/[emacs]/emacs/etc/TUTORIAL.nl
ViewVC logotype

Diff of /emacs/etc/TUTORIAL.nl

Parent Directory Parent Directory | Revision Log Revision Log | View Patch Patch

revision 1.9 by eliz, Sat Jan 15 13:52:26 2005 UTC revision 1.10 by lute, Mon Feb 14 10:24:01 2005 UTC
# Line 1  Line 1 
1  Copyright (c) 1985, 2004, 2005 Free Software Foundation, Inc;  Zie de voorwaarden onderaan.  Je leest nu de Emacs-inleiding.  De kopieervoorwaarden staan onderaan.
2  Je leest nu de Emacs-inleiding, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers.  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation
3    
4  De meeste Emacs-commando's gebruiken de CONTROL-toets (soms CTRL of CTL  De meeste Emacs-commando's gebruiken de CONTROL-toets (soms CTRL of CTL
5  genaamd) en/of de META-toets (soms genaamd EDIT of ALT).  In plaats van  genaamd) en/of de META-toets (soms genaamd EDIT of ALT).  In plaats van
# Line 8  steeds de volledige naam te noemen, gebr Line 8  steeds de volledige naam te noemen, gebr
8   C-<ltr>  betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr>   C-<ltr>  betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr>
9            Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f.            Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f.
10   M-<ltr>  betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik de   M-<ltr>  betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik de
11            toets <chr>.  Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook            toets <ltr>.  Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook
12            eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>.  We verwijzen naar            eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>.  We verwijzen naar
13            de ESC toets als <ESC>.            de ESC-toets als <ESC>.
14    
15  BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens).  BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens).
16  De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een  De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een
17  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbeeld:  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbeeld:
18  <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>  <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
19    [Lege regels om didactische redenen.  Hieronder gaat het verder.]
20  >>  Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.  >>  Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
21          (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te houden          (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te houden
22          terwijl je de v tikt.)          terwijl je de v tikt.)
# Line 23  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbe Line 24  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbe
24          lezen van een scherm.          lezen van een scherm.
25    
26  Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een scherm naar  Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een scherm naar
27  het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het lezen van  het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het lezen van
28  de tekst.  de tekst.
29    
30  Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen in de  Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen in de
31  tekst kan bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met  tekst kan bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
32  C-v.  Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de META-toets ingedrukt  C-v.  Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de META-toets ingedrukt
33  en tik v, of tik <ESC>-v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).  en tik v, of tik <ESC> v als je geen META-, EDIT- of ALT-toets hebt).
34    
35  >>  Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.  >>  Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
36    
# Line 39  en tik v, of tik <ESC>-v als je geen MET Line 40  en tik v, of tik <ESC>-v als je geen MET
40    
41  De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:  De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:
42    
43          C-v     ga een scherm vooruit          C-v     Ga een scherm vooruit
44          M-v     ga een scherm terug          M-v     Ga een scherm terug
45          C-l     maak het scherm schoon en teken alle tekst          C-l     Maak het scherm schoon en teken alle tekst
46                   opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor                   opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor
47                   staat, op het midden van het scherm terecht                   staat, op het midden van het scherm terecht
48                   komt.  (C-l is CONTROL-L, niet CONTROL-1.)                   komt.  (C-l is CONTROL-L, niet CONTROL-1.)
49    
50  >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst errond.  >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst er omheen.
51     Tik C-l.     Tik C-l.
52     Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst staat.     Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst staat.
53    
54    Als je toetsenbord PageUp- en PageDn-toetsen heeft dan kun je deze ook
55    gebruiken om een scherm terug dan wel vooruit te gaan, maar het werken
56    met C-v en M-v is efficiënter.
57    
58    
59  * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN  * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
60  ----------------------------------  ----------------------------------
# Line 58  Het is handig om je per scherm te bewege Line 63  Het is handig om je per scherm te bewege
63  naar een specifieke plaats op het scherm?  naar een specifieke plaats op het scherm?
64    
65  Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen.  Je kan de  Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen.  Je kan de
66  pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficïenter om je handen in de  pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficiënter om je handen in de
67  standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te  standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te
68  gebruiken.  Elk van deze commando's  gebruiken.  Elk van deze commando's
69  verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting  verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting
70  op het scherm.  Hier volgt een figuur met de vier commando's en de  op het scherm.  Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
71  richting waarin ze de cursor bewegen:  richting waarin ze de cursor bewegen:
# Line 132  de cursor analoog de andere kant op. Line 137  de cursor analoog de andere kant op.
137  Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en  Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en
138  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat META-tekens  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat META-tekens
139  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
140  zinnen, alinea's) terwijl Control-tekens te maken hebben met dingen die  zinnen, alinea's) terwijl CONTROL-tekens te maken hebben met dingen die
141  los staan van wat je aan het editeren bent (tekens, regels, enz.).  los staan van wat je aan het bewerken bent (tekens, regels, enz.).
