/[emacs]/emacs/etc/TUTORIAL.nl
ViewVC logotype

Diff of /emacs/etc/TUTORIAL.nl

Parent Directory Parent Directory | Revision Log Revision Log | View Patch Patch

revision 1.10 by lute, Mon Feb 14 10:24:01 2005 UTC revision 1.11 by lute, Mon Feb 14 10:46:16 2005 UTC
# Line 7  steeds de volledige naam te noemen, gebr Line 7  steeds de volledige naam te noemen, gebr
7    
8   C-<ltr>  betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr>   C-<ltr>  betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr>
9            Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f.            Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f.
10   M-<ltr>  betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik de   M-<ltr>  betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik
11            toets <ltr>.  Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook            de toets <ltr>.  Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun
12            eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>.  We verwijzen naar            je ook eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>.  We
13            de ESC-toets als <ESC>.            verwijzen naar de ESC-toets als <ESC>.
14    
15  BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens).  BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens).
16  De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een  De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een bepaald
17  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbeeld:  commando te proberen.  Bijvoorbeeld:
18  <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>  <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
19  [Lege regels om didactische redenen.  Hieronder gaat het verder.]  [Lege regels om didactische redenen.  Hieronder gaat het verder.]
20  >>  Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.  >> Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
21          (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te houden          (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te
22          terwijl je de v tikt.)          houden terwijl je de v tikt.)  Vanaf nu moet je dit steeds
23          Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het          herhalen als je klaar bent met het lezen van een scherm.
24          lezen van een scherm.  
25    Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een
26  Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een scherm naar  scherm naar het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het
27  het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het lezen van  lezen van de tekst.
28  de tekst.  
29    Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen
30  Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen in de  in de tekst kan bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet
31  tekst kan bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met  gaan: met C-v.  Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de
32  C-v.  Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de META-toets ingedrukt  META-toets ingedrukt en tik v, of tik <ESC> v als je geen META-, EDIT-
33  en tik v, of tik <ESC> v als je geen META-, EDIT- of ALT-toets hebt).  of ALT-toets hebt).
34    
35  >>  Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.  >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
36    
37    
38  * SAMENVATTING  * SAMENVATTING
# Line 42  De volgende commando's zijn handig om vo Line 42  De volgende commando's zijn handig om vo
42    
43          C-v     Ga een scherm vooruit          C-v     Ga een scherm vooruit
44          M-v     Ga een scherm terug          M-v     Ga een scherm terug
45          C-l     Maak het scherm schoon en teken alle tekst          C-l     Maak het scherm schoon en teken alle tekst opnieuw,
46                   opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor                   waarbij de regel waarop de cursor staat, op het
47                   staat, op het midden van het scherm terecht                   midden van het scherm terecht komt.  (C-l is
48                   komt.  (C-l is CONTROL-L, niet CONTROL-1.)                   CONTROL-L, niet CONTROL-1.)
49    
50  >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst er omheen.  >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst er omheen.  Tik C-l.
51     Tik C-l.     Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst
52     Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst staat.     staat.
53    
54  Als je toetsenbord PageUp- en PageDn-toetsen heeft dan kun je deze ook  Als je toetsenbord PageUp- en PageDn-toetsen heeft dan kun je deze ook
55  gebruiken om een scherm terug dan wel vooruit te gaan, maar het werken  gebruiken om een scherm terug dan wel vooruit te gaan, maar het werken
# Line 65  naar een specifieke plaats op het scherm Line 65  naar een specifieke plaats op het scherm
65  Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen.  Je kan de  Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen.  Je kan de
66  pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficiënter om je handen in de  pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficiënter om je handen in de
67  standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te  standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te
68  gebruiken.  Elk van deze commando's  gebruiken.  Elk van deze commando's verplaatst de cursor precies een
69  verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting  regel of teken in een bepaalde richting op het scherm.  Hier volgt een
70  op het scherm.  Hier volgt een figuur met de vier commando's en de  figuur met de vier commando's en de richting waarin ze de cursor
71  richting waarin ze de cursor bewegen:  bewegen:
72    
73                            vorige regel, C-p                            vorige regel, C-p
74                                    :                                    :
# Line 78  richting waarin ze de cursor bewegen: Line 78  richting waarin ze de cursor bewegen:
78                                    :                                    :
79                           volgende regel, C-n                           volgende regel, C-n
80    
81  >> Verplaats, met C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van  >> Verplaats, met C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van de
82     de figuur.  Tik dan C-l om de hele figuur in het midden van het     figuur.  Tik dan C-l om de hele figuur in het midden van het
83     centrum te plaatsen.     centrum te plaatsen.
