/[emacs]/emacs/etc/TUTORIAL.pl
ViewVC logotype

Diff of /emacs/etc/TUTORIAL.pl

Parent Directory Parent Directory | Revision Log Revision Log | View Patch Patch

revision 1.2 by eliz, Thu Aug 23 10:44:10 2001 UTC revision 1.2.8.1 by miles, Fri Apr 4 06:19:50 2003 UTC
# Line 1  Line 1 
1  Copyright (c) 1985, 2001 Free Software Foundation, Inc.  Czytasz właśnie krótki samouczek Emacsa. Copyright (c) 1985, 2001
2  Szczegóły na końcu pliku.  Czytasz właśnie krótki podręcznik Emacsa.  Free Software Foundation, Inc. Szczegóły na końcu pliku.
3    
4  Polecenia Emacsa ogólnie wymagają wciśnięcia klawisza CONTROL (czasami  Polecenia Emacsa wymagają na ogół wciśnięcia klawisza CONTROL (oznaczanego
5  oznaczanego CTRL lub CTL) lub klawisza META (czasami oznaczanego EDIT  czasami Ctrl lub CTL) lub klawisza META (oznaczanego czasami EDIT
6  lub ALT).  Zamiast pisać META czy CONTROL za każdym razem, gdy masz  albo ALT). Dalej będziemy stosować następujące skróty:
7  przycisnąć ten klawisz, używać będziemy następujących skrótów:  
8    C-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza CONTROL przy naciskaniu
9   C-<znak> oznacza trzymanie klawisza CONTROL podczas wciskania klawisza <znak>.          klawisza <znak>. Na przykład C-f będzie odpowiadało
10            Na przykład C-f będzie odpowiadało naciśnięciu f, podczas gdy          naciśnięciu f przy wciśniętym klawiszu CONTROL.
11            klawisz CONTROL był wciśnięty.  M-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza META lub ALT przy naciskaniu
12   M-<znak> oznacza trzymanie klawisza META wciśniętego podczas          klawisza <znak>. Zamiast tego można nacisnąć i puścić klawisz
13            wciskania klawisza <znak>.  Jeśli nie masz klawisza META,          ESC, a potem nacisnąć klawisz <znak>.
14            naciśnij i puść klawisz ESC, a potem naciśnij klawisz <znak>.  
15    Uwaga: aby zakończyć sesję Emacsa, naciśnij C-x C-c (kolejno dwa znaki).
16  Uwaga: by zakończyć sesje Emacsa naciśnij C-x C-c (dwa znaki).  Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczają w dalszej części tego samouczka
17  Znaki ">>" na lewym marginesie w dalszej części tego podręcznika  ćwiczenia dla Ciebie. Na przykład:
18  oznaczają ćwiczenia dla Ciebie.  Na przykład:  <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
19  <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>  [Dodatkowe odstępy zostały zrobione w celach dydaktycznych.]
20  >>  Teraz naciśnij C-v (następny ekran), by przejść na następny ekran  >> Teraz naciśnij C-v (następny ekran), aby przejść na następny ekran
21      podręcznika (zrób to naciskając jednocześnie klawisz CONTROL i v).     samouczka (zrób to naciskając jednocześnie klawisze CONTROL i v).
22      Od tego momentu powinieneś robić to zawsze, gdy dojdziesz     Od tego momentu powinieneś robić to zawsze, gdy dojdziesz
23      do końca ekranu.     do końca ekranu.
24    
25  Zwróć uwagę na to, ze kilka linii powtarza się, gdy przechodzisz z  Zwróć uwagę na to, że kilka linii się powtarza, gdy przechodzisz z
26  ekranu na ekran; zachowanie to ma zapewnić pewna ciągłość podczas  ekranu na następny; ma to zapewnić wrażenie ciągłości podczas przesuwania
27  przesuwania się w obrębie pliku.  się w obrębie pliku.
28    
29  Pierwsza umiejętnością, która powinieneś opanować, jest sposób  Pierwszą umiejętnością, która powinieneś opanować, jest sposób
30  przesuwania się z miejsca na miejsce.  Już wiesz, jak przesuwać się o  przesuwania się z miejsca na miejsce. Wiesz już, jak przesuwać się
31  jeden ekran do przodu.  By przesunąć się o jeden ekran do tylu,  o jeden ekran do przodu. Aby przesunąć się o jeden ekran do tyłu,
32  wciśnij M-v (wciśnij META i naciśnij v, lub naciśnij <ESC>v jeśli nie  wciśnij kombinację klawiszy M-v (to znaczy wciśnij i przytrzymaj
33  masz klawisza META lub EDIT).  klawisz META lub Alt i jednocześnie naciśnij v albo naciśnij kolejno
34    klawisze <ESC> v, jeśli nie masz klawisza META lub Alt).
35    
36  >>  Spróbuj nacisnąć M-v, a potem C-v by przesunąć się w przód i w tył  >> Spróbuj nacisnąć M-v, a potem C-v, by przesunąć się w przód i w tył
37      kilka razy.     kilka razy.
38    
39    
40  PODSUMOWANIE  PODSUMOWANIE
41  ------------  ------------
42    
43  Następujące polecenia są użyteczne do przeglądania po jednym ekranie:  Następujące polecenia służą do przeglądania tekstu po jednym ekranie:
44    
45          C-v     Przesuń się o jeden ekran do przodu          C-v Przesuń się o jeden ekran do przodu
46          M-v     Przesuń się o jeden ekran do tylu          M-v Przesuń się o jeden ekran do tyłu
47          C-l     Wyczyść ekran i wyświetl go na nowo, umieszczając          C-l Wyczyść ekran i wyświetl go na nowo, umieszczając
48                  tekst z okolic kursora w środku ekranu.          tekst z okolic kursora w środku ekranu.
49                  (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)          (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
50    
51  >> Znajdź kursor i zapamiętaj, jaki tekst jest w jego okolicy.  >> Znajdź kursor i zapamiętaj, jaki tekst jest w jego pobliżu.
52     Naciśnij następnie C-l.     Naciśnij następnie C-l.
53     Znajdź kursor jeszcze raz i zwróć uwagę, że znajduje     Znajdź kursor jeszcze raz i zwróć uwagę, że znajduje się on
54     się on w okolicy tego samego tekstu.     w pobliżu tego samego tekstu.
55    
56    Możesz także użyć klawiszy PageUp i PageDn, jeśli są dostępne na
57    Twojej klawiaturze, do przemieszczania się między stronami, ale użycie
58    C-v i M-v jest bardziej efektywne.
59    
60  PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM  PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
61  ----------------------------  ----------------------------
# Line 59  PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM Line 63  PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
63  Przesuwanie się z ekranu na ekran jest użyteczne, ale jak przejść do  Przesuwanie się z ekranu na ekran jest użyteczne, ale jak przejść do
64  określonego miejsca w obrębie jednego ekranu?  określonego miejsca w obrębie jednego ekranu?
65    
66  Można to zrobić na kilka sposobów.  Najprostszym jest użycie poleceń  Można to zrobić na kilka sposobów. Najprostszym jest użycie poleceń
67  C-p, C-b, C-f oraz C-n.  Każde z tych poleceń przesuwa kursor o jeden  C-p, C-b, C-f oraz C-n. Każde z nich przesuwa kursor o jeden wiersz
68  wiersz lub kolumnę w określonym kierunku.  Oto schemat, który to  albo kolumnę w określonym kierunku. Oto schemat, który to obrazuje:
69  obrazuje:  
70                     Poprzednia linia, C-p
71                     Poprzednia linia, C-p                   (ang. previous line)
72                     (ang. previous line)                           :
73                              :                           :
74                              :      Do tyłu, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
75         Wstecz, C-b ....  Kursor ....  Do przodu, C-f               (ang. back) : (ang. forward)
76         (ang. back)          :         (ang. forward)                               :
77                              :                           :
78                              :                    Następna linia, C-n
79                      Następna linia, C-n                     (ang. next line)
                      (ang. next line)  
80    
81  >> Przesuń kursor na środek schematu za pomocą C-n lub C-p.  Naciśnij  >> Przesuń kursor na środek tego schematu za pomocą C-n lub C-p.
82     potem C-l, by zobaczyć cały diagram na środku ekranu.     Potem naciśnij C-l, by zobaczyć cały diagram na środku ekranu.
83    
84  To są podstawowe polecenia kierujące położeniem kursora, których  To są podstawowe polecenia kierujące położeniem kursora, których
85  będziesz używać nieustannnie, warto więc je zapamiętać.  będziesz używał bardzo często, warto więc je zapamiętać.
86    
87  >> Naciśnij kilka razy C-n, by przesunąć kursor do tej linii.  >> Naciśnij kilka razy C-n, by przesunąć kursor do tej linii.
88    
89  >> Przesuń się w głąb linii za pomocą C-f, a potem do góry za pomocą  >> Przesuń się w głąb linii za pomocą C-f, a potem do góry za pomocą
90     C-p.  Zwróć uwagę na zachowanie się C-p, gdy kursor jest w środku     C-p. Zwróć uwagę na zachowanie się C-p, gdy kursor jest w środku
91     linii.     linii.
92    
93  Każda linia tekstu kończy się znakiem nowej linii, który oddziela ja  Każda linia tekstu kończy się znakiem nowej linii, który oddziela ją
94  od następnej.  Każdy Twój plik powinien kończyć się znakiem nowej  od następnej. Każdy Twój plik powinien się kończyć znakiem nowej
95  linii (ale Emacs nie zmusza Cię do tego).  linii (ale Emacs tego nie wymaga).
96    
97  >> Spróbuj nacisnąć C-b na początku linii.  Powinno to Cię przenieść  >> Spróbuj nacisnąć C-b na początku linii. Powinno Cię to przenieść
98     na koniec poprzedniej linii.  Dzieje się tak dlatego, że kursor     na koniec poprzedniej linii. Dzieje się tak dlatego, że kursor
99     przechodzi nad znakiem nowej linii.     przechodzi wówczas nad znakiem nowej linii.
100    
101  C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.  C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
102    
103  >> Naciśnij kilka razy C-b, byś dostrzegł, gdzie jest kursor.  >> Naciśnij kilka razy C-b i obserwuj położenie kursora.
104     Naciśnij potem C-f, by wrócić na koniec linii.  W końcu naciśnij     Naciskaj potem C-f, by wrócić na koniec linii. W końcu naciśnij
105     jeszcze raz C-f, by przejść do następnej linii.     jeszcze raz C-f, by przejść do następnej linii.
106    
107  Gdy przesuwasz kursor poza dolna krawędź ekranu, tekst za krawędzią  Gdy przesuwasz kursor poza dolną krawędź ekranu, tekst położony
108  przesuwa się na ekran (ang. scrolling).  Dzięki temu Emacs może  za krawędzią przesuwa się na ekran (ang. scrolling). Dzięki temu
109  przesunąć kursor do określonego miejsca bez umieszczania go poza  Emacs może przesunąć kursor do określonego miejsca bez umieszczania
110  ekranem.  go poza ekranem.
111    
112  >> Spróbuj przesunąć kursor poza dolna granice ekranu za pomocą C-n i  >> Spróbuj przesunąć kursor poza dolną granicę ekranu za pomocą C-n
113     zobacz co się stanie.     i zobacz, co się stanie.
114    
115  Jeśli przesuwanie się o jeden znak na raz jest dla Ciebie za wolne,  Jeśli przesuwanie się o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne,
116  spróbuj przesuwać się o słowa.  M-f (Meta-f) przesuwa kursor do przodu  to spróbuj przesuwać się o słowa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o słowo
117  o słowo, a M-b przesuwa go do tylu o jedno słowo.  do przodu, a M-b przesuwa go o słowo do tyłu.
118    
119  >> Spróbuj nacisnąć kilka M-f i M-b.  >> Naciśnij kilka razy M-f i M-b.
120    
121  Gdy jesteś w środku słowa, M-f przesuwa kursor na koniec słowa.  Jeśli  Gdy jesteś w środku słowa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec.
122  natomiast jesteś w przerwie miedzy słowami, M-f przesuwa kursor na  Jeśli natomiast jesteś w przerwie miedzy słowami, to M-f przesuwa
123  koniec następnego słowa.  M-b zachowuje się podobnie, jak chodzi o  kursor na koniec następnego słowa. M-b zachowuje się podobnie
124  ruch do tyłu.  dla ruchu do tyłu.
125    
126  >> Naciśnij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b tak, byś  >> Naciśnij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak byś
127     mógł zauważyć działanie M-f i M-b naciśnietych w różnych miejscach     mógł zauważyć działanie M-f i M-b naciśniętych w różnych miejscach
128     wewnątrz i pomiędzy słowami.     wewnątrz i między słowami.
129    
130  Zauważ podobieństwo pomiędzy C-f i C-b oraz M-f i M-b.  Bardzo często  Zauważ podobieństwo między C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo często
131  kombinacje zawierające Meta opisują operacje związane z jednostkami  kombinacje zawierające Meta (Alt) oznaczają operacje związane
132  językowymi (słowa, zdania, akapity), podczas gdy kombinacje oparte o  z jednostkami językowymi (słowa, zdania, akapity), podczas gdy
133  Control działają na podstawowych jednostkach niezależnych od tego, co  kombinacje z klawiszem Control działają na jednostkach podstawowych,
134  edytujesz (znaki, linie, itd.).  niezależnych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.).
135    
136  Ta zależność stosuje się do linii i zdań: C-a i C-e przesuwają kursor  Oto zależność, która stosuje się do linii i zdań: C-a i C-e przesuwają
137  na początek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwają go na początek i  kursor na początek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwają go na początek
138  koniec zdania.  i koniec zdania.
139    
140  >> Naciśnij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.  >> Naciśnij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
141     Powtórz to z M-a, a potem z M-e.     Powtórz to z M-a, a potem z M-e.
142    
143  Czy zauważyłeś, ze powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne  Czy zauważyłeś, że powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne
144  M-a przesuwa Cię o jedno zdanie?  Chociaż nie jest to do końca  M-a przesuwa Cię o jedno zdanie? Chociaż nie ma tu pełnej analogii,
145  analogiczne, wydaje się jednak naturalne.  wydaje się to jednak naturalne.
146    
147  Położenie kursora w tekście określane jest mianem "punktu".  Położenie kursora w tekście jest określane mianem "punktu".
148    
149  Oto podsumowanie prostych poleceń służących do przesuwania kursora,  Oto podsumowanie prostych poleceń służących do przesuwania kursora,
150  włącznie z operacjami dotyczącymi słów i zdań:  włącznie z operacjami dotyczącymi słów i zdań:
151    
152          C-f     Do przodu o jeden znak          C-f Do przodu o jeden znak
153          C-b     W tył o jeden znak          C-b Do tyłu o jeden znak
154    
155          M-f     Do przodu o słowo          M-f Do przodu o słowo
156          M-b     W tył o słowo          M-b Do tyłu o słowo
157    
158          C-n     Następna linia          C-n Następna linia
159          C-p     Poprzednia linia          C-p Poprzednia linia
160    
161          C-a     Początek linii          C-a Początek linii
162          C-e     Koniec linii          C-e Koniec linii
163    
164          M-a     W tył na początek zdania          M-a Do tyłu na początek zdania
165          M-e     Do przodu na koniec zdania          M-e Do przodu na koniec zdania
166    
167  >> Przećwicz kilka razy wszystkie powyższe polecenia dla wprawy.  >> Przećwicz kilka razy dla wprawy wszystkie powyższe polecenia.
168     Są one najczęściej używanymi poleceniami.     Należą one do najczęściej używanych.
169    
170  Dwa inne ważne polecenia przesuwające kursor to M-< (Meta i znak  Dwa inne ważne polecenia przesuwające kursor to M-< (Meta lub Alt
171  mniejszości), które przesuwa kursor na początek całego tekstu i M->  i znak mniejszości), które przesuwa kursor na początek całego tekstu
172  (Meta i znak większości), które przesuwa kursor na koniec całego  i M-> (Meta lub Alt i znak większości), które przesuwa kursor na koniec
173  tekstu.  całego tekstu.
174    
175  Na większości terminali "<" jest nad przecinkiem, tak wiec musisz użyć  Na większości klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz więc użyć
176  klawisza Shift by nacisnąć "<".  Musisz wiec także użyć Shift by  klawisza Shift, by nacisnąć "<", i podobnie musisz użyć klawisza Shift,
177  nacisnąć M-<.  Bez Shift byłoby to M-przecinek.  by nacisnąć M-<. Bez Shift uzyskałbyś M-przecinek.
178    
179  >> Naciśnij M-< by przejść na początek podręcznika.  Użyj potem C-v  >> Naciśnij M-<, by przejść na początek samouczka, a potem kilka razy
180     kilkukrotnie, by wrócić tutaj.     użyj C-v, by powrócić do tego miejsca.
181    
182  >> Teraz naciśnij M->, by przejść na koniec podręcznika.  Wróć do tego  >> Teraz naciśnij M->, by przejść na koniec samouczka, i wróć do tego
183     miejsca za pomocą kilkukrotnego M-v.     miejsca za pomocą kilkakrotnego M-v.
184    
185  Jeśli Twój terminal ma klawisze strzałek, to możesz ich użyć do  Jeśli Twoja klawiatura ma klawisze strzałek, to możesz ich użyć do
186  przesuwania kursora.  Zalecamy Ci nauczenie się kombinacji C-b, C-f,  przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczyć się się kombinacji C-b, C-f,
187  C-n i C-p z trzech powodów.  Po pierwsze, działają one na wszystkich  C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, działają one na wszystkich
188  typach terminali.  Po drugie, gdy już zdobędziesz pewna praktykę w  typach terminali. Po drugie, gdy już zdobędziesz pewną praktykę w
189  posługiwaniu się Emacsem, będzie Ci szybciej nacisnąć te kombinacje  posługiwaniu się Emacsem, to będzie Ci szybciej nacisnąć te kombinacje
190  niż klawisze strzałek (ponieważ nie wymaga to przenoszenia dłoni z  niż klawisze strzałek (ponieważ nie wymaga to przenoszenia dłoni z
191  miejsca, które zajmują podczas szybkiego pisania za pomocą 10 palców).  miejsca, które zajmują podczas szybkiego pisania za pomocą 10 palców).
192  Po trzecie wreszcie, gdy już wyrobisz sobie zwyczaj posługiwania się  Po trzecie wreszcie, gdy już wyrobisz sobie zwyczaj posługiwania się
193  tymi poleceniami z klawiszem Control, będziesz mógł łatwo nauczyć się  tymi poleceniami z klawiszem Control, to łatwo przyjdzie Ci nauczyć się
194  innych zaawansowanych poleceń przesuwających kursor.  bardziej zaawansowanych poleceń przesuwających kursor.
195    
196  Większość poleceń Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla większości  Większość poleceń Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla większości
197  poleceń służy on jako liczba powtórzeń.  Sposób, w jaki określasz  poleceń oznacza on liczbę powtórzeń. Aby określić liczbę powtórzeń
198  liczbę powtórzeń polecenia, to naciśniecie C-u a potem cyfr, zanim  polecenia, powinieneś je poprzedzić naciśnięciem C-u a potem cyfr.
199  naciśniesz polecenie.  Jeśli masz klawisz META (lub EDIT lub ALT),  Jeśli masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to
200  alternatywnym sposobem jest wciskanie klawiszy cyfr podczas  alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest użycie
201  wprowadzania argumentu liczbowego.  Zalecamy nauczenie się metody  tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoić
202  klawisza C-u, ponieważ działa ona na wszystkich terminalach.  sobie metodę z klawiszem C-u, ponieważ działa ona na wszystkich
203    terminalach.
204    
205  Na przykład C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.  Na przykład C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.
206            
207  >> Spróbuj użyć C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesunąć kursor  >> Spróbuj użyć C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesunąć kursor
208     do jednej z linii w pobliżu tego zdania za pomocą tylko jednego     do jednej z linii w pobliżu tego zdania za pomocą tylko jednego
209     polecenia.     polecenia.
210    
211  Większość poleceń używa argumentu liczbowego jako liczba powtórzeń.  Większość poleceń używa argumentu liczbowego jako liczby powtórzeń.
212  Jest kilka poleceń, które używają go w inny sposób.  C-v i M-v są  Jest kilka poleceń, które używają go w inny sposób. Do takich wyjątków
213  wśród tych wyjątków.  Jeśli poda się im argument, przesuwają zawartość  należą C-v i M-v. Jeśli poda się im argument, to przesuwają zawartość
214  ekranu w gore lub w dół o podana liczbę linii zamiast o tyleż ekranów.  ekranu w górę lub w dół o podaną liczbę linii zamiast o tyleż ekranów.
215  Na przykład C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.  Na przykład C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
216    
217  >> Spróbuj nacisnąć C-u 8 C-v.  >> Spróbuj nacisnąć C-u 8 C-v.
218    
219  To powinno było przewinąć ekran do góry o 8 linii.  Jeśli chciałbyś  To powinno było przewinąć ekran do góry o 8 linii. Jeśli chciałbyś
220  przewinąć go w dół, możesz podać argument przed poleceniem M-v.  przewinąć ekran w dół, to powinieneś podać argument przed poleceniem M-v.
221    
222  Jeśli używasz systemu X-Windows, prawdopodobnie po lewej stronie okna  Jeśli pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11
223  Emacsa znajduje się prostokątny obszar, nazywany po angielsku  lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje
224  "scrollbar".  Za jego pomocą możesz przewijać tekst, używając do tego  się prostokątny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku
225  celu myszy.  suwakiem. Za jego pomocą możesz przewijać tekst, używając do tego myszy.
226    
227  >> Spróbuj nacisnąć środkowy klawisz myszy u góry podświetlonego  >> Spróbuj nacisnąć środkowy klawisz myszy u góry podświetlonego
228     obszaru na scrollbarze.  To powinno przewinąć tekst do miejsca     obszaru na suwaku. To powinno przewinąć tekst do miejsca
229     określonego wysokością, na której nacisnąłeś klawisz myszy.     określonego przez wysokość, na której nacisnąłeś klawisz myszy.
   
