voorkomt, is dat we de uitvoer dan een  Iets wat in \gl\ vaak voorkomt, is dat we de uitvoer dan een
2882  programma niet willen zien, bijvoorbeeld omdat die veel te uitgebreid  programma niet willen zien, bijvoorbeeld omdat die veel te uitgebreid
2883  is en we er toch niets wijzer van worden. Dan wordt die uitvoer  is en we er toch niets wijzer van worden. Dan wordt die uitvoer
2884  omgeleid naar /dev/null, een `apparaat' dat als een zwart gat  omgeleid naar \file{/dev/null}, een `apparaat' dat als een zwart gat
2885  functioneert. Bijvoorbeeld \com{ls -alF /etc > /dev/null}.   functioneert. Bijvoorbeeld \com{ls -alF /etc > /dev/null}. 
2886    
2887  \section{Processen in de achtergrond}  \section{Processen in de achtergrond}
2888  \label{bgjobs}  \label{bgjobs}
2889    
2890  Stel voor dat we het commando \com{cat /usr/bin/* | gzip | od | gzip |  Stel voor dat we het commando \com{cat /usr/bin/* $|$ gzip $|$ od $|$
2891    od | gzip | md5sum $>$ /tmp/testchecksum} zouden willen geven    gzip $|$ od $|$ gzip $|$ md5sum $>$ /tmp/testchecksum} zouden willen
2892  (waarom doet er trouwens niet toe). Dat commando doet er flink lang  geven (waarom doet er trouwens niet toe). Dat commando doet er flink
2893  over, zeker een paar minuten. En ondertussen willen we wel doorwerken.  lang over, zeker een paar minuten. En ondertussen willen we wel
2894  Dan zouden we het natuurlijk op een aparte virtuele console kunnen  doorwerken.  Dan zouden we het natuurlijk op een aparte virtuele
2895  doen, maar dan moeten we daar ook weer inloggen. Er is echter een  console kunnen doen, maar dan moeten we daar ook weer inloggen. Er is
2896  makkelijkere manier, namelijk het uitvoeren in de achtergrond  echter een makkelijkere manier, namelijk het uitvoeren in de
2897  (background).  achtergrond (background).
2898    
2899  Dat kan, omdat het programma toch geen schermuitvoer heeft, alles  Dat kan, omdat het programma toch geen schermuitvoer heeft, alles
2900  wordt omgeleid naar een bestand.  E\'en manier om dat te doen, is het  wordt omgeleid naar een bestand.  E\'en manier om dat te doen, is het
2901  programma gewoon starten door het in te typen. Suspend het dan (als je  programma gewoon starten door het in te typen. Suspend het dan (als we
2902  het te lang vindt gaan duren) met Ctrl-Z. Geef dan het commando  het te lang vinden gaan duren) met Ctrl-Z. Geef dan het commando
2903  \com{bg} (van background, vergelijk fg) en we krijgen een melding dat  \com{bg} (van background, vergelijk \com{fg}) en we krijgen een melding dat
2904  het tijdrovende commando weer is gestart. Maar tegelijk krijgen we de  het tijdrovende commando weer is gestart. Maar tegelijk krijgen we de
2905  prompt weer terug en kun je andere nuttige dingen gaan doen. Vragen we  prompt weer terug en kunen we andere nuttige dingen gaan doen. Vragen we
2906  bijvoorbeeld de jobs op en dan zien we dat de job `Running' is. Als de  bijvoorbeeld de jobs op en dan zien we dat de job `Running' is. Als de
2907  job klaar is, wacht de shell totdat er weer een prompt op het scherm  job klaar is, wacht de shell totdat er weer een prompt op het scherm
2908  gezet moet worden (bijvoorbeeld als we op Enter drukken), en dan wordt  gezet moet worden (bijvoorbeeld als we op Enter drukken), en dan wordt
# Line 2909  er eerst een mededeling afgedrukt dat de Line 2911  er eerst een mededeling afgedrukt dat de
2911  Als we van tevoren weten, dat het commando lang gaat duren, dan  Als we van tevoren weten, dat het commando lang gaat duren, dan
2912  plakken we er een ampersand (`\&', en-teken) achter, dus  ....testcksum  plakken we er een ampersand (`\&', en-teken) achter, dus  ....testcksum
2913  \&. De job wordt dan meteen in de achtergrond gestart.  Het jobnummer  \&. De job wordt dan meteen in de achtergrond gestart.  Het jobnummer
2914  wordt afgedrukt, en de pid van het eerste proces in de job. De rest  wordt afgedrukt en de pid van het eerste proces in de job. De rest
2915  gaat zoals boven beschreven.  Ook een job die in de achtergrond  gaat zoals boven beschreven.  Ook een job die in de achtergrond
2916  draait, kun je met \com{\%1} of \com{fg} weer in de voorgrond halen;  draait, kun je met \com{\%1} of \com{fg} weer in de voorgrond halen;
2917  met Ctrl-Z en bg weer terug in de achtergrond.   met Ctrl-Z en bg weer terug in de achtergrond. 