84    
85  Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te  Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk
86  onthouden: de p komt van "previous" (vorige), de n van "next" (volgende), de  te onthouden: de p komt van "previous" (vorige), de n van "next"
87  b van "backward" (achteruit) en de f van "forward" (vooruit).  Dit zijn de  (volgende), de b van "backward" (achteruit) en de f van "forward"
88  basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze VOORTDUREND  (vooruit).  Dit zijn de basiscommando's om de cursor te bewegen, dus
89  gebruiken: het is vooruitziend als je ze nu leert te gebruiken.  je zult ze VOORTDUREND gebruiken: het is vooruitziend als je ze nu
90    leert te gebruiken.
91    
92  >> Tik een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.  >> Tik een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
93    
94  >> Beweeg je binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p.  >> Beweeg je binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog
95     Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat.     met C-p.  Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel
96       staat.
97  Elke regel eindigt met een Newline-teken (het Engelse "new line" betekent  
98  "nieuwe regel"); dit teken scheidt elke regel van de volgende.  De laatste  Elke regel eindigt met een Newline-teken (het Engelse "new line"
99  regel in een bestand zou eigenlijk ook met een Newline moeten eindigen (maar dat  betekent "nieuwe regel"); dit teken scheidt elke regel van de
100  is niet noodzakelijk voor Emacs).  volgende.  De laatste regel in een bestand zou eigenlijk ook met een
101    Newline moeten eindigen (maar dat is niet noodzakelijk voor Emacs).
102  >> Probeer C-b aan het begin van een regel.  
103     De cursor zal zich naar het eind van de vorige regel bewegen,  >> Probeer C-b aan het begin van een regel.  De cursor zal zich naar
104     omdat je achteruit over het Newline teken gaat.     het eind van de vorige regel bewegen, omdat je achteruit over het
105       Newline teken gaat.
106    
107  Net als C-b kan ook C-f zich over Newline-tekens heen bewegen.  Net als C-b kan ook C-f zich over Newline-tekens heen bewegen.
108    
109  >> Tik nog een aantal keren het commando C-b, zodat je een gevoel krijgt waar de  >> Tik nog een aantal keren het commando C-b, zodat je een gevoel
110     cursor is.     krijgt waar de cursor is.  Tik dan enkele keren C-f om de cursor
111     Tik dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel     terug naar het einde van de regel te bewegen.  Een verder C-f
112     te bewegen.     commando beweegt de cursor dan naar de volgende regel.
113     Een verder C-f commando beweegt de cursor dan naar de volgende regel.  
114    Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm
115  Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt,  beweegt, zal de tekst over het scherm heen schuiven.  Dit heet
116  zal de tekst over het scherm heen schuiven.  Dit heet "scrollen", of  "scrollen", of "schuiven" in goed Nederlands.  Door te scrollen zorgt
117  "schuiven" in goed Nederlands.  Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de  Emacs ervoor dat de cursor de gewenste beweging kan maken zonder dat
118  cursor de gewenste beweging kan maken zonder dat de cursor van het scherm  de cursor van het scherm af beweegt.
 af beweegt.  
119    
120  >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met  >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen
121     C-n en zie wat er gebeurt.     met C-n en zie wat er gebeurt.
122    
123  Als de beweging per teken te langzaam gaat, kan je de cursor ook per  Als de beweging per teken te langzaam gaat, kan je de cursor ook per
124  woord bewegen.  M-f (META-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b  woord bewegen.  M-f (META-f) beweegt de cursor een woord vooruit en
125  een woord achteruit.  M-b een woord achteruit.