 >> Przesuń mysz do miejsca oddalonego od górnego końca scrollbaru  
    mniej więcej o trzy linie i naciśnij lewy klawisz myszy kilka razy.  
   
   
 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA  
 -----------------------------------  
230    
231  Jeśli masz X terminal, prawdopodobnie łatwiej Ci będzie używać  >> Przesuń mysz do miejsca oddalonego od górnego końca suwaka o mniej
232  klawiszy strzałek po prawej stronie klawiatury do kierowania kursorem.     więcej trzy linie i naciśnij lewy klawisz myszy kilka razy.
 Klawisze strzałek w lewo, w prawo, w górę i w dół działają zgodnie z  
 oczekiwaniem; odpowiadają one dokładnie C-b, C-f, C-p i C-n, ale są  
 łatwiejsze do zapamiętania.  Możesz także używać C-lewo i C-prawo by  
 przesuwać się o słowa oraz C-góra i C-dół, by przesuwać się o bloki  
 (np. akapity, jeśli edytujesz tekst).  Jeśli masz klawisze oznaczone  
 HOME (lub BEGIN) oraz END, zaniosą Cię one na początek i koniec linii,  
 a C-home i C-end na początek i koniec pliku.  Jeśli Twoja klawiatura  
 ma klawisze PgUp i PgDn, możesz ich użyć do przesuwania się o jeden  
 ekran za jednym razem, tak jak M-v i C-v.  
   