# Line 2918  Om te zien wat er op het systeem gebeurt Line 2920  Om te zien wat er op het systeem gebeurt
2920  \com{top} gebruikt. Dat commando geeft elke paar seconden een lijst  \com{top} gebruikt. Dat commando geeft elke paar seconden een lijst
2921  zoals \com{ps}, maar dan gesorteerd op processor-belasting. Tijdens ons  zoals \com{ps}, maar dan gesorteerd op processor-belasting. Tijdens ons
2922  voorbeeld-commando blijkt dat de gzip's het meeste "CPU- tijd vreten",  voorbeeld-commando blijkt dat de gzip's het meeste "CPU- tijd vreten",
2923  zie de kolom `\%CPU'. Je kunt de update-snelheid van top veranderen  zie de kolom `\%CPU'. We kunnen de update-snelheid van top veranderen
2924  door de `s' in te typen, gevolgd door een aantal seconden (probeer  door de `s' in te typen, gevolgd door een aantal seconden (probeer
2925  eens 0.01 en kijk naar de `\%CPU' van top zelf). We kunnen top afsluiten  eens 0.01 en kijk naar de `\%CPU' van top zelf). We kunnen top afsluiten
2926  door `q' in te typen.   door `q' in te typen. 
# Line 2935  formaat. Dat is eigenlijk een combinatie Line 2937  formaat. Dat is eigenlijk een combinatie
2937  .tar en .gz; er zijn in principe ook twee programma's voor nodig, tar  .tar en .gz; er zijn in principe ook twee programma's voor nodig, tar
2938  en gzip (vandaar dat we ook vaak .tar.gz zien).  en gzip (vandaar dat we ook vaak .tar.gz zien).
2939    
2940  Met tar (van tape archive) wordt eerst een on-ingepakt  Met \begrip{tar} (van tape archive) wordt eerst een on-ingepakt
2941  (niet-gecompresst) archief gemaakt, door simpelweg alle te archiveren  (niet-gecompresst) archief gemaakt, door simpelweg alle te archiveren
2942  bestanden achter elkaar te plakken in \'e\'en groot bestand.  bestanden achter elkaar te plakken in \'e\'en groot bestand.
2943  Vervolgens wordt dat \`ene grote bestand met gzip ingepakt  Vervolgens wordt dat \`ene grote bestand met \begrip{gzip} ingepakt
2944  (gecompresst).  Een voorbeeld:  (gecompresst).  Een voorbeeld:
2945    
2946  \begin{opgave}  \begin{opgave}
# Line 2950  alles in \file{/etc} mogen lezen.) Line 2952  alles in \file{/etc} mogen lezen.)
2952  \end{opgave}  \end{opgave}
2953    
2954  Als we nu met \com{ls -alF /tmp} de directory bekijken, zien we dat er  Als we nu met \com{ls -alF /tmp} de directory bekijken, zien we dat er
2955  een bestand testtarfile.tar.gz staat -- gzip plakt namelijk altijd .gz  een bestand testtarfile.tar.gz staat --- gzip plakt namelijk altijd .gz
2956  achter de naam van het ingepakte bestand. De naam kunnen we eventueel  achter de naam van het ingepakte bestand. De naam kunnen we eventueel
2957  met mv veranderen, bijvoorbeeld in testtarfile.tgz. In \gl\ kunnen we  met mv veranderen, bijvoorbeeld in testtarfile.tgz. In \gl\ kunnen we
2958  de twee stappen ook in \'e\'en keer doen, omdat gzip `ingebakken' zit  de twee stappen ook in \'e\'en keer doen, omdat gzip `ingebakken' zit
# Line 2986  standard output, ideaal om `om te leiden Line 2988  standard output, ideaal om `om te leiden
2988  bestandsnaam leest danwel schrijft van/naar standard input en  bestandsnaam leest danwel schrijft van/naar standard input en
2989  output.  output.
2990    
2991  We kunnen ze dus ook `aan elkaar koppelen': \com{tar cvf - /etc/* | gzip $>$  We kunnen ze dus ook `aan elkaar koppelen': \com{tar cvf - /etc/* $|$
2992  /tmp/testtarfile3.tgz} om in te pakken en \com{gunzip $<$    gzip $>$ /tmp/testtarfile3.tgz} om in te pakken en \com{gunzip $<$
2993  /tmp/testtarfile3.tgz | tar tvf -} om te bekijken, bijvoorbeeld.    /tmp/testtarfile3.tgz $|$ tar tvf -} om te bekijken, bijvoorbeeld.
2994    
2995  Dat zijn handige manieren om op andere \unix\ systemen met  Dat zijn handige manieren om op andere \unix\ systemen met
2996  .tgz-bestanden te werken, omdat tar daar meestal geen compressie heeft  .tgz-bestanden te werken, omdat tar daar meestal geen compressie heeft
2997  ingebouwd. We zien trouwens, dat hier \file{etc/} in de bestandsnamen wordt  ingebouwd. We zien trouwens, dat hier \file{etc/} in de bestandsnamen
2998  meegenomen (en hiervoor niet) -- die hebben we immers ook opgegeven! Let  wordt meegenomen (en hiervoor niet) --- die hebben we immers ook
2999  wel: dat eerste pad-stuk wordt ook meegenomen bij het uitpakken, en  opgegeven! Let wel: dat eerste pad-stuk wordt ook meegenomen bij het
3000  dat hoeft niet altijd te zijn wat je bedoelt; daar moeten we dus bij het  uitpakken, en dat hoeft niet altijd te zijn wat je bedoelt; daar
3001  inpakken al rekening mee houden.   moeten we dus bij het inpakken al rekening mee houden. 
3002    
3003  Een recente ontwikkeling is bzip2, een `vervanger' voor gzip die  Een recente ontwikkeling is bzip2, een `vervanger' voor gzip die
3004  vooral tekstbestanden aanzienlijk kleiner inpakt. Het grote nadeel is  vooral tekstbestanden aanzienlijk kleiner inpakt. Het grote nadeel is
# Line 3026  behandelen. En dat is ook niet echt nodi Line 3028  behandelen. En dat is ook niet echt nodi
3028  zelf heel wat hulp kunnen bieden.  zelf heel wat hulp kunnen bieden.
3029    
3030  \begin{opgave}  \begin{opgave}
3031  Probeer maar eens alleen cp en op diens aanwijzing \com{cp --help}.  Probeer maar eens alleen \com{cp} en op diens aanwijzing \com{cp --help}.
3032  \end{opgave}  \end{opgave}
3033    
3034  Een hele lijst met mogelijke switches verschijnt op het scherm,  Een hele lijst met mogelijke switches verschijnt op het scherm,
# Line 3037  switch -h of --help, die een hulptekst l Line 3039  switch -h of --help, die een hulptekst l
3039  \label{mangebruiken}  \label{mangebruiken}
3040  Er zijn in \gl\ ook vele uitgebreide handleidingen (manuals)  Er zijn in \gl\ ook vele uitgebreide handleidingen (manuals)
3041  beschikbaar. Het commando om een manual page te bekijken, is \com{man  beschikbaar. Het commando om een manual page te bekijken, is \com{man
3042    <programmanaam>}. Met \com{man -k <zoekwoord>} (van keyword) wordt    $<$programmanaam$>$}. Met \com{man -k <zoekwoord>} (van keyword) wordt
3043  in de lijst van manual pages gezocht naar titels die dat zoekwoord  in de lijst van manual pages gezocht naar titels die dat zoekwoord
3044  bevatten.  bevatten.