126    
127  >> Tik enkele keren M-f en M-b.  >> Tik enkele keren M-f en M-b.
128    
129  Als je midden in een woord staat, beweegt M-f de cursor naar het eind van  Als je midden in een woord staat, beweegt M-f de cursor naar het eind
130  het woord.  Als je op een witte ruimte tussen twee woorden staat, beweegt M-f de  van het woord.  Als je op een witte ruimte tussen twee woorden staat,
131  cursor naar het eind van het volgende woord.  Het commando M-b beweegt  beweegt M-f de cursor naar het eind van het volgende woord.  Het
132  de cursor analoog de andere kant op.  commando M-b beweegt de cursor analoog de andere kant op.
133    
134  >> Tik enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor een paar maal C-f en C-b,  >> Tik enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor een paar maal C-f en
135     zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een     C-b, zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in
136     woord en tussen twee woorden.     een woord en tussen twee woorden.
137    
138  Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en  Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en
139  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat META-tekens  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat META-tekens
140  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
141  zinnen, alinea's) terwijl CONTROL-tekens te maken hebben met dingen die  zinnen, alinea's) terwijl CONTROL-tekens te maken hebben met dingen
142  los staan van wat je aan het bewerken bent (tekens, regels, enz.).  die los staan van wat je aan het bewerken bent (tekens, regels, enz.).
143    
144  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
145  cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,  cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
146  respectievelijk M-e, de cursor naar het begin, respectievelijk het eind,  respectievelijk M-e, de cursor naar het begin, respectievelijk het
147  van een zin gaat.  eind, van een zin gaat.
148    
149  >> Tik enkele keren C-a, en dan een enkele keren C-e.  >> Tik enkele keren C-a, en dan een enkele keren C-e.
150     Tik een paar maal M-a, en dan enkele keren M-e.     Tik een paar maal M-a, en dan enkele keren M-e.
151    
152  Bemerk hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a  Bemerk hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a
153  commando's de cursor steeds een zin achteruit bewegen.  Alhoewel ze niet volledig  commando's de cursor steeds een zin achteruit bewegen.  Alhoewel ze
154  overeenkomen, is het gedrag van beide heel natuurlijk.  niet volledig overeenkomen, is het gedrag van beide heel natuurlijk.
155    
156  De plaats van de cursor in de tekst wordt "punt" genoemd (zonder  De plaats van de cursor in de tekst wordt "punt" genoemd (zonder
157  lidwoord, "point" in het Engels).  Anders gezegd: de cursor laat op het  lidwoord, "point" in het Engels).  Anders gezegd: de cursor laat op
158  scherm de plek zien waar punt in de tekst staat.  het scherm de plek zien waar punt in de tekst staat.
159    
160  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen,  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen, met
161  met inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen:  inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen:
162    
163          C-f     Ga een teken vooruit          C-f     Ga een teken vooruit
164          C-b     Ga een teken achteruit          C-b     Ga een teken achteruit
# Line 174  met inbegrip van de commando's die de cu Line 175  met inbegrip van de commando's die de cu
175          M-a     Ga terug naar het begin van de zin          M-a     Ga terug naar het begin van de zin
176          M-e     Ga vooruit naar het eind van de zin          M-e     Ga vooruit naar het eind van de zin
177    
178  >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.  >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.  Deze
179     Deze commando's worden het vaakst gebruikt.     commando's worden het vaakst gebruikt.
180    
181  Er zijn nog twee belangrijke cursorbewegingen: M-<  Er zijn nog twee belangrijke cursorbewegingen: M-< (META kleiner-dan)
182  (META kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand,  beweegt de cursor naar het begin van het bestand, en M-> (META
183  en M-> (META groter-dan) beweegt hem naar het eind.  groter-dan) beweegt hem naar het eind.
184    
185  Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de  Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de
186  Shift-toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het  Shift-toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om
187  '<'-teken in te tikken.  Op deze toetsenborden moet je ook de shift  het '<'-teken in te tikken.  Op deze toetsenborden moet je ook de
188  gebruiken om M-< in te tikken: zonder shift zou je M-, (META komma) tikken.  shift gebruiken om M-< in te tikken: zonder shift zou je M-, (META
189    komma) tikken.