142    
143  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
144  cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,  cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
# Line 154  scherm de plek zien waar punt in de teks Line 159  scherm de plek zien waar punt in de teks
159  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen,  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen,
160  met inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen:  met inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen:
161    
162          C-f     ga een teken vooruit          C-f     Ga een teken vooruit
163          C-b     ga een teken achteruit          C-b     Ga een teken achteruit
164    
165          M-f     ga een woord vooruit          M-f     Ga een woord vooruit
166          M-b     ga een woord achteruit          M-b     Ga een woord achteruit
167    
168          C-n     ga naar de volgende regel          C-n     Ga naar de volgende regel
169          C-p     ga naar de vorige regel          C-p     Ga naar de vorige regel
170    
171          C-a     ga naar het begin van de regel          C-a     Ga naar het begin van de regel
172          C-e     ga naar het eind van de regel          C-e     Ga naar het eind van de regel
173    
174          M-a     ga terug naar het begin van de zin          M-a     Ga terug naar het begin van de zin
175          M-e     ga vooruit naar het eind van de zin          M-e     Ga vooruit naar het eind van de zin
176    
177  >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.  >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.
178     Deze commando's worden het vaakst gebruikt.     Deze commando's worden het vaakst gebruikt.
# Line 189  gebruiken om M-< in te tikken: zonder sh Line 194  gebruiken om M-< in te tikken: zonder sh
194    
195  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om de  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om de
196  cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p  cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p
197  te leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle  te leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle
198  toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken  toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken
199  dat wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met  dat wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met
200  Emacs, het gebruik van de CTRL-tekens sneller is dan werken met de  Emacs, het gebruik van de CONTROL-tekens sneller is dan werken met de
201  pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen blijven).  Ten  pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen blijven).  Ten
202  derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL-tekens,  derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CONTROL-tekens,
203  kan je makkelijk andere gevorderde cursorbewegingscommando's leren.  kan je makkelijk andere gevorderde cursorbewegingscommando's leren.
204    
205  De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de  De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de
206  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
207  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en
208  vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando.    vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando.
209  Als je toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets hebt, is er ook  Als je toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets heeft, is er ook
210  een andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl  een andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl
211  je de META toets ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te  je de META toets ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te
212  leren omdat die beschikbaar is op elke terminal.  leren omdat die beschikbaar is op elke terminal.
# Line 214  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de curso Line 219  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de curso
219    
220  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
221  het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's  betekent het  het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's  betekent het
222  echter iets anders.  Verschillende commando's (die je totnogtoe niet  echter iets anders.  Verschillende commando's (die je totnogtoe niet
223  geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de aanwezigheid van een  geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de aanwezigheid van een
224  prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat het commando iets anders  prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat het commando iets anders
225  doet.  doet.
226    
# Line 260  Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan j Line 265  Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan j
265  commando C-g.  commando C-g.
266    
267    
268  * ONMOGELIJKE COMMANDO'S  * UITGESCHAKELDE COMMANDO'S
269  ------------------------  ---------------------------
270    
271  Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende gebruikers ze  Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende gebruikers ze
272  niet per ongeluk kunnen uitvoeren.  niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
# Line 270  Als je een van de uitgeschakelde command Line 275  Als je een van de uitgeschakelde command
275  over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het werkelijk wil  over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het werkelijk wil
276  uitvoeren.  uitvoeren.
277    
278  Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan Spatie (de  Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan <SPC> (de
279  spatiebalk) als antwoord op de vraag.  Normaal wil je het commando niet  spatiebalk) als antwoord op de vraag.  Normaal wil je het commando niet
280  uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee").  uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee").
281    
# Line 284  uitvoeren en beantwoord je de vraag met Line 289  uitvoeren en beantwoord je de vraag met
289  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
290  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan.  Op  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan.  Op
291  dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt  dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
292  komen en terug kan keren naar eenvoudig editeren met één venster.  Het is  komen en terug kan keren naar het werken met één venster.  Het is
293  eenvoudig:  eenvoudig:
294    
295          C-x 1   een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle andere vensters)          C-x 1   Een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle andere vensters).
296    
297  Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1.  C-x 1 vergroot het  Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1.  C-x 1 vergroot het
298  venster waar de cursor in staat tot het hele scherm.  Alle andere vensters  venster waar de cursor in staat tot het hele scherm.  Alle andere vensters
299  worden verwijderd.  worden verwijderd.
300    
301  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.
302  >> Tik nu Control-h k Control-f.  >> Tik nu C-h k C-f.
303     Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster verschijnt     Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster verschijnt
304     om de documentatie van het Control-f commando te laten zien.     om de documentatie van het C-f commando te laten zien.
305    
306  >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.  >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
307    
308    Dit commando is anders dan de commando's die je tot nu toe geleerd
309    hebt aangezien het uit twee tekens bestaat.  Het begint met het teken
310    CONTROL-x.  Er zijn een heleboel commando's die met CONTROL-x
311    beginnen.  Veel van die commando's hebben te maken met vensters,
312    bestanden, buffers, en gelijkaardige dingen.  Dergelijke commando's
313    bestaan uit twee, drie of vier tekens.