 Wszystkie te polecenia akceptują argument liczbowy, jak to jest  
 opisane powyżej.  Możesz stosować pewne skróty w celu wpisania tych  
 argumentów: naciśnij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbę.  Na  
 przykład, by przesunąć kursor o 12 słów w prawo naciśnij C-1 C-2  
 C-prawo.  Zwróć uwagę, ze jest to łatwe do wpisania, ponieważ nie  
 musisz puszczać klawisza CONTROL podczas wciskania klawiszy.  
233    
234    
235  * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY  * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
236  ----------------------------  ----------------------------
237    
238  Jeśli Emacs przestaje odpowiadać na Twoje polecenia, możesz go  Jeśli Emacs przestaje odpowiadać na Twoje polecenia, to możesz go
239  bezpiecznie zatrzymać przyciskając C-g.  Możesz użyć C-g do przerwania  bezpiecznie zatrzymać, przyciskając C-g. Klawisza C-g możesz też użyć do
240  polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.  przerwania polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.
241    
242  Możesz użyć C-g także, by anulować argument liczbowy lub początek  Możesz także użyć C-g do anulowania argumentu liczbowego albo początku
243  polecenia, którego nie chcesz dokańczać.  polecenia, którego nie zamierzasz dokończyć.
244    
245  >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naciśnij C-g.    >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naciśnij C-g.
246     Teraz naciśnij C-f.  Powinno przesunąć to kursor o tylko jeden     Teraz naciśnij C-f. Powinno to przesunąć kursor zaledwie o
247     znak, ponieważ anulowałeś argument za pomocą C-g.     jeden znak, ponieważ argument liczbowy anulowałeś za pomocą C-g.
248    
249  Jeśli nacisnąłeś <ESC> przez pomyłkę, możesz tego się pozbyć za pomocą  Za pomocą klawisza C-g możesz też anulować skutki omyłkowego
250  C-g.  wciśnięcia klawisza <ESC>.
251    
252    
253  * ZABLOKOWANE POLECENIA  * ZABLOKOWANE POLECENIA
254  -----------------------  -----------------------
255    
256  Pewne polecenia Emacsa są "zablokowane", tak by początkujący  Pewne polecenia Emacsa są ,,zablokowane'' -- po to, by początkujący
257  użytkownicy nie mogli ich wywołać przez przypadek.  użytkownicy nie mogli ich wywołać przez przypadek.
258    
259  Jeśli wywołasz jedno z zablokowanych poleceń, Emacs wypisze komunikat  Jeśli wywołasz jedno z zablokowanych poleceń, to Emacs wypisze komunikat
260  informujący o tym, co to za polecenie, i zapyta Cię, czy chcesz je  informujący o tym, co to za polecenie, i zapyta Cię, czy istotnie chcesz
261  wywołać.  je wywołać.
262    
263  Jeśli naprawdę chcesz wywołać to polecenie, naciśnij spacje w  Jeśli naprawdę chcesz wywołać to polecenie, to odpowiedz na pytanie,
264  odpowiedzi na pytanie.  Jeśli nie chcesz wywołać zablokowanego  naciskając spację. Jeśli nie chcesz wywołać zablokowanego polecenia,
265  polecenia, odpowiedz na pytanie naciskając "n".  to na pytanie odpowiedz, naciskając n.
266    
267  >> Napisz `C-x n p' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz "n"  >> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n
268     na zadane pytanie.     na zadane pytanie.
269    
270    
271  * OKNA  * OKNA
272  ------  ------
273    
274  Emacs może mięć kilka okien, każde wyświetlające własny tekst.  Zwróć  Emacs może mieć otwartych kilka okien, z których każde wyświetla
275  uwagę, ze "okno" jeśli chodzi o Emacsa, nie odnosi się do osobnego  własny tekst. Pojęcie ,,okna'', jeśli chodzi o Emacsa, nie odnosi
276  okienka systemu okienkowego, ale do pojedynczego panelu wewnątrz  się do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego
277  okienka systemu X-Windows.  (Emacs może mięć kilka X-okien, lub  panelu wewnątrz okienka systemowego. (Emacs może też pracować
278  "ramek" w terminologii Emacsa.  Opisane jest to poniżej.)  na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa
279    nazywają się one ramkami. Opisane jest to poniżej.)
280    
281  Na tym etapie lepiej jest się nie zagłębiać w techniki wykorzystujące  Na tym etapie lepiej jest się nie zagłębiać w techniki wykorzystujące
282  kilka okien.  Powinieneś jedynie wiedzieć, w jaki sposób pozbyć się  kilka okien. Powinieneś jedynie wiedzieć, w jaki sposób pozbyć się
283  nadmiaru okien, które mogą pojawić się jako składniki systemu pomocy  nadmiaru okien, które mogą się pojawić w wyniku wywołania Emacsowego
284  lub wynik pewnych poleceń.  Robi się to w prosty sposób:  systemu pomocy albo niektórych poleceń. Robi się to w prosty sposób:
285    
286          C-x 1   Jedno okno (tzn. zabij wszystkie inne okna).          C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozostałe okna).
287    
288  Kombinacja ta to Control-x, po którym występuje cyfra 1.  C-x 1  Kombinacja ta to klawisz Control-x, po którym występuje cyfra 1.
289  powiększa okno, w którym jest kursor tak, by zajęło cały ekran.  Powiększa ona okno, w którym jest kursor tak, by wypełniło ono ekran,
290  Kasuje to wszystkie inne okna Emacsa.  kasując zarazem pozostałe okna Emacsa.
291    
292  >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.  >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.
293    
294  (C-l, jak pamiętasz odświeża zawartość ekranu.  Jeśli poda się temu  (C-l, jak pamiętasz odświeża zawartość ekranu. Jeśli temu poleceniu
295  poleceniu argument liczbowy, będzie to oznaczało "odśwież zawartość  poda się argument liczbowy, to będzie to oznaczało ,,odśwież zawartość
296  ekranu i umieść bieżąca linie o tyle linii od góry ekranu".  Tak wiec  ekranu i umieść bieżąca linię o tyle linii od góry ekranu''. Tak więc,
297  C-u 0 C-1 oznacza "odśwież ekran, umieszczając bieżąca linie na samej  C-u 0 C-1 oznacza ,,odśwież ekran, umieszczając bieżąca linię na samej
298  górze".)  górze''.)
299    
300  >> Naciśnij Control-x 2  >> Naciśnij Control-x 2
301     Zauważ jak okno się kurczy, podczas gdy nowe okno pojawia się,     Zauważ, że okno się kurczy, a jednocześnie pojawia się nowe,
302     wyświetlając zawartość tego bufora.     wyświetlające ten sam tekst.
303    
304  >> Naciśnij C-x 1 i nowe okno zniknie.  >> Naciśnij C-x 1, a nowe okno zniknie.
305    
306    
307  * WSTAWIANIE I USUWANIE  * WSTAWIANIE I USUWANIE
308  -----------------------  -----------------------
309    
310  Jeśli chcesz wstawiać tekst, po prostu go napisz.  Znaki, które da się  Jeśli chcesz wstawić nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, które da
311  wyświetlić, takie jak A, 7, *, itd, Emacs traktuje jako tekst i  się wyświetlić, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i
312  wstawia natychmiast do bufora.  Naciśnij <Return> (znak powrotu  natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawić znak nowej
313  karetki), by wstawić znak nowej linii.  linii, trzeba nacisnąć klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak
314    oznaczało się znak powrotu karetki).
315  Ostatni znak, który napisałeś możesz skasować przez naciśniecie  
316  klawisza <Delete>.  Klawisz ten może być oznaczony "Del".  W pewnych  Ostatnio napisany znak możesz skasować, naciskając klawisz <Delback>.
317  wypadkach klawisz "Backspace" może służyć za <Delete>, ale nie jest to  Chodzi tu o klawisz, którego normalnie używasz do skasowania ostatnio
318  regułą!  napisanego znaku. Na większości klawiatur wyróżnia się on wielkością,
319    leży nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del"
320  Ogólniej, <Delete> usuwa znak bezpośrednio przed bieżąca pozycją  albo "Backspace".
321  kursora.  
322    Jeśli masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to właśnie on
323  >> Zrób to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuń je za pomaca  jest wspomnianym <Delback>. Oprócz niego może jeszcze występować
324     kilkukrotnego naciśnięcia <Delete>.  Nie przejmuj się tym,  klawisz oznaczony słowem "Delete", ale to nie on pełni rolę <Delback>.
325     że zmieniasz ten plik; nie zmienisz w ten sposób głównego pliku  
326     podręcznika.  To jest Twoja własna kopia.  Mówiąc bardziej ogólnie, <Delback> usuwa znak bezpośrednio
327    poprzedzający bieżącą pozycję kursora.
328    
329    >> Sprawdź to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuń je, kilka razy
330       naciskając <Delback>. Nie martw się, że zmieniasz w ten sposób
331       niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz głównego pliku samouczka.
332       Pracujesz teraz na jego kopii.
333    
334  Gdy linia tekstu staje się zbyt długa, by zmieścić się w jednym  Gdy linia tekstu staje się zbyt długa, by zmieścić się w jednym
335  wierszu na ekranie, jest ona "kontynuowana" w następnym wierszu  wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu następnym.
336  ekranu.  Znak "backslash" (`\') na prawym marginesie pozwala Ci  Znak ,,backslash'' (`\') (albo - jeśli pracujesz w okienkowym
337  rozpoznać takie linie.  trybie graficznym - zagięta strzałka) umieszczony na prawym marginesie
338    wskazuje, że dana linia jest kontynuowana w następnym wierszu ekranu.
339    
340  >> Wpisuj jakiś tekst tak długo, aż dojdziesz do prawego marginesu, i  >> Wpisuj jakiś tekst tak długo, aż dojdziesz do prawego marginesu, i
341     potem nie przestawaj.  Zauważysz, ze pojawi się linia kontynuacji.     potem nie przestawaj. Zauważysz, że pojawi się linia kontynuacji.
342    
343  >> Użyj <Delete> by usunąć tekst tak, by linia znowu  >> Użyj klawisza <Delback>, by usunąć znaki tekstu, tak by linia znowu
344     mieściła się na ekranie.  Linia kontynuacji zniknie.     mieściła się na ekranie; linia kontynuacji zniknie.
345    
346  Znak nowej linii może być kasowany tak, jak każdy inny znak.  Znak nowej linii można skasować tak jak każdy inny znak. Usunięcie znaku
347  Usuniecie znaku nowej linii łączy je w jedna.  Jeśli powstała w wyniku  nowej linii między dwiema liniami spowoduje ich połączenie. Jeśli powstała
348  tego linia jest zbyt długa, by zmieścić się na szerokość ekranu,  w wyniku tego linia tekstu jest zbyt długa, by zmieścić się na szerokość
349  zostanie ona wyświetlona z linią kontynuacji.  ekranu, to zostanie wyświetlona z linią kontynuacji.
350    
351  >> Przesuń kursor na początek linii i naciśnij <Delete>.  Bieżąca  >> Przesuń kursor na początek linii i naciśnij <Delback>. Bieżąca
352     linia zostanie połączona z poprzednia.     linia zostanie połączona z poprzednią.
353    
354  >> Naciśnij <Return>, by z powrotem wstawić znak nowej linii, który  >> Naciśnij <Return>, by z powrotem wstawić znak nowej linii, który
355     skasowałeś.     skasowałeś.
356    
357  Pamiętaj, ze większość poleceń Emacsa może zostać wywołanych z  Jak już wiesz, większość poleceń Emacsa można wywołać z parametrem
358  parametrem liczby powtórzeń; dotyczy to także znaków tekstu.  Argument  liczby powtórzeń; dotyczy to także znaków tekstu. Argument liczbowy
359  liczbowy powoduje wstawienie znaku kilkukrotnie.  powoduje wstawienie znaku odpowiadającą mu liczbę razy.
360    
361  >>  Spróbuj zrobić to teraz -- naciśnij C-u 8 * by uzyskać ********.  >> Wypróbuj to teraz -- naciśnij C-u 8 *, a uzyskasz ********.
362    
363  Nauczyłeś się już większej części podstawowych sposobów pisania oraz  Nauczyłeś się już większej części podstawowych sposobów pisania oraz
364  poprawiania błędów.  W Emacsie możesz usuwać również cale słowa lub  poprawiania błędów. W Emacsie możesz usuwać również całe słowa lub
365  cale linie.  Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:  linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:
366    
367            <Delback> usuń znak bezpośrednio przed kursorem
368            C-d usuń znak bezpośrednio za kursorem
369    
370            M-<Delback> wytnij słowo bezpośrednio przed kursorem
371            M-d wytnij słowo bezpośrednio za kursorem
372    
373            C-k wytnij zawartość linii od kursora do jej końca
374            M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do końca zdania
375    
376    Warto zauważyć, że stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d
377    rozszerza analogię występującą w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak
378    naprawdę nie jest znakiem sterującym, ale nie jest to tutaj
379    istotne). C-k i M-k są podobne do C-e i M-e w tym sensie, że linie są
380    odpowiednikami zdań.
381    
382    
383          <Delete>     usuń znak bezpośrednio przed kursorem  Oto metoda wycinania części tekstu. Umieść kursor na początku fragmentu,
384          C-d          usuń znak bezpośrednio za kursorem  który chcesz wyciąć, i naciśnij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejdź
385    na drugi koniec wybranego fragmentu i naciśnij C-w. To wytnie cały tekst
386    zawarty między punktami początkowym i końcowym.
387    
388          M-<Delete>   wytnij słowo bezpośrednio przed kursorem  >> Przesuń kursor na literę O na początku poprzedniego paragrafu.
         M-d          wytnij następne słowo bezpośrednio za kursorem  
389    
390          C-k          wytnij zawartość linii od kursora do jej końca  >> Naciśnij C-SPC. Emacs wyświetli "Mark set" (znacznik ustawiony)
391          M-k          wytnij wszystkie znaki od kursora do końca zdania     na dole ekranu.
392    
393  Zauważ, ze <Delete> i C-d w połączeniu z M-<Delete> i M-d rozszerzają  >> Przesuń kursor do litery o w słowie ,,kursor'' w drugim zdaniu.
394  regule rozpoczętą przez C-f i M-f (Cóż, <Delete> tak naprawdę nie  
395  wymaga wciśnięcia Control, ale pomińmy to milczeniem).  C-k i M-k są  >> Naciśnij C-w. Ta komenda wytnie cały fragment zaczynający się od O,
396  podobne do C-e i M-e w sensie, że linie są odpowiednikami zdań.     a kończący tuż przed o.
397    
398  Gdy usuwasz więcej niż jeden znak naraz, Emacs zachowuje usunięty  Gdy usuwasz więcej niż jeden znak naraz, Emacs zachowuje usunięty
399  tekst tak, byś mógł go gdzieś wstawić z powrotem.  Wstawianie  tekst po to, by mógł go z powrotem gdzieś wstawić. Wstawianie
400  usuniętego tekstu to "wklejanie".  Możesz wklejać usunięty tekst bądź  usuniętego tekstu nazywa się ,,wklejaniem''. Usunięty tekst
401  to w to samo miejsce, z którego został usunięty, bądź to w inne  możesz wkleić zarówno w to samo miejsce, z którego został usunięty,
402  miejsca.  Ten sam tekst możesz wklejać kilkukrotnie, w celu uzyskania  bądź też w inne miejsca. Ten sam tekst możesz wkleić wielokrotnie,
403  wielu kopii.  Poleceniem, które wkleja tekst jest C-y.  w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y.
404    
405  Zauważ różnicę pomiędzy "wycinaniem" i "usuwaniem", polegającą na tym,  Zauważ różnicę między ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegającą na tym,
406  ze wycięte rzeczy mogą być wklejone na nowo, natomiast usunięte nie.  że rzeczy wycięte można na nowo wklejać, usuniętych natomiast wklejać nie
407  W ogólności, polecenia, które kasują dużo tekstu zachowują go, podczas  można. Na ogół polecenia Emacsa, które kasują dużo tekstu, zachowują go,
408  gdy polecenia, które usuwają po prostu jeden znak lub puste linie i  podczas gdy polecenia, które po prostu kasują jeden znak albo puste
409  przerwy, nie zachowują usuniętego tekstu.  linie lub odstępy, skasowanego tekstu nie zachowują.
410    
411  >> Przesuń kursor na początek linii, która nie jest pusta.  Naciśnij  >> Przesuń kursor na początek linii, która nie jest pusta. Naciśnij
412     C-k, by wyciąć tekst z tej linii.     C-k, by wyciąć tekst z tej linii.
413    
414  >> Naciśnij C-k jeszcze raz.  Zauważ, ze wycina to znak nowej linii,  >> Naciśnij C-k jeszcze raz. Zauważ, że wycina to znak nowej linii,
415     który znajduje się za ta linia.     który znajduje się za ta linią.
416    
417  Zwróć uwagę, ze pojedyncze C-k wycina zawartość linii, a powtórne C-k  Zwróć uwagę, że pojedyncze C-k wycina zawartość linii, a powtórne C-k
418  wycina samą linie tak, że pozostałe linie przesuwają się do góry.  C-k  wycina samą linię, tak że pozostałe linie przesuwają się do góry. C-k
419  traktuje argument liczbowy w specjalny sposób: wycina ono tyle linii  traktuje argument liczbowy w sposób specjalny: wycina ono tyle linii,
420  ORAZ ich zawartość.  To nie jest samo powtarzanie kilka razy C-k.  C-u  ile wynosi wartość argumentu, ORAZ ich zawartość. To nie jest jedynie
421  2 C-k wycina dwie linie i ich znaki nowej linii; dwukrotne naciśniecie  powtórzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich
422  C-k nie zrobiłoby tego.  znakami nowej linii; dwukrotne naciśniecie C-k nie zrobiłoby tego.
423    
424  By odzyskać ostatnio wycięty tekst i wstawić go w miejsce kursora,  By odzyskać ostatnio wycięty tekst i wstawić go w miejsce kursora,
425  naciśnij C-y.  naciśnij C-y.
426    
427  >> Twoja kolej.  Naciśnij C-y, by z powrotem wstawić tekst.  >> Twoja kolej. Naciśnij C-y, by z powrotem wstawić tekst.
428    
429  Zwróć uwagę, ze jeśli naciśniesz C-k kilka razy pod rząd, cały wycięty  Zwróć uwagę, że jeśli naciśniesz C-k kilka razy z rzędu, to cały wycięty
430  tekst jest zachowywany w jednym kawałku tak, że jedno C-y wklei  tekst zostanie zachowywany w jednym kawałku, tak że pojedyncze C-y wklei
431  wszystkie linie.  wszystkie linie.
432    
433  >> Naciśnij C-k kilka razy.  >> Naciśnij C-k kilka razy.
434    
435  By odzyskać ten wycięty tekst...  A by odzyskać ten wycięty tekst...
436    
437  >> ...naciśnij C-y.  Przesuń potem kursor o kilka linii w dół i  >> ...naciśnij C-y. Przesuń potem kursor o kilka linii w dół i
438     naciśnij C-y jeszcze raz.  Widzisz, ze wstawia to ten sam tekst.     naciśnij C-y jeszcze raz. Widzisz, że wstawia to ten sam tekst.
439    
440  Co zrobić, jeśli chcesz wstawić tekst, który wcześniej wyciąłeś, a  Co zrobić, jeśli chcesz wstawić tekst, który wcześniej wyciąłeś,
441  potem wycinasz cos innego?  C-y wstawia tekst ostatnio wycięty.  a potem wycinasz coś innego? C-y wstawia tekst ostatnio wycięty.
442  Poprzedni fragment nie jest jednak stracony.  Możesz wrócić do niego,  Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Możesz do niego wrócić,
443  używając polecenia M-y.  Po tym, jak naciśniesz C-y, by wstawić  używając polecenia M-y. Naciskając C-y, wstawiasz tekst ostatnio
444  ostatnio wycięty tekst, naciśniecie M-y zastępuje wstawiony tekst  wycięty, a naciskając M-y, zastępujesz ten tekst wyciętym uprzednio.
445  poprzednio wyciętym.  Dalsze naciskanie M-y przywołuje coraz  Dalsze naciskanie M-y przywołuje coraz wcześniejsze fragmenty tekstu.
446  wcześniejsze fragmenty tekstu.  Gdy dojdziesz do tekstu, którego  Gdy dojdziesz do tekstu, którego szukałeś, po prostu kontynuuj edycję
447  szukałeś, nie musisz robić nic, by został on we właściwym miejscu.  Po  tekstu, pozostawiając wklejony tekst tam, gdzie się znajduje.
448  prostu kontynuuj edycję tekstu, pozostawiając wklejony tekst tam,  
449  gdzie się znajduje.  Naciskając M-y wystarczająco wiele razy, dojdziesz do punktu,
450    z którego wystartowałeś (czyli tekstu wyciętego ostatnio).
451  Jeśli będziesz naciskał M-y wystarczająco wiele razy, dojdziesz do  