190    
191  >> Tik nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.  >> Tik nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
192     Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.     Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
# Line 192  gebruiken om M-< in te tikken: zonder sh Line 194  gebruiken om M-< in te tikken: zonder sh
194  >> Tik nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.  >> Tik nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
195     Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.     Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
196    
197  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om de  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om
198  cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p  de cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p te
199  te leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle  leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle toetsenborden,
200  toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken  ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken dat wanneer
201  dat wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met  je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met Emacs, het
202  Emacs, het gebruik van de CONTROL-tekens sneller is dan werken met de  gebruik van de CONTROL-tekens sneller is dan werken met de
203  pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen blijven).  Ten  pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen
204  derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CONTROL-tekens,  blijven).  Ten derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's
205  kan je makkelijk andere gevorderde cursorbewegingscommando's leren.  met CONTROL-tekens, kan je makkelijk andere gevorderde
206    cursorbewegingscommando's leren.
207    
208  De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de  De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de
209  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
210  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en
211  vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando.  vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando.  Als je
212  Als je toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets heeft, is er ook  toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets heeft, is er ook een
213  een andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl  andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl je de
214  je de META toets ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te  META toets ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te leren
215  leren omdat die beschikbaar is op elke terminal.  omdat die beschikbaar is op elke terminal.
216    
217  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
218    
# Line 217  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de curso Line 220  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de curso
220     met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te     met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te
221     bewegen.     bewegen.
222    
223  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren
224  het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's  betekent het  dat het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's
225  echter iets anders.  Verschillende commando's (die je totnogtoe niet  betekent het echter iets anders.  Verschillende commando's (die je
226  geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de aanwezigheid van een  totnogtoe niet geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de
227  prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat het commando iets anders  aanwezigheid van een prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat
228  doet.  het commando iets anders doet.
229    
230  C-v en M-v vormen een andere uitzondering.  Met een numeriek  C-v en M-v vormen een andere uitzondering.  Met een numeriek argument
231  argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels  verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels in
232  in plaats van (bijna) een heel scherm.  Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift  plaats van (bijna) een heel scherm.  Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v
233  de tekst 4 regels.  verschuift de tekst 4 regels.
234    
235  >> Probeer nu C-u 8 C-v.  >> Probeer nu C-u 8 C-v.
236    
237  Daarmee zou je tekst 8 regels opgeschoven moeten zijn.  Als je terug  Daarmee zou je tekst 8 regels opgeschoven moeten zijn.  Als je terug
238  omlaag wil scrollen, kan je M-v een argument geven.  omlaag wil scrollen, kan je M-v een argument geven.
239    
240  Als je een scherm met vensters gebruikt, zoals X Windows of MS-Windows,  Als je een scherm met vensters gebruikt, zoals X Windows of
241  zou je een grote rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het  MS-Windows, zou je een grote rechthoek moeten zien aan de linkerkant
242  Emacs-venster.  Deze rechthoek heet een schuifbalk ("scrollbar").  Je kan  van het Emacs-venster.  Deze rechthoek heet een schuifbalk
243  de tekst scrollen door met de muis in de schuifbalk te klikken.  ("scrollbar").  Je kan de tekst scrollen door met de muis in de
244    schuifbalk te klikken.
245    
246  >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het heldere gebied in de  >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het heldere gebied in de
247     schuifbalk.  Dit zou de tekst moeten verschuiven naar een positie die     schuifbalk.  Dit zou de tekst moeten verschuiven naar een positie
248     afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.     die afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
249    
250  >> Beweeg de muis op en neer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt  >> Beweeg de muis op en neer terwijl je de middelste muisknop
251     houdt.  Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.     ingedrukt houdt.  Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en
252       weer scrollt.
253    
254    
255  * ALS EMACS HANGT  * ALS EMACS HANGT
256  -----------------  -----------------
257    
258  Als Emacs niet meer op commando's reageert, kan je het veilig onderbreken  Als Emacs niet meer op commando's reageert, kan je het veilig
259  door C-g te tikken.  Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als  onderbreken door C-g te tikken.  Je kan C-g gebruiken om een commando
260  het te lang duurt om uit te voeren.  te stoppen als het te lang duurt om uit te voeren.