3045    
3046  De manual pages zijn onderverdeeld in een aantal secties (of  De manual pages zijn onderverdeeld in een aantal secties (of
3047  hoofdstukken), genummerd van 1 tot 9. Wat in welke sectie thuishoort  hoofdstukken), genummerd van 1 tot 9. Wat in welke sectie thuishoort
3048  kun je lezen in de manpage van man zelf (met \com{man man} dus). Het  kunnen we lezen in de manpage van man zelf (met \com{man man} dus). Het
3049  komt voor dat er in twee secties een manpage met dezelfde naam staat  komt voor dat er in twee secties een manpage met dezelfde naam staat
3050  -- bijvoorbeeld van man zelf, in sectie 1 en sectie 7. Om de juiste te  --- bijvoorbeeld van man zelf, in sectie 1 en sectie 7. Om de juiste te
3051  kunnen bekijken, geven we \com{man 1 man} en/of \com{man 7 man}, in  kunnen bekijken, geven we \com{man 1 man} en/of \com{man 7 man}, in
3052  het algemeen \com{man <sectie> <programmanaam>}. Gebruik de `/'-toets  het algemeen \com{man $<$sectie$>$ $<$programmanaam$>$}. Gebruik de `/'-toets
3053  (slash) om in een lange manpage naar een bepaalde term te zoeken.  (slash) om in een lange manpage naar een bepaalde term te zoeken.
3054    
3055  \begin{opgave}  \begin{opgave}
# Line 3076  Wat uitgebreidere manual pages staan in Line 3078  Wat uitgebreidere manual pages staan in
3078    alleen info voor een lijst.    alleen info voor een lijst.
3079  \end{opgave}  \end{opgave}
3080    
3081  Texinfo is een `hypertext'-systeem, wat wil zeggen dat er in de tekst  \begrip{Texinfo} is een `hypertext'-systeem, wat wil zeggen dat er in de tekst
3082  links zijn naar andere punten in de tekst. Meestal komen we binnen in  links zijn naar andere punten in de tekst. Meestal komen we binnen in
3083  een inhoudsopgave-pagina; met de pijltjestoetsen kunnen we naar een  een inhoudsopgave-pagina; met de pijltjestoetsen kunnen we naar een
3084  item lopen, en met Enter spring je daarheen. Links staan meestal  item lopen, en met Enter spring je daarheen. Links staan meestal
# Line 3088  scherm in beslag neemt, Ctrl-X 1 (\^{}X Line 3090  scherm in beslag neemt, Ctrl-X 1 (\^{}X
3090  document ook in volgorde van voor naar achter doorlezen door steeds  document ook in volgorde van voor naar achter doorlezen door steeds
3091  aan het einde van een pagina op de spatiebalk te drukken.  aan het einde van een pagina op de spatiebalk te drukken.
3092    
3093  Zoeken gaat met Ctrl-S; de zoekterm wordt gezocht terwijl je 'm  Zoeken gaat met Ctrl-S; de zoekterm wordt gezocht terwijl we hem
3094  intypt, weer Ctrl-S zoekt de volgende, Escape stopt het zoekproces. In  intypten, weer Ctrl-S zoekt de volgende, Escape stopt het zoekproces. In
3095  info geeft `H' of `?' meer informatie over het gebruik. Als er geen  info geeft `H' of `?' meer informatie over het gebruik. Als er geen
3096  specifieke info-pagina van een bepaald commando is, wordt de normale  specifieke info-pagina van een bepaald commando is, wordt de normale
3097  manual page weergegeven.  manual page weergegeven.

Legend:
Removed from v.1.36  
changed lines
  Added in v.1.37

savannah-hackers-public@gnu.org
ViewVC Help
Powered by ViewVC 1.1.26