452  punktu, z którego wystartowałeś (tekst ostatnio wycięty).  >> Wytnij jakąś linię, zmień pozycję kursora i wytnij inną. Naciśnij
453       potem C-y, by wstawić drugą z wyciętych linii. Potem naciśnij M-y
454  >> Wytnij jakąś line, zmień pozycję kursora i wytnij inna.  Naciśnij     i linia ta zostanie zastąpiona przez tą pierwszą. Naciśnij M-y
455     potem C-y by wstawić druga z wyciętych linii.  Potem naciśnij M-y,     jeszcze kilka razy, by zobaczyć, co się dzieje. Powtarzaj to aż
456     i linia ta zostanie zastąpiona przez ta pierwsza.  Naciśnij M-y     do ponownego pojawienia się drugiej z linii. Możesz też wypróbować,
457     jeszcze kilka razy, by zobaczyć co się dzieje.  Powtarzaj to tak     co się stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim
458     długo, aż druga z linii pojawi się z powrotem.  Jeśli chcesz,     albo ujemnym.
    możesz podąć M-y dodatnie i ujemne argumenty.  
459    
460    
461  * COFNIJ  * COFNIJ
462  --------  --------
463    
464  Jeśli wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, że  Jeśli wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, że
465  to była pomyłka, możesz cofnąć te zmiany za pomocą polecenia "cofnij"  to była pomyłka, to możesz cofnąć zmiany, wydając polecenie ,,cofnij''
466  (ang. undo), C-x u.  (ang. undo), C-x u.
467    
468  C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; jeśli powtórzysz  C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; jeśli powtórzysz
469  C-x u kilka razy pod rząd, każde powtórzenie cofa koleje polecenie.  C-x u kilka razy z rzędu, to każde powtórzenie cofa kolejne polecenie.
470    
471  Od tej reguły są dwa wyjątki: polecenia, które nie zmieniają tekstu  Od tej reguły są dwa wyjątki: polecenia, które nie zmieniają tekstu nie
472  nie liczą się jako polecenia, które można cofnąć (zarówno przesunięcia  liczą się jako polecenia, które można wycofać (dotyczy to zarówno
473  kursora, jak i przewijanie tekstu), oraz znaki wstawiane do tekstu  przesunięć kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do
474  (np.  litery) łączone są w grupy do 20.  (Ma to na celu zredukowanie  tekstu (np. litery) łączone są w grupy do 20. (Redukuje to liczbę
475  liczby naciśnięć C-x u, które musiałbyś wykonać, by cofnąć wstawianie  naciśnięć C-x u, które musiałbyś wykonać, by wycofać się z niechcianych
476  tekstu.)  zmian.)
477    
478  >> Wytnij te linie za pomocą C-k, a potem naciśnij C-x u i linia  >> Wytnij tę linię za pomocą C-k, a potem naciśnij C-x u; linia
479     powinna pojawić się tu z powrotem.     powinna się pojawić ponownie.
480    
481  C-_ jest innym sposobem wywołania polecenia "cofnij"; działa to  C-_ jest innym sposobem wywołania polecenia "cofnij"; działa to
482  dokładnie tak samo jak C-x u, jest jedynie łatwiejsze do naciśnięcia  dokładnie tak samo jak C-x u, jest jednak łatwiejsze do naciśnięcia
483  kilka razy pod rząd.  Wada C-_ jest to, ze nie jest to oczywiste w  kilka razy z rzędu. Wadą kombinacji C-_ jest to, że nie jest oczywiste
484  jaki sposób nacisnąć te kombinacje na niektórych klawiaturach.  To  w jaki sposób ją uzyskać na niektórych klawiaturach. To właśnie dlatego
485  właśnie dlatego C-x u jest także dostępne.  Na niektórych terminalach  dostępna jest też kombinacja C-x u. Na niektórych terminalach możesz
486  możesz nacisnąć C-_ poprzez przytrzymanie CTRL i naciśniecie /.  nacisnąć C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naciśnięcie /.
487    
488  Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u określa liczbę powtórzeń  Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u określa liczbę powtórzeń
489  tego polecenia.  tego polecenia.
# Line 487  tego polecenia. Line 492  tego polecenia.
492  * PLIKI  * PLIKI
493  -------  -------
494    
495  Aby edytowny przez Ciebie tekst został nma trwałe zachowany, musisz  Aby edytowany przez Ciebie tekst został na trwałe zachowany, musisz
496  umieścić go w pliku.  W przeciwnym wypadku zniknie on, gdy Emacs w  umieścić go w pliku. Jeśli tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy
497  którym go edytowałeś zostanie zamknięty.  Zachowywanie Twojego tekstu  zamknięty zostanie Emacs, za pomocą którego go edytowałeś. Aby zachować
498  w pliku nazywane bywa "odwiedzaniem" lub "znajdywaniem" pliku (ang.  tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znaleźć'', i to zanim
499  "visiting" lub "finding").  zaczniesz wprowadzać tekst. Czynność znajdowania pliku (ang. "file
500    finding") bywa też nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file
501  Odwiedzanie pliku oznacza, że jego zawartość zostaje wyświetlona w  visiting").
502  Emacsie.  Bardzo często sprowadza się to do edycji samego pliku.  
503  Jednakże zmiany, które wprowadzasz nie są trwałe do momentu, w którym  Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wyświetlenie jego zawartości.
504  "zachowasz" plik (ang. save).  Zapobiega to sytuacji, w której  Bardzo często jest to początek edycji pliku. Jednakże zmiany, które
505  zostawiasz w systemie plik, który został tylko w połowie zmieniony, a  wprowadzasz do pliku, nie są w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz''
506  tego nie chcesz zrobić.  Nawet wtedy, gdy zachowujesz plik, Emacs  (ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, który został
507  zostawia oryginał zachowany pod inna nazwa na wypadek, gdybyś doszedł  zmieniony tylko w połowie, a tego chcesz uniknąć. Gdy zachowujesz
508  do wniosku, że wprowadzone zmiany były błędne.  zmieniony plik, Emacs zostawia oryginał (pod inna nazwą) na wypadek,
509    gdybyś doszedł do wniosku, że wprowadzone zmiany były błędne.
510    
511  Jeśli popatrzysz na dół ekranu, zauważysz linie, która zaczyna i  Jeśli popatrzysz na dół ekranu, to zauważysz linię, która zaczyna się
512  kończy się myślnikami i zawiera tekst "Emacs: TUTORIAL".  W tej  i kończy myślnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej
513  części ekranu zawsze możesz znaleźć nazwę pliku, który właśnie  części ekranu zawsze możesz znaleźć nazwę pliku, który właśnie
514  odwiedzasz.  W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie "TUTORIAL", który  odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, który
515  jest Twoja własną kopią podręcznika Emacsa.  Obojętnie jaki plik  jest Twoją własną kopią samouczka Emacsa. Obojętnie, który plik
516  odwiedzisz, jego nazwa pojawi się dokładnie w tym miejscu.  odwiedzisz, właśnie w tym miejscu pojawi się jego nazwa.
517    
518  Polecenia, które służą do odwiedzania i zachowywania plików różnią się  Polecenia służące do odwiedzania i zachowywania plików różnią się
519  od innych poleceń, które poznałeś tym, że składają się one z dwóch  od innych poleceń, które już poznałeś, tym, że składają się z dwóch
520  znaków.  Obydwa zaczynają się od znaku Control-x.  Jest mnóstwo  znaków. Obydwa zaczynają się od znaku Control-x. Jest mnóstwo
521  poleceń, które zaczynają się od tego właśnie znaku; wiele z nich  poleceń, które zaczynają się od tego właśnie znaku; wiele z nich
522  dotyczy plików, buforów i z tym związanych rzeczy.  Polecenia te mają  dotyczy plików, buforów oraz rzeczy z nimi związanych. Polecenia
523  długość dwóch, trzech lub czterech znaków.  te mają długość dwóch, trzech lub czterech znaków.
524    
525  Kolejną nowa rzeczą odnośnie polecenia odwiedzania pliku jest to, że  Kolejną nowością odnośnie polecenia odwiedzania pliku jest to, że
526  musisz mu podąć nazwę pliku, który chcesz znaleźć.  Mówimy o tym, że  musisz mu podać nazwę pliku, który chcesz znaleźć. Mówimy o tym, że
527  polecenie "czyta argument z terminala" (w tym wypadku argument jest  polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest
528  nazwa pliku).  Po tym, gdy wpiszesz polecenie  nazwą pliku). Po wpisaniu polecenia
529    
530          C-x C-f   znajdź plik (ang. find a file)          C-x C-f znajdź plik (ang. find a file)
531    
532  Emacs poprosi Cię o wpisanie nazwy pliku.  Nazwa ta pojawia się w  Emacs poprosi Cię o wpisanie nazwy pliku. Pojawia się ona w dolnej linii
533  dolnej linii ekranu.  Linię tę nazywa się "minibuforem" (ang.  ekranu. Gdy ta linia jest używana do wprowadzania tego typu danych,
534  "minibuffer") wtedy, gdy jest używana do wprowadzania tego typu  nazywa się ją ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku
535  danych.  Do edycji nazwy pliku używasz zwykłych poleceń Emacsa.  w minibuforze możesz używać zwykłych poleceń Emacsa.
536    
537  Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w  Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
538  minibuforze) może zostać anulowane za pomocą C-g.  minibuforze) można anulować klawiszem C-g.
539    
540  >> Naciśnij C-x C-f, po czym naciśnij C-g.  Na skutek tego zniknie  >> Naciśnij C-x C-f, po czym naciśnij C-g. Na skutek tego zniknie
541     minibufor oraz przerwane zostanie polecenie C-x C-f, które tego     minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, które
542     minibufora używało.  W rezultacie więc nie odwiedzisz żadnego     tego minibufora używało. W rezultacie nie odwiedzisz żadnego pliku.
    pliku.  
543    
544  Gdy skończysz wpisywać nazwę pliku, naciśnij <Return>, po czym  Gdy skończysz wpisywać nazwę pliku, naciśnij <Return>. Wówczas
545  polecenie C-x C-f zabierze się do roboty i znajdzie plik, który  polecenie C-x C-f zabierze się do roboty i znajdzie plik, który
546  wybrałeś.  Minibufor znika z chwilą zakończenia wykonywania polecenia  wybrałeś. Z chwilą zakończenia wykonywania polecenia C-x C-f
547  C-x C-f.  zniknie też minibufor.
548    
549  Po chwili zawartość pliku pojawia się na ekranie i możesz ją edytować.  Zawartość znalezionego pliku po chwili pojawia się na ekranie
550  Gdy chcesz zachować zmiany, tak by je utrwalić, wydaj polecenie  i możesz ją edytować. Gdy chcesz zachować zmiany, by je utrwalić,
551    wydaj polecenie
552    
553          C-x C-s   zachowaj plik (ang. save).          C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
554    
555  Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku.  Za pierwszym razem gdy to robisz  Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to
556  Emacs zmienia nazwę oryginalnego pliku poprzez dodanie "~" na końcu  robisz, Emacs zmienia nazwę oryginalnego pliku, dodając na
557  jego nazwy.  końcu jego nazwy znak ~. W ten sposób powstaje zapasowa kopia
558    oryginalnego pliku.
559    
560  Gdy zachowywanie skończy się, Emacs wypisuje nazwę zapisanego pliku.  Gdy zachowywanie pliku się kończy, Emacs wypisuje jego nazwę u dołu
561  Pliki powinieneś zachowywać stosunkowo często, tak by nie stracić za  ekranu. Pliki powinieneś zachowywać stosunkowo często, aby nie stracić
562  dużo w przypadku załamania systemu.  za dużo w wypadku załamania systemu.
563    
564  >> Naciśnij C-x C-s by zachować swoja kopie podręcznika.  Emacs  >> Naciśnij C-x C-s, by zachować dla siebie kopię samouczka. Emacs
565     powinien wypisać "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.     powinien wypisać "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
566    
567  UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-x C-s zamrozi ekran i nie  UWAGA: W niektórych systemach naciśnięcie C-x C-s zamraża ekran i w
568  zobaczysz żadnego tekstu z Emacsa.  Oznacza to, że składowa systemu  rezultacie Emacs nie może pokazywać tekstu. Oznacza to, że składowa
569  operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. flow control)  systemu operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. flow control),
570  przechwyciła C-s i nie pozwoliła mu dojść do Emacsa.  By odzyskać  przechwyciła znak C-s i nie pozwoliła mu dotrzeć do Emacsa. By odzyskać
571  kontrole nad ekranem, naciśnij C-q.  Dodatkowej pomocy poszukaj w  kontrolę nad ekranem, naciśnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
572  rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku  rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku
573  Emacsa.  Emacsa.
574    
575  Możesz odwiedzić istniejące pliki w celu ich edycji lub czytania.  Odwiedzić w celu edycji lub odczytu możesz plik istniejący już w
576  Możesz także odwiedzić plik, który jeszcze nie istnieje.  W ten  systemie. Możesz też odwiedzić plik, którego jeszcze nie ma w systemie i
577  właśnie sposób tworzy się w Emacsie nowe pliki: odwiedź plik, co da Ci  właśnie w taki sposób tworzy się w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem
578  nowe puste miejsce, a potem zacznij wstawiać tekst.  Gdy zażądasz  C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniejącej w systemie, wówczas
579  zachowania pliku, wtedy Emacs naprawdę utworzy plik z tekstem, który  Emacs wyświetli puste miejsce, do którego będziesz mógł zacząć wpisywać
580  wpisałeś.  Od tego momentu możesz uważać, że edytujesz istniejący  tekst. Gdy zażądasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w
581  plik.  systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu możesz uważać, że edytujesz
582    plik już istniejący.
583    
584    
585  * BUFORY  * BUFORY
586  --------  --------
587    
588  Jeśli odwiedzisz inny plik za pomocą C-x C-f, poprzedni plik pozostaje  Jeśli za pomocą C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony
589  w Emacsie.  Możesz przełączyć się do niego, odwiedzając go jeszcze raz  poprzednio pozostanie w Emacsie. Możesz się na niego przełączyć,
590  za pomocą C-x C-f.  W ten sposób możesz w Emacsie mięć całkiem dużo  odwiedzając go jeszcze raz za pomocą C-x C-f. W ten sposób możesz
591  plików.  mieć w Emacsie odwiedzonych jednocześnie wiele plików.
592    
593  >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomocą C-x C-f foo <Return>.  >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomocą C-x C-f foo <Return>.
594     Wpisz w niego jakiś tekst i zachowaj "foo" za pomocą C-x C-s.     Wpisz w niego jakiś tekst i zachowaj "foo" za pomocą C-x C-s.
595     W końcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wrócić do podręcznika.     W końcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wrócić do samouczka.
596    
597  Emacs przechowuje tekst każdego pliku w obiekcie, zwanym "buforem".  Emacs przechowuje tekst każdego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''.
598  Odwiedzenie pliku tworzy nowy bufor wewnątrz Emacsa.  By zobaczyć  Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewnątrz Emacsa. By
599  listę buforów, które istnieją w Twoim Emacsie, naciśnij  zobaczyć listę buforów, które istnieją w Twoim Emacsie, naciśnij
600    
601          C-x C-b   lista buforów (ang. list buffers).          C-x C-b lista buforów (ang. list buffers).
602    
603  >> Naciśnij C-x C-b.  >> Naciśnij C-x C-b.
604    
605  Zwróć uwagę, ze każdy bufor ma własną nazwę, może także mieć  Zwróć uwagę, że każdy bufor ma własną nazwę, może też mieć skojarzoną z
606  skojarzoną z sobą nazwę pliku, który zawiera.  Pewne bufory nie  nim nazwę pliku, który odwiedza. KAŻDY tekst, który oglądasz w Emacsie,
607  odpowiadają żadnym plikom.  Na przykład bufor "*Buffer List*" nie  jest zawsze częścią jednego z buforów.
 odwiedza żadnego pliku.  Jest to bufor, który zawiera listę buforów  
 stworzona przez Twoje naciśniecie C-x C-b.  DOWOLNY tekst, który  
 oglądasz w oknie Emacsa jest zawsze częścią jakiegoś bufora.  
608    
609  >> Naciśnij C-x 1 by pozbyć się listy buforów.  >> Naciśnij C-x 1 by pozbyć się listy buforów.
610    
611  Jeśli dokonujesz zmian tekstu w jakimś pliku, a potem odwiedzisz inny  Jeśli masz kilka buforów to tylko jeden z nich jest aktualny, ten
612  plik, zawartość tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana.  który właśnie edytujesz. Jeśli chcesz edytować inny bufer musisz się
613  Zmiany, które wprowadziłeś pozostają w Emacsie, w buforze tegoż pliku.  do niego "przełączyć" (ang. switch). Jeśli chcesz przełączyć się do
614  Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma żadnego wpływu na ten  bufora, który odwiedza jakiś plik, możesz to zrobić poprzez ponowne
615  pierwszy.  Jest to bardzo przydatne, ale oznacza także, że potrzebny  odwiedzenie pliku za pomocą C-x C-f. Ale istnieje także łatwiejszy
616  jest Ci wygodny sposób zachowywania zawartości Twoich buforów.  sposób: użyj C-x b. Używając tej komendy musisz podać nazwę bufora, do
617  Przełączanie się z powrotem do pierwszego bufora zawsze przy  którego zamierzasz się przełączyć.
618  wykonywaniu C-x C-f tylko po to, by nacisnąć tam C-x C-s byłoby  
619  niewygodne.  Dlatego istnieje polecenie:  >> Naciśnij C-x b foo <Return> by wrócić do bufora "foo", który
620       przechowuje tekst pliku "foo". Następnie naciśnij C-x b TUTORIAL
621          C-x s     Zachowaj bufory (ang. save some buffers)     <Return> by wrócić do samouczka.
622    
623  C-x s pyta Cię, czy chcesz zachować każdy z buforów, w którym  Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez ścieżki), choć czasami
624  dokonałeś pewnych nie zachowanych jeszcze zmian.  zdarza się inaczej. Lista buforów, którą tworzysz za pomocą C-x C-b
625    pokazuje nazwy wszystkich buforów.
626    
627    KAŻDY tekst, który pojawia się w oknie Emacsa jest częścią jakiegoś
628    bufora.  Niektóre bufory nie odpowiadają żadnemu odwiedzanemu
629    plikowi. Na przykład bufor "*Buffer List*" nie odwiedza żadnego pliku;
630    zawiera on listę buforów, utworzoną w reakcji na naciśnięcie przez
631    Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" także nie odwiedza żadnego pliku;
632    zawiera komunikaty, które pojawiały się podczas Twojej sesji z
633    Emacsem.
634    
635    >> Naciśnij C-x b *Messages* <Return> by obejrzeć bufor zawierający
636       komunikaty. Następnie naciśnij C-x b TUTORIAL <Return> by wrócić do
637       samouczka.
638    
639    Jeśli zmieniasz tekst w jakimś pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to
640    zawartość tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany,
641    które wprowadziłeś, pozostają w Emacsie, w buforze tegoż pliku.
642    Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma żadnego wpływu na
643    pozostałe. Jest to bardzo przydatne, ale też oznacza, że potrzebny jest
644    Ci wygodny sposób zachowywania zawartości buforów. Niewygodne na
645    przykład byłoby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba było do
646    niego przechodzić za pomocą C-x C-f i dopiero potem wywoływać C-x C-s.
647    Dlatego istnieje polecenie:
648    
649            C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
650    
651    W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla każdego z buforów, w którym
652    występują nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go
653    w tej chwili zachować.
654    
655  >> Wstaw jakąś linię tekstu, a potem naciśnij C-x s.  >> Wstaw jakąś linię tekstu, a potem naciśnij C-x s.
656     Powinieneś zostać zapytany o to, czy chcesz zachować bufor     Powinieneś zostać zapytany o to, czy chcesz zachować bufor
657     TUTORIAL.  Odpowiedz na to pytanie twierdząco naciskając "y".     TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdząco, naciskając y.
   