314    
315    
316  * TOEVOEGEN EN WEGHALEN  * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
317  -----------------------  -----------------------
# Line 350  een schermregel past, zal hij getoond wo Line 362  een schermregel past, zal hij getoond wo
362    
363  >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te voegen.  >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te voegen.
364    
365  Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren op kan  Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren op kan
366  geven, dat ze herhaald moeten worden.  Dit geldt ook voor gewone tekens.  geven, dat ze herhaald moeten worden.  Dit geldt ook voor gewone tekens.
367  Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.  Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
368    
# Line 360  Je hebt nu de eenvoudigste manier geleer Line 372  Je hebt nu de eenvoudigste manier geleer
372  verbeteren.  Je kan tekst ook per woord of regel verwijderen.  Hier volgt  verbeteren.  Je kan tekst ook per woord of regel verwijderen.  Hier volgt
373  een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:  een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
374    
375          <Delback>    haal het teken weg dat voor de cursor staat          <Delback>    Haal het teken weg dat voor de cursor staat
376          C-d          haal het teken weg dat achter de cursor staat          C-d          Haal het teken weg dat achter de cursor staat
377    
378          M-<Delback>  verwijder het woord dat voor de cursor staat          M-<Delback>  Verwijder het woord dat voor de cursor staat
379          M-d          verwijder het woord dat achter de cursor staat          M-d          Verwijder het woord dat achter de cursor staat
380    
381          C-k          verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel          C-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel
382          M-k          verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin          M-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin
383    
384  Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie verder  Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie verder
385  trekken, die begon met C-f en M-f  (waarbij we voor het gemak even vergeten dat  trekken, die begon met C-f en M-f  (waarbij we voor het gemak even vergeten dat
386  <Delback> niet echt een control teken is).  C-k en M-k lijken enigzins op  <Delback> niet echt een CONTROL-teken is).  C-k en M-k lijken enigzins op
387  C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.  C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
388    
389  Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt, bewaart Emacs de tekst  Je kunt ook op één uniforme manier een willekeurig deel van de tekst
390  die je verwijdert, zodat je hem weer terug kan halen.  Verwijderde tekst  verwijderen.  Beweeg daartoe naar één kant van het gedeelte dat je
391  terughalen heet "yanken".  Je kan verwijderde tekst terugbrengen op de  wilt verwijderen en tik C-@ of C-<SPC>.  (<SPC> is de spatiebalk.)
392  plaats waar je hem hebt verwijderd of op een andere plaats in de tekst.  Beweeg daarna naar de andere kant en tik C-w.  Dat verwijdert alle
393  Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere kopieën van te maken.  Het  tekst tussen de twee posities.
394  yank-commando is C-y.  
395    >> Beweeg de cursor naar de J aan het begin van de vorige alinea.
396    >> Tik C-<SPC>.  Emacs toont nu de mededeling "Mark set" ("Markering
397       geplaatst") onderaan het scherm.
398    >> Plaats de cursor op de n van "kant" op de tweede regel van de
399       alinea.
400    >> Tik C-w.  Dit zal de tekst vanaf de J tot vlak voor de n
401       verwijderen.
402    
403  Merk op dat er een verschil is tussen iets weghalen en iets verwijderen:  Er is een verschil tussen iets weghalen en iets verwijderen: iets dat
404  iets dat je hebt verwijderd, kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt  je hebt verwijderd, kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt
405  weggehaald niet.  (In het Engels is het verschil tussen "killing" en  weggehaald niet.  (In het Engels is het verschil tussen "killing" en
406  "deleting" duidelijker dan tussen de Nederlandse vertalingen "verwijderen" en  "deleting" duidelijker dan tussen de Nederlandse vertalingen
407  "weghalen".)  In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan  "verwijderen" en "weghalen".)  Verwijderde tekst terughalen heet
408  een enkel teken, Newline of spatie verwijderen, deze tekst bewaren zodat hij  "yanken".  In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
409  geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een  een enkel teken, Newline of spatie verwijderen, deze tekst bewaren
410  enkel teken weghalen.  zodat hij geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's
411    die slechts een enkel teken weghalen.
412    
413  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
414     Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen.     Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen.
# Line 396  enkel teken weghalen. Line 416  enkel teken weghalen.
416    
417  Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert, een  Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert, een
418  tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel  tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel
419  omhoog komen.  Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven  omhoog komen.  Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven
420  aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud.  Dit is meer dan  aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud.  Dit is meer dan
421  simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels, terwijl tweemaal  simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels, terwijl tweemaal
422  C-k tikken dat niet doet.  C-k tikken dat niet doet.
# Line 488  opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het orig Line 508  opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het orig
508  naam nog steeds beschikbaar is, voor het geval je later besluit dat de  naam nog steeds beschikbaar is, voor het geval je later besluit dat de
509  veranderingen toch niet zo goed waren.  veranderingen toch niet zo goed waren.