 * UŻYWANIE MENU  
 ---------------  
   
 Jeśli siedzisz przy X-terminalu zauważysz u góry okna Emacsa pasek  
 menu.  Możesz używać menu by dotrzeć do najpopularniejszych poleceń  
 Emacsa, takich jak "find file".  Na początku będziesz sądził, ze jest  
 to łatwiejsze niż klawiatura, ponieważ nie musisz uczyć się na pamięć  
 kombinacji klawiszy uruchamiających jakieś polecenie.  Gdy już  
 zaznajomisz się z Emacsem, będziesz mógł zacząć uczyć się klawiszy ---  
 elementy menu pokazują kombinacje klawiszy, która wywołuje dane  
 polecenie.  
   
 Zwróć uwagę, ze pewne polecenia w menu nie maja jednoznacznych  
 odpowiedników klawiszowych.  Na przykład menu "Buffers" zawiera listę  
 wszystkich dostępnych buforów.  Możesz przełączyć się do dowolnego z  
 nich wybierając jego nazwę z menu Buffers.  
   
   
 * UŻYWANIE MYSZY  
 ----------------  
   
 Emacs potrafi w pełni wykorzystywać mysz, jeśli tylko jest uruchomiony  
 pod X-Windows.  Możesz zmieniać pozycje kursora poprzez naciśniecie  
 lewego klawisza myszy w pożądanym miejscu, możesz także zaznaczać  
 tekst przez przesuniecie myszy z wciśniętym lewym klawiszem nad  
 tekstem, który chcesz zaznaczyć.  (Innym sposobem jest kliknięcie na  
 jednym z końców obszaru, przesunięcie myszy na drugi koniec i  
 kliknięcie tam z jednoczesnym wciśnięciem klawisza Shift.)  
   
 By wyciąć zaznaczony tekst możesz nacisnąć C-w lub wybrać Cut z menu  
 Edit.  Zwróć uwagę na to, ze *nie* są to równoważne polecenia: C-w  
 zapamiętuje zaznaczony tekst tylko wewnątrz Emacsa (podobnie jak  
 omówione powyżej C-k), natomiast Cut robi to oraz umieszcza ten tekst  
 w schowku systemu X, skąd może on zostać pobrany przez inne programy.  
   
 By wkleić tekst ze schowka systemu X-Windows użyj polecenia Paste z  
 menu Edit.  
   
 Środkowy klawisz myszy jest często używany do wybierania elementów,  
 które są wyświetlone na ekranie.  Na przykład, jeśli uruchomisz Info  
 (system dokumentacji Emacsa) naciskając C-h i, lub wybierając ten  
 element z menu Help, przejście podświetlonym połączeniem (ang. link)  
 odbywa się poprzez naciśniecie środkowego klawisza myszy.  Podobnie,  
 jeśli wpisujesz nazwę pliku (np. podczas wykonywania "Find File") i  
 naciśniesz TAB, by zobaczyć wszystkie możliwe dokończenia nazwy,  
 możesz wybrać jedno z nich z wyświetlonej listy, właśnie naciskając  
 środkowy klawisz myszy.  
   
 Prawy klawisz myszy pokazuje lokalne menu.  Zawartość tego menu zależy  
 od trybu pracy Emacsa, w którym aktualnie jesteś, i zawiera kilka  
 często używanych poleceń, tak by były one łatwiejsze w dostępie.  
   
 >> Naciśnij prawy klawisz myszy  
658    
 Prawy klawisz myszy musi być trzymany, by menu nie znikło  
 automatycznie.  
659    
660    * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEŃ
 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEN  
661  ------------------------------  ------------------------------
662    
663  Poleceń Emacsa jest dużo dużo więcej, niż można by skojarzyć  Poleceń Emacsa jest znacznie, znacznie więcej, niż można by skojarzyć
664  kombinacjami zwykłych klawiszy oraz META czy CTRL.  Emacs radzi sobie  z klawiszami klawiatury, uwzględniając nawet kombinacje z META lub Ctrl.
665  z tym za pomocą polecenia X (ang. eXtend).  Istnieją jego dwa rodzaje:  Emacs radzi sobie z tym problemem, udostępniając polecenia X (ang.
666    eXtend). Istnieją dwa rodzaje tych poleceń:
667          C-x     Rozszerzenie o znak.  Następuje po nim jeden znak.  
668          M-x     Rozszerzenie o nazwane polecenie.  Następuje po nim          C-x Rozszerzenie o znak. Następuje po nim jeden znak.
669                  pełna długa nazwa polecenia.            M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Następuje po nim
670                pełna, niekiedy długa nazwa polecenia.
671  Polecenia te w ogólności są użyteczne, ale są używane nie tak często  
672  jak polecenia, których już się nauczyłeś.  Miałeś już okazje poznać  Polecenia te są użyteczne, ale używa się ich nie tak często, jak tych,
673  dwa z nich: C-x C-f służące do odwiedzania plików oraz C-x C-s do ich  których już się nauczyłeś. Miałeś już okazję poznać dwa z nich: C-x C-f,
674  zachowywania.  Innym przykładem może być polecenie, które kończy sesje  służące do odwiedzania plików, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym
675  Emacsa C-x C-c.  (Nie martw się, ze możesz w ten sposób stracić  przykładem może być polecenie C-x C-c, które kończy sesję Emacsa. (Nie
676  zmiany, które dokonałeś; C-x C-c oferuje Ci możliwość zachowania  martw się, że w ten sposób stracisz zmiany, które wprowadziłeś do
677  każdego ze zmodyfikowanych plików przed zamknięciem Emacsa.)  tekstów; przed zamknięciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania
678    każdego ze zmodyfikowanych plików.)
679    
680  C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwile*, tak byś mógł  C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwilę*, tak byś mógł
681  wrócić do tej samej sesji Emacsa po jakimś czasie.  wrócić do niej wrócić po jakimś czasie.
682    
683  W systemach, w których jest to możliwe, C-z zawiesza proces Emacsa;  W systemach, w których jest to możliwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
684  powoduje to powrót do powłoki (ang.  shell), ale nie niszczy Emacsa.  powoduje to powrót do powłoki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
685  W najpopularniejszych powłokach możesz wrócić do Emacsa za pomocą  W najpopularniejszych powłokach możesz wrócić do Emacsa za pomocą
686  polecenia `fg' lub `%emacs'.  polecenia `fg' lub `%emacs'.
687    
688  W systemach, w których zawieszanie procesów nie działa, C-z tworzy  W systemach, w których nie ma zawieszania procesów, C-z tworzy proces
689  proces podpowłoki (ang. "subshell"), który działa pod Emacsem i daje  podpowłoki (ang. "subshell"), który działa pod Emacsem i daje Ci szansę
690  Ci szansę uruchamiania innych programów i powrotu do Emacsa po ich  uruchamiania innych programów oraz powrotu do Emacsa po ich skończeniu; w
691  skończeniu; w tych systemach C-z nie wychodzi naprawdę z Emacsa.  W  systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyjścia z Emacsa i wówczas
692  tych wypadkach normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyjście z  normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyjście z podpowłoki za
693  podpowłoki za pomocą "exit".  pomocą polecenia "exit".
694    
695  Polecenia C-x C-c powinieneś używać, gdy masz się wylogować.  Zalecane  Polecenia C-x C-c powinieneś używać, gdy masz zamiar się wylogować.
696  jest także wychodzenie z Emacsa wystartowanego przez np. programy  Zalecane jest także wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przykład przez
697  obsługujące pocztę elektroniczna lub innego rodzaju narzędzia,  programy obsługujące pocztę elektroniczną lub innego rodzaju narzędzia,
698  ponieważ mogą one nie wiedzieć jak sobie poradzić z zawieszeniem  ponieważ mogą one nie wiedzieć, jak sobie poradzić z zawieszeniem
699  Emacsa.  Jednakże w zwykłych okolicznościach, jeśli nie musisz  Emacsa. Jednakże w zwykłych okolicznościach, jeśli nie musisz
700  wylogowywać się z systemu, lepiej jest zawiesić Emacsa za pomocą C-z  wylogowywać się z systemu, korzystniej jest zawiesić Emacsa za pomocą
701  niż z niego wyjść.  C-z, niż z niego wyjść.
702    
703  Istnieje wiele poleceń zaczynających się od C-x.  Oto lista tych,  Istnieje wiele poleceń zaczynających się od C-x. Oto lista tych,
704  których się już nauczyłeś:  których już się nauczyłeś:
705    
706          C-x C-f           odwiedź plik          C-x C-f odwiedź plik
707          C-x C-s           zachowaj plik          C-x C-s zachowaj plik
708          C-x C-b           wyświetl listę buforów          C-x C-b wyświetl listę buforów
709          C-x C-c           wyjdź z Emacsa          C-x C-c wyjdź z Emacsa
710          C-x u             cofnij          C-x u cofnij
711    
712  Poleceń podawanych za pomocą nazwy używa się jeszcze rzadziej lub  Poleceń podawanych za pomocą nazwy używa się jeszcze rzadziej lub używa
713  używa się tylko w pewnych trybach.  Przykładem może być polecenie  się tylko w niektórych trybach. Przykładem może być polecenie
714  replace-string, które globalnie zastępuje jeden łańcuch innym.  Gdy  replace-string, które zastępuje jeden łańcuch innym w całym tekście. Gdy
715  naciskasz M-x, Emacs czeka na ciąg dalszy, wyświetlając "M-x" na dole  naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ciąg polecenia, wyświetlając na
716  ekranu.  Powinieneś po tym wpisać nazwę polecenia, w tym wypadku  dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powinieneś tam wpisać nazwę
717  "replace-string".  Napisz tylko "repl s<TAB>", a Emacs dokończy nazwę.  polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, że napisz
718  Zakończ wprowadzanie nazwy przez naciśniecie klawisza <Return>.  jedynie repl s<Tab>; Emacs dokończy nazwę automatycznie. Wprowadzanie
719    nazwy zakończ naciśnięciem klawisza <Return>.
720    
721  Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: łańcucha, który ma  Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: łańcucha, który ma
722  zostać zastępowany i łańcucha, który ma być wstawiony w miejsce tegoż.  zostać zastąpiony, i łańcucha, który ma zostać wstawiony w miejsce tegoż.
723  Obydwa łańcuchy musza być zakończone przyciśnięciem <Return>.  Wpisywanie każdego z tych łańcuchów trzeba zakończyć przyciśnięciem
724    klawisza <Return>.
725    
726  >> Przesuń kursor do czystej linii, dwie linie poniżej tej.  >> Przesuń kursor do czystej linii, dwie linie poniżej tej.
727     Naciśnij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.     Naciśnij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
728    
729  Zwróć uwagę na to, jak ta linia się zmieni: zastąpiłeś słowem     Zwróć uwagę, jak ta linia się zmieniła: zastąpiłeś słowem
730  "zmodyfikuje" każde wystąpienie słowa z-m-i-e-n-i poniżej początkowej     ,,zmodyfikuje'' każde wystąpienie słowa z-m-i-e-n-i poniżej początkowej
731  pozycji kursora.     pozycji kursora.
732    
733    
734  * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE  * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
735  ---------------------------  ---------------------------
736    
737  Gdy wprowadzisz zmiany do pliku i ich nie zachowasz, mogą one zostać  Jeśli zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to możesz je stracić w
738  stracone, jeśli Twój komputer przestanie działać.  By uchronić Cię  wypadku, gdy Twój komputer przestanie działać. By Cię przed tym
739  przed tym, Emacs okresowo zapisuje specjalny plik z wprowadzonymi  uchronić, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym
740  zmianami.  Plik ten ma znak # na początku i na końcu swojej nazwy.  Na  pliku, który ma znak # na początku i na końcu swojej nazwy. Przyjmijmy
741  przykład, załóżmy, ze Twój plik nazywa się "hello.c".  Odpowiadający  na przykład, że Twój plik nazywa się "hello.c". Odpowiadający mu plik
742  mu plik automatycznie zachowywany będzie nosił nazwę "#hello.c#".  Gdy  zachowywany automatycznie będzie nosił nazwę "#hello.c#". Gdy
743  zachowujesz plik w zwykły sposób, Emacs kasuje plik automatycznie  zachowasz plik w zwykły sposób, Emacs skasuje plik
744  zachowany.  zachowany automatycznie.
745    
746  Jeśli Twój komputer przestanie działać, możesz odzyskać Twoje dane z  Jeśli Twój komputer przestanie działać, możesz odzyskać Twoje dane z
747  pliku automatycznie zachowanego przez zwykle odwiedzenie pliku (tego,  pliku automatycznie zachowanego przez zwykłe odwiedzenie tego pliku,
748  który edytowałeś, a nie pliku automatycznie zachowanego) i napisanie  który edytowałeś (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie
749  M-x recover file<return>.  Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, napisz  M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to
750  yes<return> by odzyskać dane, które zostały automatycznie zachowane.  dane zachowane automatycznie odzyskasz, jeśli odpowiesz yes<Return>.
751    
752    
753  * OBSZAR ECHA  * OBSZAR ECHA
754  -------------  -------------
755    
756  Jeśli polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, zostaną one  Jeśli polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, będą one
757  pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa  pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
758  (ang. echo area).  Obszar echa zawiera ostatnia dolna linie ekranu.  (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatnią dolną linię ekranu.
759    
760    
761  * LINIA STANU  * LINIA STANU
762  -------------  -------------
763    
764  Linia, która znajduje się bezpośrednio nad obszarem echa, zwana jest  Linia, która znajduje się bezpośrednio nad obszarem echa, zwana jest
765  "linią trybu" (ang. modeline).  Pokazuje ona tekst podobny do  linią trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
766  następującego:  następującego:
767    
768  --:**  TUTORIAL         (Fundamental)--L670--58%----------------  --:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
769    
770  Linia ta podaje użyteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który  Linia ta podaje użyteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który
771  edytujesz.  Wiesz już, jakie jest znaczenie nazwy pliku: jest to plik,  edytujesz.
772  który odwiedziłeś.  --NN%-- opisuje Twoja bieżącą pozycje wewnątrz  
773    Wiesz już, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik,
774    który odwiedziłeś. --NN%-- informuje o bieżącej pozycji wewnątrz
775  tekstu; oznacza to, że NN procent tekstu znajduje się ponad górnym  tekstu; oznacza to, że NN procent tekstu znajduje się ponad górnym
776  brzegiem ekranu.  Jeśli początek pliku znajduje się na początku  brzegiem ekranu. Jeśli początek pliku znajduje się na początku
777  ekranu, zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.  ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
778  Podobnie dla końca tekstu pojawi się tam napis --Bot-- (od  Podobnie dla końca tekstu pojawi się tam napis --Bot-- (ang. bottom).
779  ang. bottom).  Jeśli wyświetlasz tekst na tyle krótki, ze mieści się w  Jeśli wyświetlasz tekst na tyle krótki, że mieści się w
780  całości na ekranie, linia stanu pokaże --All--.  całości na ekranie, to linia trybu będzie zawierała napis --All--.
781    
782  Gwiazdki blisko początku linii trybu oznaczają, ze wprowadziłeś do  Litera L, po której występują cyfry, także opisuje Twoją bieżącą
783  tekstu jakieś zmiany.  Bezpośrednio po odwiedzeniu lub po zachowaniu  pozycję: cyfry oznaczają numer linii, na której obecnie ustawiony jest
784  pliku nie będzie w tym miejscu żadnych gwiazdek, a tylko myślniki.  kursor.
785    
786    Gwiazdki blisko początku linii trybu oznaczają, że wprowadziłeś do
787    tekstu jakieś zmiany. Tuż po odwiedzeniu, a także po zachowaniu pliku
788    nie będzie w tym miejscu gwiazdek, lecz myślniki.
789    
790  Wewnątrz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w  Wewnątrz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
791  którym właśnie jest Emacs.  Domyślnym trybem edycji jest tryb  którym właśnie jest Emacs. Domyślnym trybem edycji nazywa się
792  podstawowy (ang. fundamental), który jest trybem (właśnie w tej chwili  podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb używanym właśnie w
793  używanym--) używanym właśnie w tej chwili.  Jest to przykład "trybu  tej chwili. Jest to przykład ,,trybu głównego'' (ang. major mode).
794  głównego" (ang. major mode).  
795    Emacs może działać w wielu trybach głównych. Zostały one zaprojektowane,
796  Emacs może działać w wielu trybach głównych.  Pewne z nich zostały  aby ułatwić edycję napisów w rozmaitych językach programowania, takich
797  zaprojektowane do edycji rozmaitych języków i/lub rodzajów tekstu,  jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekstów, jak tryb tekstowy. W danej
798  takie jak tryb Lispu, tryb tekstowy, itd.  W danej chwili może być  chwili może być aktywny tylko jeden główny tryb pracy i to jego nazwa
799  aktywny tylko jeden główny tryb pracy, i to jego nazwa jest  jest wyświetlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest
 wyświetlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest  
800  "Fundamental".  "Fundamental".
801    
802  Każdy z głównych trybów edycyjnych może zmienić zachowanie niektórych  Każdy z głównych trybów edycyjnych może zmienić zachowanie niektórych
803  poleceń.  Na przykład, w Emacsie istnieją polecenia służące do  poleceń. Na przykład w Emacsie istnieją polecenia służące do tworzenia
804  tworzenia komentarzy w programach.  Każdy język programowania na swój  komentarzy w programach. Skoro każdy język programowania sam określa,
805  sposób określa, jak powinien wyglądać komentarz, tak wiec każdy z  jak powinien wyglądać komentarz, to każdy z głównych trybów edycyjnych
806  głównych trybów edycyjnych musi wstawiać komentarze w specyficzny  musi wstawiać komentarze w odpowiedni sposób. Trybowi edycyjnemu
807  sposób.  Każdy tryb edycyjny jest nazwą polecenia, które możesz  odpowiada nazwa polecenia, które możesz wykonać, by przełączyć się w ten
808  wykonać, by przełączyć się w ten tryb lub wyłączyć ten tryb.  tryb lub go wyłączyć. Przykładem może być M-x fundamental-mode, które
809  Przykładem może być M-x fundamental-mode, które jest poleceniem  jest poleceniem przełączającym tryb podstawowy.
 przełączającym tryb podstawowy.  
810    
811  Jeśli zamierzasz edytować tekst w języku angielskim, taki jak na  Jeśli zamierzasz edytować tekst w języku angielskim, taki jak na
812  przykład oryginalna wersja tego podręcznika, prawdopodobnie powinieneś  przykład oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie
813  używać trybu tekstowego (ang. text mode).  powinieneś użyć trybu tekstowego (ang. text mode).
814    
815  >> Napisz M-x text-mode<Return>.  >> Napisz M-x text-mode<Return>.
816    
817  Nie musisz się martwić, żadne z poleceń, które do tej pory poznałeś,  Nie musisz się martwić, bo żadne z poleceń, które do tej pory poznałeś,
818  nie zmienia Emacsa w poważny sposób.  Możesz jednak zauważyć, ze teraz  nie zmienia Emacsa w poważny sposób. Możesz jednak zauważyć, że teraz
819  M-f i M-b traktują apostrofy jako części słów.  Poprzednio, w trybie  M-f i M-b traktują apostrofy jako części słów. Poprzednio, w trybie
820  podstawowym, polecenia te traktowały apostrofy jako separatory słów.  podstawowym, polecenia te traktowały apostrofy jako separatory słów.
821    
822  Główne tryby edycji wprowadzają zwykle subtelne zmiany, takie jak  Główne tryby edycji wprowadzają zwykle subtelne zmiany, takie jak
823  opisana powyżej: większość poleceń robi dalej "to samo", robi to  opisana powyżej; większość poleceń nadal robi ,,to samo'', chociaż
824  jednak w sposób troszeczkę inny.  być może w troszeczkę inny sposób.
825    
826  By zobaczyć dokumentację na temat bieżącego głównego trybu edycji,  By zobaczyć dokumentację na temat bieżącego głównego trybu edycji,
827  naciśnij C-h m.  naciśnij C-h m.
828    
829  >> Naciśnij C-u C-v raz lub więcej razy tak, by ta linia znalazła się  >> Naciśnij C-u C-v raz lub więcej razy, tak by ta linia znalazła się
830     blisko góry ekranu.     blisko góry ekranu.
831    
832  >> Naciśnij C-h m, by zobaczyć jak tryb tekstowy różni się od trybu  >> Naciśnij C-h m, by odczytać dokumentację na temat tego, czym tryb
833     podstawowego.     tekstowy różni się od trybu podstawowego.
834    
835  >> Naciśnij q, by usunąć dokumentacje z ekranu.  >> Naciśnij q, by usunąć dokumentację trybu z ekranu.
836    
837  Główne tryby edycji nazywają się "głównymi", ponieważ są także  Główne tryby edycji nazywają się właśnie ,,głównymi'', gdyż występują
838  podrzędne tryby edycji (ang. minor modes).  Podrzędne tryby edycji nie  także ,,podrzędne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrzędne tryby
839  są alternatywą dla głównych trybów edycji, a jedynie ich niewielką  edycji nie są alternatywą dla trybów głównych, lecz jedynie ich
840  modyfikacją.  Każdy podrzędny tryb edycji może zostać włączony lub  niewielką modyfikacją. Każdy podrzędny tryb edycji można włączyć lub
841  wyłączony niezależnie od pozostałych podrzędnych trybów edycji oraz  wyłączyć niezależnie od pozostałych trybów podrzędnych, a także
842  niezależnie od głównego trybu edycji.  Możesz wiec używać jednego,  niezależnie od trybu głównego. Możesz wiec używać jednego,