510    
511  Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en  Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en
512  eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets  eindigt met streepjes, met aan het begin "-1:-- TUTORIAL.nl" of iets
513  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
514  zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je een bestand  zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je een bestand
515  dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige  dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige
516  Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels).  Als je in Emacs een bestand  Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels).  Als je in Emacs een bestand
517  bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.  bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
518    
519  De commando's om een bestand te bezoeken of op te slaan zijn anders dan de  Iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je
 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee  
 tekens.  Beide commando's beginnen met het teken Control-x.  Er zijn een  
 heleboel commando's die met Control-x beginnen.  Veel van die commando's  
 hebben te maken met bestanden, buffers, en gelijkaardige dingen.  
 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens.  
   
 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je  
520  aan moet geven welk bestand je wil.  Dit heet dat het commando "een  aan moet geven welk bestand je wil.  Dit heet dat het commando "een
521  argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.  argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.
522  Nadat je het commando  Nadat je het commando
523    
524          C-x C-f         bezoek bestand (met de f van "find file")          C-x C-f         Bezoek bestand (met de f van "find file").
525    
526  hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je  hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je
527  intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die regel  intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die regel
# Line 531  Na korte tijd verschijnt de inhoud van h Line 544  Na korte tijd verschijnt de inhoud van h
544  je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik dan het  je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik dan het
545  commando  commando
546    
547          C-x C-s   sla bestand op (met de s van "save file")          C-x C-s   Sla bestand op (met de s van "save file").
548    
549  Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand op.  Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand op.
550  De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand onder een  De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand onder een
551  andere naam op, zodat het niet verloren gaat.  De nieuwe naam bestaat uit de  andere naam op, zodat het niet verloren gaat.  De nieuwe naam bestaat uit de
552  oude bestandsnaam gevolgd door een "~".  oude bestandsnaam gevolgd door een "~".
553    
554  Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het  Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het
555  bestand zien.  Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig te op te slaan  bestand zien.  Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig op te slaan
556  zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.  zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
557    
558  >> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan.  Als het goed is  >> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan.  Als het goed is
559     verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.     verschijnt "Wrote ...TUTORIAL.nl" op de onderste schermregel.
560    
561  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
562  tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de  tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de
# Line 569  gewoon in Emacs.  Je kan naar dat bestan Line 582  gewoon in Emacs.  Je kan naar dat bestan
582  keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kan je een behoorlijk aantal  keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kan je een behoorlijk aantal
583  bestanden in Emacs krijgen.  bestanden in Emacs krijgen.
584    
585  >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-f C-f foo  >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-x C-f foo
586     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op
587     door C-x C-s te tikken.  Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om     door C-x C-s te tikken.  Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
588     weer hier, in de inleiding, terug te komen.     weer hier, in de inleiding, terug te komen.
# Line 578  Emacs bewaart intern de tekst van elk be Line 591  Emacs bewaart intern de tekst van elk be
591  genoemd wordt.  Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer  genoemd wordt.  Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer
592  gemaakt.  Om een lijst van de huidige buffers te zien, tik  gemaakt.  Om een lijst van de huidige buffers te zien, tik
593    
594          C-x C-b   laat de bufferlijst zien          C-x C-b   Laat de bufferlijst zien
595    
596  >> Probeer C-x C-b nu.  >> Probeer C-x C-b nu.
597    
598  Bemerk dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit  Bemerk dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een
599  is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt.  Sommige buffers  bestandsnaam; dit is de naam van het bestand waarmee de buffer
600  hebben niets met een bestand te maken.  Bijvoorbeeld, de buffer die  overeenkomt.  ALLE tekst die je in een Emacs venster ziet is altijd
601  "*Buffer List*" heet heeft geen bestand.  Die buffer is de buffer die de  onderdeel van een of andere buffer.
 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt.  ALLE tekst die je in een  
 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer.  
602    
603  >> Tik C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.  >> Tik C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
604    
605    Wanneer je met meerdere buffers werkt, dan is op elk moment slechts
606    één van die buffers "actueel".  De actuele buffer is degene die je aan
607    het bewerken bent.  Als je een andere buffer wilt bewerken, dan moet
608    je daarnaar "omschakelen".  Als je wilt omschakelen naar een buffer
609    die overeenkomt met een bestand, dan kun je dit doen door dat bestand
610    opnieuw te bezoeken met C-x C-f.  Er is ook een makkelijkere manier:
611    gebruik het commando C-x b.  Dit commando vraagt je naar de naam van
612    de buffer.
613    
614    >> Tik C-x b foo <Return> om terug te gaan naar de buffer "foo" die de
615       tekst van het bestand "foo" bevat.  Tik vervolgens C-x b TUTORIAL
616       <Return> om terug te komen naar deze Emacs-inleiding.
617    
618    Meestal is de naam van de buffer gelijk aan de naam van het bestand
619    (minus de naam van de directory).  Dit klopt echter niet altijd.  De
620    lijst met buffers die je maakt met C-x C-b laat je altijd de naam van
621    elke buffer zien.
622    
623    ALLE tekst die je ziet in een venster van Emacs is altijd onderdeel
624    van een of andere buffer.  Sommige buffers komen niet overeen met een
625    bestand.  De buffer genaamd "*Buffer List*" heeft bijvoorbeeld geen
626    bijbehorend bestand.  Deze buffer bevat de lijst met buffers die je
627    gemaakt hebt met C-x C-b.  Ook de buffer "*Messages*" heeft geen
628    geassocieerd bestand; deze buffer bevat de mededelingen die Emacs je
629    op de onderste regel toonde.
630    
631    >> Tik C-x b *Messages* <Return> om de buffer met mededelingen te
632       bekijken.  Tik daarna weer C-x b TUTORIAL <Return> om terug te
633       keren naar deze buffer met de Emacs-inleiding
634    
635  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
636  bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen.  De wijzigingen blijven  bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen.  De wijzigingen blijven
637  in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het creëren of  in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het creëren of
# Line 600  manier nodig is om het eerste bestand te Line 641  manier nodig is om het eerste bestand te
641  zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te  zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
642  kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we het commando:  kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we het commando:
643    
644          C-x s     sla een paar buffers op          C-x s     Sla een paar buffers op
645    
646  C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet  C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
647  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
# Line 616  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt be Line 657  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt be
657    
658  Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het  Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
659  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
660  control of meta toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met het X  CONTROL- of META-toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met het X
661  commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando komt voor in  commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando komt voor in
662  twee smaken:  twee smaken:
663    
664          C-x     Tekenuitbreiding.  Bevolgd door een teken.          C-x     Tekenuitbreiding.  Gevolgd door een teken.
665          M-x     Commando-naam-uitbreiding.  Wordt gevolgd door een naam.          M-x     Commando-naam-uitbreiding.  Wordt gevolgd door een naam.
666    
667  Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt  Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder
668  dan de commando's die je tot nu toe al geleerd hebt.  Je hebt al twee van deze  gebruikt dan de commando's die je tot nu toe al geleerd hebt.  Je hebt
669  commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het  al enkele van deze commando's gezien: C-x C-f om een bestand te
670  te bewaren.  Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit  bezoeken en C-x C-s om het te bewaren, bijvoorbeeld.  Een ander
671  is C-x C-c.  (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen  voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit is C-x C-c.  (Maak
672  die niet opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt  je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen die niet
673  bewaren voordat Emacs helemaal eindigt.)  opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt bewaren
674    voordat Emacs helemaal eindigt.)
675    
676  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
677  terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie.  terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie.
# Line 655  behalve als je uit wilt loggen natuurlij Line 697  behalve als je uit wilt loggen natuurlij
697  Er bestaan vele C-x commando's.  Hier is een lijst van degene die je nu al  Er bestaan vele C-x commando's.  Hier is een lijst van degene die je nu al
698  kent:  kent:
699    
700          C-x C-f         bezoek bestand          C-x C-f         Bezoek bestand
701          C-x C-s         sla bestand op          C-x C-s         Sla bestand op
702          C-x C-b         laat bufferlijst zien          C-x s           Sla een paar buffers op
703          C-x C-c         verlaat Emacs          C-x C-b         Laat bufferlijst zien
704          C-x u           herstel          C-x b           Schakel naar een buffer
705            C-x C-c         Verlaat Emacs
706            C-x 1           Een enkel venster
707            C-x u           Herstel
708    
709  Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder bepaalde omstandigheden.  Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder bepaalde omstandigheden.
710  Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string  Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string
711  vervangt door een andere string ("to replace" betekent "vervangen").  vervangt door een andere string ("to replace" betekent "vervangen").
712  Als je M-x tikt, toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van  Als je M-x tikt, toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van
# Line 689  de veranderingen verloren kunnen gaan al Line 734  de veranderingen verloren kunnen gaan al
734  herstarten.  Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs regelmatig  herstarten.  Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs regelmatig
735  de veranderde tekst automatisch op.  De naam van het bestand waarin de  de veranderde tekst automatisch op.  De naam van het bestand waarin de
736  tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt met een #.  tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt met een #.
737  Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het editeren bent, wordt  Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent, wordt
738  de tekst automatisch opgeslagen in een bestand dat "#hello.c#" heet.  Zodra  de tekst automatisch opgeslagen in een bestand dat "#hello.c#" heet.  Zodra
739  je het bestand werkelijk opslaat, wordt het automatisch opgeslagen bestand  je het bestand werkelijk opslaat, wordt het automatisch opgeslagen bestand
740  verwijderd.  verwijderd.
# Line 715  Dit gebied omvat de onderste regel van h Line 760  Dit gebied omvat de onderste regel van h
760  De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel".  De modusregel  De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel".  De modusregel
761  ziet er ongeveer zo uit:  ziet er ongeveer zo uit:
762    
763  --**-Emacs: TUTORIAL.nl       (Fundamental)--68%------------------------  -1:**  TUTORIAL.nl    62% L763    (Fundamental)-----------------------
764    
765  Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die  Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die
766  je aan het editeren bent.  je aan het bewerken bent.