843  kombinacji dowolnych, lub nie używać żadnego trybu podrzędnego.  kombinacji dowolnych, albo nie używać żadnego trybu podrzędnego.
844    
845  Jednym z podrzędnych trybów edycji, który jest bardzo użyteczny  Jednym z podrzędnych trybów edycji, który jest bardzo użyteczny,
846  szczególnie do edycji tekstu angielskiego, jest tryb automatycznego  szczególnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb
847  wypełniania (ang. auto fill mode).  Jeśli ten tryb jest włączony,  automatycznego wypełniania (ang. auto fill mode). Jeśli jest on
848  Emacs lamie linie pomiędzy słowami automatycznie, gdy wstawiasz tekst  włączony, to Emacs łamie linie pomiędzy słowami automatycznie, gdy
849  i linia robi się za szeroka.  podczas wstawiania tekstu linia robi się za szeroka.
850    
851  Tryb automatycznego wstawiania włącza się na przykład poprzez  Tryb automatycznego wstawiania włącza się na przykład poleceniem M-x
852  wywołanie polecenia M-x auto-fill-mode<Return>.  Jeśli ten tryb jest  auto-fill-mode<Return>. Powtórzenie tego polecenie powoduje wyłączenie
853  włączony to samo polecenie wyłącza go, i vice versa.  Mówimy, ze  trybu, ponowne powtórzenie --- jego włączenie, i tak dalej. Mówimy, że
854  polecenie to "przełącza ten tryb".  polecenie ,,przełącza tryb''.
855    
856  >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>.  Wstawiaj potem linię pełną  >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napisów
857     "asdf " tak długo, aż zobaczysz, że się podzieli na dwie linie.     ,,asdf '' tak długo, aż zobaczysz, że linia podzieli na dwie.
858     Musisz wstawić spacje pomiędzy znaki, ponieważ tryb automatycznego     Między literami musisz wstawiać spacje, ponieważ tryb
859     wypełniania łamie linie tylko tam, gdzie są spacje.     automatycznego wypełniania łamie linie tylko tam, gdzie są spacje.
860    
861  Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale możesz go zmienić  Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale możesz to zmienić
862  za pomocą polecenia C-x f.  Powinieneś podać mu argument liczbowy  poleceniem C-x f. Powinieneś poleceniu podać argument liczbowy
863  mówiący, w której kolumnie ma zostać ustawiony margines.  mówiący, w której kolumnie ma zostać ustawiony margines.
864    
865  >> Wywołaj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).  >> Wywołaj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).
866     Napisz potem jakiś tekst i zauważ, ze Emacs wypełnia linie do     Napisz potem jakiś tekst i zauważ, że Emacs wypełnia linie do
867     długości co najwyżej 20 znaków.  Ustaw margines z powrotem na     długości co najwyżej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na
868     70 znaków, wywołując jeszcze raz C-x f.     70 znaków, wywołując jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem.
869    
870  Jeśli dokonujesz zmian wewnątrz akapitu, tryb  Jeśli zmieniasz tekst wewnątrz akapitu, to tryb automatycznego
871  automatycznego wypełniania nie wyrówna marginesu  wypełniania sam z siebie nie wyrówna marginesu. Możesz go wyrównać
872  sam z siebie.  By wywołać polecenie  samodzielnie, wydając polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien się
873  wyrównania marginesu, naciśnij M-q (Meta-q),  wówczas znajdować wewnątrz akapitu).
 podczas gdy kursor znajduje się wewnątrz akapitu.  
874    
875  >> Przesuń kursor do poprzedniego akapitu i naciśnij M-q.  >> Przesuń kursor do poprzedniego akapitu i naciśnij M-q.
876    
# Line 896  podczas gdy kursor znajduje się wewnątrz Line 879  podczas gdy kursor znajduje się wewnątrz
879  ----------  ----------
880    
881  Emacs potrafi szukać łańcuchów (zwartych ciągów znaków lub słów)  Emacs potrafi szukać łańcuchów (zwartych ciągów znaków lub słów)
882  zarówno wstecz jaki i do przodu.  Szukanie łańcucha jest poleceniem,  zarówno wstecz jak i do przodu. Szukanie łańcucha jest poleceniem,
883  które przesuwa kursor; przesuwa ono kursor do następnego miejsca, w  które przesuwa kursor --- do następnego miejsca, w którym dany
884  którym dany łańcuch występuje.  łańcuch występuje.
885    
886  Polecenie Emacsa "search" różni się od podobnych poleceń innych  Polecenie Emacsa "search" różni się od podobnych poleceń w innych
887  edytorów w tym sensie, ze jest ono przyrostowe.  Znaczy to, ze  edytorach tym, że jest przyrostowe. Znaczy to, że szukanie odbywa
888  szukanie odbywa się w trakcie, gdy Ty wpisujesz kolejne znaki  się w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki łańcucha, który ma zostać
889  łańcucha, który ma zostać odnaleziony.  znaleziony.
890    
891  Poleceniami zapoczątkowującymi szukanie są: C-s dla szukania w przód  Poleceniami rozpoczynającymi szukanie są: C-s dla szukania w przód
892  oraz C-r dla szukania wstecz.  POCZEKAJ PROSZĘ!  Nie próbuj ich w tej  oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZĘ! Nie próbuj ich w tej
893  chwili.  chwili.
894    
895  Gdy naciśniesz C-s zauważysz, ze tekst "I-search" pojawi się w  Gdy naciśniesz C-s, zauważysz, że w obszarze echa pojawi się
896  obszarze echa.  Informuje Cię to, że Emacs znajduje się w trybie  tekst "I-search". Jest to informacja, że Emacs znajduje się w trybie
897  "incremental search", czekając byś napisał tekst, który ma on znaleźć.  "incremental search" i czeka, byś napisał tekst, który ma znaleźć.
898  Naciśniecie <Return> kończy proces szukania.  Naciśnięcie <Return> kończy proces szukania.
899    
900  >> Teraz naciśnij C-s, by rozpocząć szukanie.  POWOLI, litera po  >> Rozpocznij teraz szukanie, naciskając C-s. POWOLI, litera po
901     literze, napisz słowo "kursor", zatrzymując się po każdym znaku i     literze, napisz słowo kursor, zatrzymując się po każdym znaku
902     obserwując, gdzie zatrzymuje się kursor.  Gdy naciśniesz drugie     i obserwując, gdzie zatrzymuje się kursor. Gdy naciśniesz drugie
903     "r", będzie można powiedzieć, że szukałeś słowa "kursor"     r, będzie można powiedzieć, że szukałeś słowa kursor
904     jednokrotnie.  Naciśnij C-s jeszcze raz, by znaleźć następne     jednokrotnie. Naciśnij jeszcze raz C-s, by znaleźć następne
905     wystąpienie słowa "kursor".  Naciśnij teraz <Delete> cztery     wystąpienie słowa kursor. Naciśnij teraz cztery razy <Delback>
906     razy i zobacz, co się dzieje z kursorem.  Naciśnij <RET>, by skończyć     i zobacz, co się dzieje z kursorem. Naciśnij <Return>, by skończyć
907     szukanie.     szukanie.
908    
909  Widziałeś, co się działo? Emacs podczas szukania przyrostowego próbuje  Widziałeś, co się działo? Podczas szukania przyrostowego Emacs próbuje
910  przejść do miejsca wystąpienia łańcucha, który do tej pory wpisałeś,  przejść do miejsca wystąpienia łańcucha, który wpisałeś do tej pory,
911  podświetlając go dla Twojej wygody.  By znaleźć następne wystąpienie  i podświetla go dla Twojej wygody. By znaleźć następne wystąpienie
912  słowa "kursor", po prostu naciśnij C-s jeszcze raz.  Jeśli takiego nie  słowa kursor, po prostu jeszcze raz naciśnij C-s. Jeśli takiego
913  ma, Emacs zapiszczy i powie Ci, ze szukanie "skończyło się porażką".  wystąpienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, że szukanie
914  Naciśniecie C-g także przerywa proces szukania.  ,,skończyło się porażką''.
915    
916  UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-s zamrozi ekran i nie  Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni
917  zobaczysz żadnego tekstu z Emacsa.  Oznacza to, że składowa systemu  z innymi poleceniami.
918  operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. "flow control")  
919  przechwyciła C-s i nie pozwoliła mu dojsć do Emacsa.  By odzyskać  UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-s zamraża ekran i w
920  kontrole nad ekranem, nacisnij C-q.  Dodatkowej pomocy poszukaj w  rezultacie Emacs nie może pokazywać tekstu. Oznacza to, że składowa
921    systemu operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. "flow control"),
922    przechwyciła znak C-s i nie pozwoliła mu dotrzeć do Emacsa. By odzyskać
923    kontrolę nad ekranem, naciśnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
924  rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku  rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku
925  Emacsa.  Emacsa.
926    
927  Jesli podczas szukania przyrostowego naciśniesz <Delete> zauważysz, ze  Jeśli podczas szukania przyrostowego naciśniesz <Delback>, to zauważysz,
928  ostatni znak, który wcisnąłes znika i kursor wraca do poprzedniego  że w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie łańcucha, a
929  miejsca.  Na przykład, załóżmy, ze nacisnąłes "k" i znalazłes pierwsze  kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypuśćmy na przykład, że
930  wystąpienie tej litery.  Jesli teraz naciśniesz "u", kursor przesunie  nacisnąłeś k i znalazłeś pierwsze wystąpienie tej litery. Jeśli teraz
931  się do pierwszego wystąpienia "ku".  Teraz nacisnij <Delete>.  Skasuje  naciśniesz u, to kursor przesunie się tuż za najbliższe litery
932  to "u" z łańcucha, którego poszukujesz, a kursor wróci do pierwszego  ku. Naciśnij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego
933  wystąpienia "k".  łańcucha litery u, a kursor wróci do pierwszego wystąpienia litery k.
934    
935  Jeśli podczas szukania nacisniesz jakiś klawisz razem z META lub CTRL  Jeśli podczas szukania naciśniesz jakiś klawisz w kombinacji z META lub
936  (z nielicznymi wyjątkami --- znakami, które mają specjalne znaczenie  Ctrl (z nielicznymi wyjątkami --- znakami, które mają specjalne
937  podczas szukania, takimi jak C-s i C-r) szukanie zostanie przerwane.  znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie
938    przerwane.
939  C-s rozpoczyna proces szukania, który poszukuje łańcucha, który  
940  znajduje się ZA bieżącą pozycja kursora.  Jeśli chcesz szukać czegoś  C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bieżącą pozycją
941  wcześniej w tekście, naciśnij C-r.  Wszystko, co powiedzieliśmy o C-s  kursora. Jeśli chcesz szukać czegoś położonego w tekście wcześniej,
942  stosuje się do C-r, oczywiście ze zmianą kierunku szukania na wstecz.  to naciśnij C-r. Wszystko, co powiedzieliśmy o poleceniu C-s, stosuje
943    się też do C-r, oczywiście w odniesieniu do szukania wstecz.
944    
945    
946  * WIELE OKIEN  * WIELE OKIEN
947  -------------  -------------
948    
949  Jedną z przyjemnych cech Emacsa jest możliwość wyświetlania więcej niż  Jedną z użytecznych cech Emacsa jest możliwość wyświetlania więcej niż
950  jednego okna na raz.  jednego okna na raz.
951    
952  >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.  >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.
953    
954  >> Naciśnij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna.  Obydwa okna  >> Naciśnij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
955     wyświetlają ten podręcznik.  Kursor pozostaje w górnym oknie.     wyświetlają ten samouczek. Kursor pozostaje w górnym oknie.
956    
957  >> Naciśnij C-M-v by przewinąć dolne okno.  (Jeśli nie masz  >> Naciśnij C-M-v by przewinąć dolne okno. (Jeśli nie masz
958     prawdziwego klawisza Meta, naciśnij ESC C-v.)     klawisza Meta lub Alt, to naciśnij ESC C-v.)
959    
960  >> Naciśnij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesunąć kursor do  >> Naciśnij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesunąć kursor do
961     dolnego okna.  Użyj C-v i M-v w dolnym oknie by przewinąć jego     dolnego okna. Użyj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewinąć jego
962     zawartość.  Polecenia, które masz wykonać czytaj w górnym oknie.     zawartość. Polecenia, które masz wykonać, odczytuj z górnego okna.
963    
964  >> Naciśnij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wrócił do górnego okna.  >> Naciśnij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wrócił do górnego okna.
965     Kursor w górnym oknie nie zmienił położenia.     Kursor w górnym oknie nie zmienił położenia.
966    
967  Każde okno pamięta położenie swojego własnego kursora, lecz tylko  Każde okno pamięta położenie swojego kursora, lecz w danej chwili
968  jedno okno w danej chwili wyświetla kursor.  Wszystkie polecenia  tylko jedno z okien wyświetla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne
969  edycyjne stosują się do okna, w którym jest kursor.  To okno nazywane  stosują się do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane jest
970  jest "wybranym oknem".  ,,oknem wybranym''.
971    
972  Polecenie C-M-v jest bardzo użyteczne gdy edytujesz tekst w jednym  Polecenie C-M-v przyda Ci się, gdy będziesz chciał edytować tekst w
973  oknie, a drugiego używasz tylko jako punkt odniesienia.  Dzięki temu  jednym oknie, a drugiego używał jako punktu odniesienia. Dzięki niemu
974  kursor może zawsze znajdować się w oknie, zawartość którego edytujesz,  kursor może zawsze znajdować się w oknie, którego zawartość edytujesz, a
975  a Ty możesz przesuwać drugie okno za pomocą C-M-v.  Ty możesz przesuwać drugie okno.
976    
977  C-M-v to przykład znaku, który uzyskuje się za pomocą CONTROL-META.  C-M-v to przykład kombinacji, który uzyskuje się, wciskając jednocześnie
978  Jeśli masz prawdziwy klawisz META, C-M-v możesz uzyskać przytrzymując  klawisze Ctrl i Meta (Alt). Jeśli masz prawdziwy klawisz META (Alt), to
979  jednocześnie CTRL oraz META i naciskając v.  Nie jest ważne, co  C-M-v możesz uzyskać przytrzymując jednocześnie Ctrl oraz META (Alt) i
980  zostało naciśniete wcześniej, CTRL czy META, ponieważ obydwa te  naciskając v. Nie jest ważne, co zostało naciśnięte wcześniej, Ctrl czy
981  klawisze działają jako modyfikatory znaczenia klawiszy, które  META, ponieważ obydwa te klawisze działają jako modyfikatory znaczenia
982  naciskasz.  znaków.
983    
984  Jeśli nie masz klawisza META i używasz w jego zastępstwie ESC,  Jeśli nie masz klawisza META (Alt) i w jego zastępstwie używasz ESC, to
985  kolejność naciskania klawiszy jest znacząca: musisz najpierw nacisnąć  kolejność naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisnąć i
986  i puścić ESC, po czym nacisnąć CTRL-v; CTRL-ESC v nie będzie działać.  puścić ESC, po czym nacisnąć Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadziała.
987  Dzieje się tak dlatego, ze ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.  Wynika to z tego, że ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
988    
989  >> Naciśnij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyć się dolnego okna.  >> Naciśnij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyć się okna dolnego.
990    
991  (Jeśli nacisnąłbyś C-x 1 w dolnym oknie, to znikłoby górne.  Możesz  (Jeśli nacisnąłbyś C-x 1 w dolnym oknie, to górne by znikło. Możesz
992  sobie tłumaczyć to polecenie jako "zatrzymaj tylko jedno okno --- to w  sobie to polecenie tłumaczyć jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w
993  którym właśnie jestem".)  którym właśnie jestem''.)
994    
995  Nie musisz wyświetlać tego samego bufora w obydwu oknach.  Jeśli  Nie musi być tak, że obydwa okna pokazują ten sam bufor. Jeśli użyjesz
996  użyjesz C-x C-f by wyświetlić plik w jednym z okien, zawartość  C-x C-f, by odwiedzić jakiś plik w jednym z nich, to zawartość drugiego
997  drugiego nie zmieni się.  W każdym oknie możesz wyświetlać różne pliki  się nie zmieni. Z zasady w różnych oknach możesz niezależnie wyświetlać
998  niezależnie.  różne pliki.
999    
1000  Oto inny sposób używania dwóch okien do wyświetlania dwóch różnych  Oto inny sposób używania dwóch okien do wyświetlania dwóch różnych
1001  rzeczy:  rzeczy:
1002    
1003  >> Naciśnij C-x 4 C-f i nazwę jednego z Twoich plików.  Zakończ  >> Naciśnij C-x 4 C-f i nazwę jednego z Twoich plików. Zakończ
1004     wprowadzanie klawiszem <Return>.  Podany plik pojawi się w dolnym     wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi się w dolnym
1005     oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.     oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.
1006    
1007  >> Naciśnij C-x o, by wrócić do górnego okna, oraz C-x 1 by  >> Naciśnij C-x o, by wrócić do górnego okna, oraz C-x 1 by usunąć
1008     usunąć dolne okno.     dolne okno.
1009    
1010    
1011  * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI  * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
1012  ---------------------------  ---------------------------
1013    
1014  Czasami możesz znaleźć się w czymś, co nazywa się "rekursywnym  Czasami możesz znaleźć się w czymś, co nazywa się "rekursywnym
1015  poziomem edycji".  Możesz to rozpoznać po nawiasach kwadratowych w  poziomem edycji". Możesz to rozpoznać po nawiasach kwadratowych w
1016  linii trybu, obejmujących nawiasy okrągłe zawierające nazwę głównego  linii trybu, obejmujących nawiasy okrągłe zawierające nazwę głównego
1017  trybu edycji.  Na przykład, mógłbyś widzieć [(Fundamental)] zamiast  trybu edycji. Mógłbyś na przykład zobaczyć [(Fundamental)] zamiast
1018  (Fundamental).  (Fundamental).
1019    
1020  By wyjść z rekursywnego poziomu edycji naciśnij ESC ESC ESC.  Jest to  By wyjść z rekursywnego poziomu edycji, naciśnij ESC ESC ESC. Jest to
1021  ogólnego przeznaczenia "wychodzimy".  Możesz go użyć także by pozbyć  ogólnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Możesz go użyć także,
1022  się nadmiaru okien lub wyjść z minibufora.  by pozbyć się nadmiaru okien albo wyjść z minibufora.
1023    
1024  >> Naciśnij M-x by wejść do minibufora; naciśnij potem ESC ESC ESC, by  >> Naciśnij M-x by wejść do minibufora, potem naciśnij ESC ESC ESC, by
1025     z niego wyjść.     z niego wyjść.
1026    
1027  Nie możesz użyć C-g, by wyjść z rekursywnego poziomu edycji.  Dzieje  Aby wyjść z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy użyć C-g. Dzieje
1028  się tak dlatego, ze C-g jest używane do anulowania poleceń i  się tak dlatego, że klawisz C-g jest używany do anulowania poleceń i
1029  argumentów WEWNĄTRZ rekursywnego poziomu edycji.  argumentów WEWNĄTRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji.
   