767    
768    Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het
769    bestand dat je bezoekt.  NN% geeft je huidige positie in de tekst aan:
770    NN procent van de tekst bevindt zich boven het scherm.  Als het
771    bestand vanaf het begin op het scherm staat, staat er "Top" in plaats
772    van " 0%".  Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er
773    "Bot" staan (van "bottom", "onderkant" in het Nederlands).  Als de
774    tekst zo klein is dat hij volledig op het scherm past staat "All" in
775    de modus-regel.
776    
777  Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand  De L gevolgd door een getal geeft het nummer van de regel waarin punt
778  dat je bezoekt.  -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN  zich bevindt.
 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm.  Als het bestand vanaf  
 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.  
 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van  
 "bottom", "onderkant" in het Nederlands).  Als de tekst zo klein is dat hij  
 volledig op het scherm past staat --All-- in de modus-regel.  
779    
780  De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst veranderd hebt.  De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst veranderd hebt.
781  Direct na het bezoeken of opslaan staan er gewoon streepjes.  Direct na het bezoeken of opslaan staan er gewoon streepjes.
# Line 737  bent.  De standaardmodus is de "Fundamen Line 786  bent.  De standaardmodus is de "Fundamen
786  modus heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels).  modus heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels).
787    
788  Emacs heeft verschillende hoofdmodi.  Sommige daarvan zijn bedoeld voor  Emacs heeft verschillende hoofdmodi.  Sommige daarvan zijn bedoeld voor
789  het editeren van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld  het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
790  Lisp modus, Text modus, etc.  Op elk moment is er altijd precies een modus  Lisp modus, Text modus, etc.  Op elk moment is er altijd precies een modus
791  actief, en de naam daarvan staat in de modusregel, op de plaats waar nu  actief, en de naam daarvan staat in de modusregel, op de plaats waar nu
792  "Fundamental" staat.  "Fundamental" staat.
# Line 750  beginnen.  Elke hoofdmodus is de naam va Line 799  beginnen.  Elke hoofdmodus is de naam va
799  dat commando schakel je om naar die hoofdmodus.  Zo is bijvoorbeeld  dat commando schakel je om naar die hoofdmodus.  Zo is bijvoorbeeld
800  M-x fundamental-mode het commando om naar de basismodus om te schakelen.  M-x fundamental-mode het commando om naar de basismodus om te schakelen.
801    
802  Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan editeren, zoals bijvoorbeeld  Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
803  dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus om tekst in een  dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus om tekst in een
804  gewone taal te editeren:  gewone taal te bewerken:
805    
806  >> Tik M-x text-mode<Return>.  >> Tik M-x text-mode<Return>.
807    
# Line 779  daarvan.  Elke bijmodus kan aan- of uitg Line 828  daarvan.  Elke bijmodus kan aan- of uitg
828  andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus.  Het is dus mogelijk geen bijmodi, één bijmodus  andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus.  Het is dus mogelijk geen bijmodi, één bijmodus
829  of een willekeurige combinatie van bijmodi te gebruiken.  of een willekeurige combinatie van bijmodi te gebruiken.
830    
831  Een nuttige bijmodus voor het editeren van tekst in een natuurlijke taal,  Een nuttige bijmodus voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
832  zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent automatisch  zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent automatisch
833  uitvullen).  Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs automatisch een  uitvullen).  Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs automatisch een
834  regel tussen twee woorden af als de regel te lang wordt.  regel tussen twee woorden af als de regel te lang wordt.
# Line 825  gebeurt tijdens het intikken van de gezo Line 874  gebeurt tijdens het intikken van de gezo
874    
875  Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s" van "to  Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s" van "to
876  search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de "r" van  search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de "r" van
877  "reverse" of achteruit).  MAAR WACHT! Probeer ze nu nog niet.  "reverse" of achteruit).  MAAR WACHT!  Probeer ze nu nog niet.
878    
879  Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied.  Dit  Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied.  Dit
880  betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search" (incrementele  betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search" (incrementele
881  zoekopdracht) en wacht op het intikken van de zoekstring.  <RET> beëindigt  zoekopdracht) en wacht op het intikken van de zoekstring.  <Return> beëindigt
882  het zoeken.  het zoeken.
883    
884  >> Tik nu C-s om het zoeken te starten.  Tik nu, LANGZAAM, één letter per  >> Tik nu C-s om het zoeken te starten.  Tik nu, LANGZAAM, één letter per
# Line 839  het zoeken. Line 888  het zoeken.
888  >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord "cursor" te  >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord "cursor" te
889     zoeken.     zoeken.
890  >> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.  >> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.
891  >> Tik <RET> om het zoeken te beëindigen.  >> Tik <Return> om het zoeken te beëindigen.