   
 SZUKANIE DODATKOWEJ POMOCY  
 --------------------------  
   
 W tym podręczniku spróbowaliśmy dostarczyć tylko tyle informacji, ile  
 jest niezbędne, byś mógł zacząć używać Emacsa.  Emacs jest istną  
 kopalnią najróżniejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisać.  
 Zapewne będziesz chciał dowiedzieć się więcej o Emacsie, ponieważ  
 posiada on wiele pożądanych cech, o których na razie nic nie wiesz.  
 Jest w nim zaszyte mnóstwo wewnętrznej dokumentacji, która może być  
 osiągnięta za pomocą Control-h, które określamy mianem "znaku pomocy"  
 z powodu spełnianej przez niego roli.  
   
 By uzyskać pomoc, naciśnij C-h a potem znak, który określa jakiego  
 typu pomocy oczekujesz.  Jeśli poczujesz się NAPRAWDĘ zagubiony,  
 napisz C-h ? i Emacs spróbuje powiedzieć Ci, jakiego typu pomocy może  
 Ci dostarczyć.  Jeśli naciśniesz C-h a potem zadecydujesz, że pomoc  
 nie jest Ci jednak potrzebna, po prostu wciśnij C-g by anulować C-h.  
   
 Najprostszą pomoc możesz uzyskać naciskając C-h c.  Naciśnij C-h a  
 potem c, po czym kombinacje klawiszy polecenia, i Emacs wyświetli  
 bardzo krótki opis polecenia.  
1030    
1031  >> Naciśnij C-h c Control-p.  
1032     Powinno to przywołać komunikat, o treści podobnej do  SZUKANIE POMOCY
1033    ---------------
1034    
1035    W tym samouczku dostarczyliśmy tylko tyle informacji, ile jest
1036    niezbędne, byś mógł zacząć używać Emacsa. Emacs jest istną kopalnią
1037    najróżniejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisać. Będziesz
1038    zapewne chciał dowiedzieć się o Emacsie więcej, ponieważ posiada on
1039    wiele pożytecznych cech, o których na razie nic nie wiesz. Między innymi
1040    jest w nim zaszyte mnóstwo wewnętrznej dokumentacji. Dotrzeć do tej
1041    dokumentacji możesz po naciśnięciu kombinacji C-h.
1042    
1043    By uzyskać pomoc, naciśnij C-h, a potem znak, który określa jakiego
1044    rodzaju pomocy oczekujesz. Jeśli poczujesz się NAPRAWDĘ zagubiony, to
1045    napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy może Ci
1046    dostarczyć. Jeśli naciśniesz C-h, a potem zadecydujesz, że pomoc nie
1047    jest Ci jednak potrzebna, to aby anulować zapoczątkowane polecenie C-h,
1048    po prostu wciśnij C-g.
1049    
1050    Najprostszą pomoc możesz uzyskać naciskając C-h c. Naciśnij C-h a potem
1051    c, po czym kombinację klawiszy, której znaczenie chcesz poznać; Emacs
1052    wyświetli krótki opis polecenia odpowiadającego tej kombinacji.
1053    
1054    >> Naciśnij C-h c C-p.
1055    
1056    Powinno to przywołać komunikat, o treści podobnej do
1057    
1058          C-p runs the command previous-line          C-p runs the command previous-line
1059    
1060  W ten sposób możesz uzyskać "nazwę funkcji".  Przydaje się to podczas  W ten sposób możesz uzyskać ,,nazwę funkcji'' przypisanej kombinacji
1061  pisania kodu w Lispie, który rozszerza Emacsa; wystarcza to także do  klawiszy. Przydaje się to podczas pisania kodu w Lispie, w którym
1062  przypomnienia Ci, co dane polecenie robi, jeśli widziałeś je już  zapisane są rozszerzenia Emacsa; wystarcza to także do przypomnienia
1063  wcześniej, ale nie zapamiętałeś go.  Ci, co dane polecenie robi, jeśli widziałeś je już wcześniej, lecz
1064    go nie zapamiętałeś.
1065  Polecenia wywoływane za pomocą wieloznakowej kombinacji klawiszy, na  
1066  przykład C-x C-s oraz (jeśli nie masz klawisza META lub EDIT) <ESC>v,  Jako dopełnienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza też wieloznakowe
1067  są także dopuszczalne po C-h c.  kombinacje klawiszy, na przykład C-x C-s albo (jeśli nie masz klawisza
1068    META lub Alt) <ESC>v.
1069    
1070  By uzyskać więcej informacji na temat polecenia, naciśnij C-h k  By uzyskać więcej informacji na temat polecenia, naciśnij C-h k
1071  zamiast C-h c.  zamiast C-h c.
1072    
1073  >> Naciśnij C-h k Control-p.  >> Naciśnij C-h k C-p.
1074    
1075  To polecenie wyświetla dokumentację na temat danej funkcji oraz jej  To polecenie wyświetla dokumentację na temat danej funkcji oraz jej
1076  nazwę w oknie Emacsa.  Gdy skończysz śledzić wynik tego polecenia  nazwę w oknie Emacsa. Gdy skończysz śledzić wynik tego polecenia
1077  naciśnij C-x 1, by pozbyć się tekstu pomocy.  Nie musisz tego robić od  naciśnij C-x 1, by pozbyć się tekstu pomocy. Nie musisz tego robić od
1078  razu.  Możesz wykonać pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim  razu. Możesz wykonać pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
1079  naciśniesz C-x 1.  naciśniesz C-x 1.
1080    
1081  Oto kilka innych użytecznych wariantów C-h:  Oto kilka innych użytecznych wariantów C-h:
1082    
1083     C-h f        Opisz funkcje o podanej nazwie.          C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
1084    
1085  >> Napisz C-h f previous-line<Return>.  Wypisze to na ekranie całą  >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie całą
1086     informacje, jaką Emacs ma na temat funkcji, która implementuje     informacje, jaką Emacs ma na temat funkcji, która implementuje
1087     polecenie C-p.     polecenie C-p.
1088    
1089  Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentację zmiennych, których  Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentację zmiennych,
1090  wartosci mozesz zmienić, aby dostosować Emacsa do swoich  których wartości możesz zmienić, aby dostosować Emacsa do swoich
1091  preferencji. Wpisz nazwę zmiennej, gdy Emacs o nią poprosi.  preferencji. Wpisz nazwę zmiennej, gdy Emacs o nią poprosi.
1092    
1093    
1094     C-h a        Apropos.   Wpisz słowo kluczowe, a Emacs wypisze listę          C-h a   Apropos. Wpisz słowo, a Emacs wypisze listę
1095                  wszystkich poleceń, których nazwa zawiera to słowo.                  wszystkich poleceń, których nazwa zawiera to słowo.
1096                  Polecenia te mogą zostać wywołane za pomocą Meta-x.                  Polecenia te można wywoływać za pomocą Meta-x.
1097                  Dla niektórych poleceń Apropos wypisze jedno- lub                  Dla niektórych poleceń Apropos wypisze jedno- lub
1098                  dwuznakowe sekwencje, które wywołują dane polecenie.                  dwuznakowe sekwencje, które wywołują te polecenia.
1099    
1100  >> Napisz C-h a file<Return>.  Zobaczysz listę wszystkich poleceń,  >> Napisz C-h a file<Return>.
1101     dostępnych za pomocą M-x, które maja słowo "file" w swojej nazwie.  
1102     Zauważysz tam także polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,  Zobaczysz listę wszystkich poleceń,
1103     umieszczone obok nazw poleceń "find-file" i "write-file".  dostępnych za pomocą M-x, które maja słowo "file" w swojej nazwie.
1104    Zauważysz tam także polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
1105    umieszczone obok nazw poleceń "find-file" i "write-file".
1106    
1107  >> Napisz C-M-v, aby przewinąć okno pomocy. Zrób to kilka razy.  >> Napisz C-M-v, aby przewinąć okno pomocy. Zrób to kilka razy.
1108  >> Napisz C-x 1, aby usunąć okno pomocy.  >> Napisz C-x 1, aby usunąć okno pomocy.
1109    
1110     C-h i        Czytanie elektronicznych podręczników (w formacie Info). To          C-h i   Czytanie elektronicznych podręczników (w formacie Info). To
1111                  polecenie przełączy cię do specjalnego bufora o nazwie                  polecenie przełączy Cię do specjalnego bufora o nazwie
1112                  *info*, gdzie bedziesz mógł przeczytać podręczniki                  *info*, gdzie będziesz mógł przeczytać podręczniki
1113                  dotyczące pakietów zainstalowanych w twoim                  dotyczące pakietów zainstalowanych w Twoim
1114                  systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznać się z                  systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznać się z
1115                  podręcznikiem Emacsa.  Jeżeli nigdy wczesniej nie używałes                  podręcznikiem Emacsa. Jeżeli nigdy wcześniej nie używałeś
1116                  Info, napisz ? a Emacs przedstawi ci możliwości                  trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci możliwości
1117                  tego trybu. Po tym, jak zapoznasz się z tym krótkim                  tego trybu. Po tym, jak zapoznasz się z niniejszym krótkim
1118                  podręcznikiem w dalszej pracy podstawową dokumentację                  samouczkiem, w dalszej pracy dostęp do dokumentacji
1119                  stanowić będzie właśnie Emacs Info.                  będziesz uzyskiwał właśnie za pomocą Emacs Info.
1120    
1121    
1122    DODATKOWE FUNKCJE
1123    -----------------
1124    
1125    Więcej o Emacsie możesz się nauczyć czytając jego podręcznik, w formie
1126    książkowej lub on-line w postaci Info (użyj menu Help lub naciśnij F10
1127    h r). Dwie dodatkowe właściwości, które szczególnie mogą się przydać
1128    to dopełnianie wprowadzanych danych i dired ułatwiające zarządzanie
1129    plikami.
1130    
1131    Dopełnianie pozwala uniknąć niepotrzebnego wpisywania. Na przykład
1132    jeśli chcesz się przełączyć do bufora *Messages*, możesz nacisnąć C-x
1133    b *M<Tab> a Emacs dopełni dalszą część nazwy za Ciebie na tyle, na ile
1134    będzie w stanie ustalić na podstawie tego, co do tej pory wpisałeś. Dopełnianie
1135    jest opisane w Info w podręczniku Emacsa w części zatytułowanej
1136    "Dopłnianie" (ang. Completion).
1137    
1138    Dired umożliwia Ci zrobienie wykazu plików w danym katalogu (dodatkowo
1139    w podkatalogach), przemieszczanie się wewnątrz tej listy, odwiedzanie
1140    plików, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired
1141    jest opisane w Info w podręczniku Emacsa w części zatytułowanej
1142    "Dired".
1143    
1144    Podręcznik dodatkowo opisuje wiele innych właściwości Emacsa.
1145    
1146    
1147    * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1148    -----------------------------------
1149    
1150    Jeśli pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem
1151    prawdopodobnie łatwiej Ci będzie używać klawiszy strzałek po prawej
1152    stronie klawiatury. Klawisze strzałek: w lewo, w prawo, w górę i w dół
1153    działają zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadają one dokładnie C-b, C-f, C-p
1154    i C-n, ale są łatwiejsze do zapamiętania. Możesz także używać C-lewo i
1155    C-prawo, by przesuwać się o słowa, oraz C-góra i C-dół, by przesuwać się
1156    o bloki (np. akapity, jeśli edytujesz tekst). Jeśli masz klawisze
1157    oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przeniosą Cię one na początek i,
1158    odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na początek i koniec
1159    pliku. Jeśli na Twojej klawiaturze są klawisze PgUp i PgDn, to możesz
1160    ich użyć do przesuwania się o jeden ekran, tak jak M-v i C-v.
1161    
1162    Wszystkie te polecenia akceptują argument liczbowy, tak jak to
1163    opisano powyżej. Wpisanie argumentu możesz sobie uprościć:
1164    naciśnij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbę. Na
1165    przykład, aby przesunąć kursor o 12 słów w prawo, naciśnij C-1 C-2
1166    C-prawo. Zwróć uwagę, że jest to łatwe do wpisania, ponieważ nie
1167    musisz puszczać klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr.
1168    
1169    
1170    * UŻYWANIE MENU (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1171    ---------------
1172    
1173    Jeśli pracujesz na X-terminalu, to u góry okna Emacsa powinieneś zauważyć
1174    pasek z menu. Tego menu możesz używać, by wywoływać najczęściej
1175    potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na początku będziesz
1176    sądził, że jest to łatwiejsze niż używanie klawiatury, ponieważ nie
1177    musisz się na pamięć uczyć kombinacji klawiszy, które uruchamiają
1178    poszczególne polecenia. Gdy już jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz
1179    sobie te kombinacje przyswajać --- dla wygody przy pozycjach menu
1180    pokazywane są odpowiadające im kombinacje klawiszy.
1181    
1182    Zwróć uwagę, że niektóre pozycje występujące w menu nie mają
1183    odpowiedników klawiszowych. Na przykład pozycja "Buffers" powoduje
1184    wyświetlenie listy wszystkich dostępnych buforów. Do każdego z nich
1185    możesz się przełączyć, wybierając jego nazwę, wyświetloną pod pozycją
1186    Buffers.
1187    
1188    
1189  PODSUMOWANIE  PODSUMOWANIE
1190  ------------  ------------
1191    
1192  Pamiętaj, że by wyjść z Emacsa na stałe, używaj C-x C-c.  By wyjść do  Pamiętaj, że by wyjść z Emacsa na stałe, trzeba wydać polecenie C-x C-c.
1193  powłoki na chwilę tak, byś mógł wrócić, użyj C-z. (To nie działa pod  By wyjść do powłoki na chwilę tak, by jeszcze Do Emacsa wrócić, trzeba
1194  X-Windows, ponieważ tam nie ma prawdziwego konceptu przejścia na  użyć C-z. (To nie działa pod X-Windows, ponieważ tam nie ma prawdziwego
1195  chwile do powłoki.  Zamiast tego C-z ikonizuje okno Emacsa.)  konceptu przejścia na chwilę do powłoki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje''
1196    okno Emacsa.)
1197    
1198  Ten podręcznik był pisany tak, by wszyscy nowi użytkownicy mogli go  Ten samouczek był pisany tak, by wszyscy nowi użytkownicy mogli go
1199  zrozumieć.  Jeśli coś pozostawił niejasnym, nie siedź cicho i nie  zrozumieć. Jeśli coś pozostawił niejasnym, nie siedź cicho i nie
1200  obwiniaj siebie, tylko daj nam znać!  obwiniaj siebie, tylko daj nam znać!
1201    
1202    
1203  KOPIOWANIE  KOPIOWANIE
1204  ----------  ----------
1205    
1206  Niniejszy podręcznik jest potomkiem w długiej linii podręczników  Niniejszy samouczek jest potomkiem w długiej linii samouczków
1207  Emacsa, która rozpoczyna się od tego, który został napisany przez  Emacsa, która rozpoczyna się od tego, który został napisany przez
1208  Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa.  Został on zmodyfikowany we  Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Został on zmodyfikowany we
1209  wrześniu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizował go, jeśli chodzi o  wrześniu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizował go w celu uwzględnienia
1210  X-Windows.  pracy pod X-Windows.
1211    
1212  Tłumaczenia na język polski dokonał Remek Trzaska z pomocą Ryszarda  Autorem pierwszego tłumaczenia na język polski był Remek Trzaska
1213  Kubiaka.  Jesli polskie znaki nie byly poprawnie wyswietlane w tym  <remek@npac.syr.edu>, a pomagał mu Ryszard Kubiak
1214  buforze, oznacza to, ze nie masz zainstalowanych polskich fontow.  <rysiek@ipipan.gda.pl>. Tamto tłumaczenie zostało uaktualnione dla
1215  Pomoc w tym zakresie mozesz znalezc pod adresem:  wersji GNU Emacs 21 przez Beatę Wierzchołowską <beataw@orient.uw.edu.pl>
1216                 <URL:http://www.agh.edu.pl/ogonki>  z pomocą Ryszarda Kubiaka i Janusza S. Bienia <jsbien@mail.uw.edu.pl>.
   
 Tłumaczenie to zostało uaktualnione dla wersji GNU Emacs 21  
 przez Beatę Wierzchołowską <beataw@orient.uw.edu.pl> z pomocą  
 Janusza S. Bienia <jsbien@mail.uw.edu.pl>  
1217    
1218  Ta wersja podręcznika, podobnie jak GNU Emacs, jest zastrzeżona, a  Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem
1219  pozwolenie na kopiowanie udzielone jest pod następującymi warunkami:  autorskim, ale wolno ją kopiować pod następującymi warunkami:
1220    
1221  Copyright (c) 1985, 1994, 2001 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1994, 2001 Free Software Foundation
1222    
1223     Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim  Zezwala się na wykonywanie lub rozpowszechnianie
1224     copies of this document as received, in any medium, provided that  wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym
1225     the copyright notice and permission notice are preserved,  nośniku, pod warunkiem zachowania informacji o
1226     and that the distributor grants the recipient permission  prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod
1227     for further redistribution as permitted by this notice.  warunkiem, że dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na
1228    dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem.
1229     Permission is granted to distribute modified versions  
1230     of this document, or of portions of it,  
1231     under the above conditions, provided also that they  Zezwala się również na rozpowszechnianie na warunkach podanych
1232     carry prominent notices stating who last altered them.  powyżej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego części,
1233    pod warunkiem, że zostaną wyraźnie uwidocznione
1234  Warunki kopiowania samego Emacsa są w pewnym stopniu inne, aczkolwiek  informacje o tym, kto dokonał modyfikacji jako ostatni.
1235  zachowują te sama idee.  Proszę, przeczytaj plik COPYING, po czym  
1236  rozdaj swoim znajomym kopie Emacsa.  Pomóż zwalczyć przeszkody w  
1237  rozpowszechnianiu oprogramowania przez tworzenie i dzielenie się  Warunki kopiowania samego Emacsa są bardziej skomplikowane, ale zgodne
1238  oprogramowaniem.  z tą ideą. Proszę, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim
1239    znajomym kopie Emacsa. Pomóż tępić obstrukcjonizm w informatyce,
1240    używając, tworząc i dzieląc się oprogramowaniem swobodnym.
1241    
1242    
1243  ;;; Local Variables:  ;;; Local Variables:
1244  ;;;   mode: fundamental  ;;; mode: fundamental
1245  ;;;   coding: latin-2  ;;; coding: latin-2
1246  ;;; End:  ;;; End:
1247    
1248    
1249    
1250    

Legend:
Removed from v.1.2  
changed lines
  Added in v.1.2.8.1

savannah-hackers-public@gnu.org
ViewVC Help
Powered by ViewVC 1.1.26