892    
893  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
894  de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getikt  de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getikt
895  hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een keer.  Als er  hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een keer.  Als er
896  geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht  geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht
897  niets gevonden heeft ("is failing" in het Engels).  C-g zou het zoeken ook afbreken.  niets gevonden heeft ("failing" in het Engels).  C-g zou het zoeken ook afbreken.
898    
899    OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-s
900    tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de
901    machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control".  Met
902    C-s stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs
903    terecht.  Om deze situatie te herstellen, tik C-q.  Lees daarna het
904    hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het
905    Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.
906    
907  Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het  Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het
908  laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald wordt en dat het  laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald wordt en dat het
# Line 880  scherm kan laten zien. Line 937  scherm kan laten zien.
937     bovenste venster.     bovenste venster.
938    
939  >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.  >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
940     (Als je geen META-toets hebt, tik dan ESC C-v.)     (Als je geen META-toets hebt, tik dan <ESC> C-v.)
941    
942  >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands)  >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands)
943     om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.     om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
# Line 898  in een daarvan.  Alle normale commando's Line 955  in een daarvan.  Alle normale commando's
955  waarin de cursor staat.  Dit venster is het "geselecteerde venster"  waarin de cursor staat.  Dit venster is het "geselecteerde venster"
956  ("selected window" in het Engels).  ("selected window" in het Engels).
957    
958  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het editeren bent in  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
959  het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.  het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
960  Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,  Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
961  terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.  terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
962    
963  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte
964  META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CTRL als META ingedrukt te  META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CONTROL als META ingedrukt te
965  houden terwijl je v tikt.  Het maakt niet uit in welke volgorde je CTRL en  houden terwijl je v tikt.  Het maakt niet uit in welke volgorde je CONTROL en
966  META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je tikt.  META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je tikt.
967    
968  Als je geen echte META-toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde is dan  Als je geen echte META-toets hebt kan je <ESC> gebruiken; de volgorde is dan
969  wel belangrijk.  Je moet dan eerst ESC tikken, gevolgd door CTRL-v;  wel belangrijk.  Je moet dan eerst <ESC> tikken, gevolgd door CONTROL-v;
970  CTRL-ESC v zal niet werken.  Dit komt doordat ESC zelf een teken is,  CONTROL-<ESC> v zal niet werken.  Dit komt doordat <ESC> zelf een teken is,
971  terwijl CTRL en META dat niet zijn.  terwijl CONTROL en META dat niet zijn.
972    
973  >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten  >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten
974     verdwijnen.     verdwijnen.
# Line 920  terwijl CTRL en META dat niet zijn. Line 977  terwijl CTRL en META dat niet zijn.
977  verdwijnen.  C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster,  verdwijnen.  C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster,
978  en wel dat venster waar de cursor nu in staat.")  en wel dat venster waar de cursor nu in staat.")
979    
980    Je hoeft niet dezelfde buffer in beide vensters te hebben.  Wanneer je
981    C-x C-f gebruikt om een bestand in één van de vensters te bezoeken,
982    zal het andere venster niet veranderen.  Je kunt de vensters
983    onafhankelijk van elkaar gebruiken om bestanden te bezoeken.
984    
985  Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst  Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst
986  laten zien:  laten zien:
987    
# Line 939  Soms kom je in Emacs in een recursief be Line 1001  Soms kom je in Emacs in een recursief be
1001  haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus staan.  Dan staat er  haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus staan.  Dan staat er
1002  bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).  bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
1003    
1004  Tik ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  Dit is  Tik <ESC> <ESC> <ESC> Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  Dit is
1005  een algemeen "ontsnappingscommando".  Je kan het ook gebruiken om extra  een algemeen "ontsnappingscommando".  Je kan het ook gebruiken om extra
1006  vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen.  vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen.
1007    
1008  >> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan ESC ESC ESC  >> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan <ESC> <ESC> <ESC>
1009     om er weer uit te komen.     om er weer uit te komen.
1010    
1011  C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  De  C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  De
# Line 971  idee, zeker als die verandering op alle Line 1033  idee, zeker als die verandering op alle
1033  een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder of de  een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder of de
1034  helpdesk.  Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat zien  helpdesk.  Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat zien
1035  over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of gebruik  over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of gebruik
1036  M-x help RET.)  M-x help <Return>.)
1037    
1038  De eenvoudigste hulp is C-h c.  Tik C-h, het teken "c" en een teken of  De eenvoudigste hulp is C-h c.  Tik C-h, het teken "c" en een teken of
1039  uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het  uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
1040  commando zien.  commando zien.
1041    
1042  >> Tik C-h c Control-p.  >> Tik C-h c C-p.
1043     De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als  
1044    De beschrijving die getoond wordt, zou zoiets moeten zijn als:
1045    
1046          C-p runs the command previous-line          C-p runs the command previous-line
1047    
# Line 1012  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden Line 1075  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden
1075     Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het     Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het
1076     C-p commando implementeert.     C-p commando implementeert.
1077    
1078    Een vergelijkbaar commando C-h v toont de documentatie van variabelen
1079    die je kunt instellen om het gedrag van Emacs naar wens aan te passen.
1080    Het commando vraagt je om de naam van een variabele.
1081    
1082     C-h a        Commando Apropos.  Tik een woord in en Emacs zal een     C-h a        Commando Apropos.  Tik een woord in en Emacs zal een
1083                  lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord                  lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
1084                  voorkomt.  Al deze commando's kunnen aangeroepen worden                  voorkomt.  Al deze commando's kunnen aangeroepen worden
# Line 1028  commandonaam zoals find-file. Line 1095  commandonaam zoals find-file.
1095    
1096  >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen.  >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen.
1097    
1098       C-h i        Lees de online handleidingen (ook wel Info genoemd).
1099                    Dit commando zet je in een speciale buffer genaamd
1100                    "*info*" waar je online handleidingen kunt lezen van
1101                    software die op je computer is geïnstalleerd.  Tik m
1102                    Emacs <Return> om de handleiding van Emacs te lezen.
1103                    Als je nog nooit Info hebt gebruikt dan kun je ?
1104                    tikken zodat Emacs je een rondleiding geeft langs de
1105                    mogelijkheden van het Info systeem.  Wanneer je klaar
1106                    bent met deze Emacs-inleiding dan kun je de
1107                    Emacs-Info-handleiding gebruiken als je primaire bron
1108                    van informatie.
1109    
1110    
1111    * MEER MOGELIJKHEDEN
1112    --------------------
1113    
1114    Je kunt meer over Emacs leren door haar handleiding te lezen.  Deze is
1115    zowel als boek als in elektronische vorm via Info beschikbaar (gebruik
1116    het Help menu of tik <F10> h r).  Kijk bijvoorbeeld eens naar
1117    "completion", hetgeen minder tikwerk oplevert, of "dired" wat het
1118    omgaan met bestanden vereenvoudigt.
1119    
1120    "Completion" (of "afmaken", in het Nederlands) is een manier om
1121    onnodig tikwerk te voorkomen.  Als je bijvoorbeeld naar de
1122    "*Messages*" buffer wilt omschakelen, dan kun je C-x b *M<Tab> tikken
1123    en dan zal Emacs de rest van de buffernaam invullen voor zover dit
1124    mogelijk is.  Completion staat beschreven in de node "Completion" in
1125    de Emacs-Info-handleiding.
1126    
1127    "Dired" toont je een lijst van bestanden in een directory, waarmee je
1128    gemakkelijk bestanden kunt bezoeken, van naam kunt veranderen, kunt
1129    wissen, of andere acties op uit kunt voeren.  Informatie over Dired
1130    kun je vinden in de node "Dired" van de Emacs-Info-handleiding.
1131    
1132    
1133  * CONCLUSIE  * CONCLUSIE
1134  -----------  -----------
1135    
1136  Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten.  Om tijdelijk  Denk eraan dat je met C-x C-c Emacs permanent verlaat.  Om tijdelijk
1137  een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik C-z.  een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik je
1138    C-z.
1139    
1140  De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe  De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe
1141  Emacs-gebruikers.  Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen, blijf  Emacs-gebruikers.  Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen, blijf
# Line 1047  dan niet zitten en maak jezelf geen verw Line 1149  dan niet zitten en maak jezelf geen verw
1149  van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart Cracraft schreef  van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart Cracraft schreef
1150  voor de originele Emacs.  Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door  voor de originele Emacs.  Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door
1151  Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2  Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
1152  TUTORIAL, en verbeterd en verbeterd door Frederik Fouvry.  TUTORIAL, en nagezien en verbeterd door Frederik Fouvry en Lute Kamstra.
1153    
1154  (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor  (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor
1155  gebruik en verspreiding van deze inleiding.  Deze vertaling is niet  gebruik en verspreiding van deze inleiding.  Deze vertaling is niet
# Line 1056  vertaling worden ontleend, en de vertali Line 1158  vertaling worden ontleend, en de vertali
1158  origineel.)  origineel.)
1159    
1160  Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs.  Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs.
1161  Je mag deze inleiding verdelen onder bepaalde voorwaarden:  Je mag deze inleiding verspreiden onder bepaalde voorwaarden:
1162    
1163  Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation
1164    
1165     Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als     Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als
1166     verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de copyrightvermelding en     verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de copyrightvermelding en
# Line 1082  te gebruiken, te schrijven en te delen! Line 1184  te gebruiken, te schrijven en te delen!
1184  This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and  This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
1185  comes with permission to distribute copies on certain conditions:  comes with permission to distribute copies on certain conditions:
1186    
1187  Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation
1188    
1189     Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies     Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies
1190     of this document as received, in any medium, provided that the     of this document as received, in any medium, provided that the

Legend:
Removed from v.1.9  
changed lines
  Added in v.1.10

savannah-hackers-public@gnu.org
ViewVC Help
Powered by ViewVC 1.1.26