261    
262  Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument te verwijderen of om het  Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument te verwijderen of om
263  begin van een commando dat je niet wilt afmaken, te verwijderen.  het begin van een commando dat je niet wilt afmaken, te verwijderen.
264    
265  >> Tik nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en  >> Tik nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100,
266     tik dan C-g.  Tik vervolgens C-f.  Het zou de cursor maar     en tik dan C-g.  Tik vervolgens C-f.  Het zou de cursor maar één
267     één positie mogen verplaatsen, omdat je het argument verwijderd hebt met C-g.     positie mogen verplaatsen, omdat je het argument verwijderd hebt
268       met C-g.
269    
270  Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan je dat ongedaan maken met het  Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan je dat ongedaan maken met het
271  commando C-g.  commando C-g.
# Line 268  commando C-g. Line 274  commando C-g.
274  * UITGESCHAKELDE COMMANDO'S  * UITGESCHAKELDE COMMANDO'S
275  ---------------------------  ---------------------------
276    
277  Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende gebruikers ze  Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende
278  niet per ongeluk kunnen uitvoeren.  gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
279    
280  Als je een van de uitgeschakelde commando's intikt, laat Emacs uitleg zien  Als je een van de uitgeschakelde commando's intikt, laat Emacs uitleg
281  over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het werkelijk wil  zien over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het
282  uitvoeren.  werkelijk wil uitvoeren.
283    
284  Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan <SPC> (de  Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan <SPC> (de
285  spatiebalk) als antwoord op de vraag.  Normaal wil je het commando niet  spatiebalk) als antwoord op de vraag.  Normaal wil je het commando
286  uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee").  niet uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee").
287    
288  >> Tik C-x C-l (een uitgeschakeld commando),  >> Tik C-x C-l (een uitgeschakeld commando), en tik dan n als antwoord
289     en tik dan n als antwoord op de vraag.     op de vraag.
290    
291    
292  * VENSTERS  * VENSTERS
293  ----------  ----------
294    
295  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen
296  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan.  Op  tekst.  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan
297  dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt  gaan.  Op dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra
298  komen en terug kan keren naar het werken met één venster.  Het is  vensters af kunt komen en terug kan keren naar het werken met één
299  eenvoudig:  venster.  Het is eenvoudig:
300    
301          C-x 1   Een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle andere vensters).          C-x 1   Een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle
302                    andere vensters).
303  Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1.  C-x 1 vergroot het  
304  venster waar de cursor in staat tot het hele scherm.  Alle andere vensters  Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1.  C-x 1 vergroot
305  worden verwijderd.  het venster waar de cursor in staat tot het hele scherm.  Alle andere
306    vensters worden verwijderd.
307    
308  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.
309  >> Tik nu C-h k C-f.  >> Tik nu C-h k C-f.
310     Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster verschijnt     Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster
311     om de documentatie van het C-f commando te laten zien.     verschijnt om de documentatie van het C-f commando te laten zien.
312    
313  >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.  >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
314    
# Line 316  bestaan uit twee, drie of vier tekens. Line 323  bestaan uit twee, drie of vier tekens.
323  * TOEVOEGEN EN WEGHALEN  * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
324  -----------------------  -----------------------
325    
326  Als je tekst toe wil voegen, tik je die eenvoudigweg in.  Tekens die je  Als je tekst toe wil voegen, tik je die eenvoudigweg in.  Tekens die
327  kan zien, zoals A, 7, * en dergelijke, worden door Emacs als tekst  je kan zien, zoals A, 7, * en dergelijke, worden door Emacs als tekst
328  geïnterpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd.  Tik <Return> (de  geïnterpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd.  Tik <Return> (de
329  "volgende regel"-toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe  "volgende regel"-toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe
330  regel te beginnen.  regel te beginnen.
331    
332  Je kan het laatste teken dat je hebt ingetikt weghalen door <Delback> te tikken.  Je kan het laatste teken dat je hebt ingetikt weghalen door <Delback>
333  <Delback> is een toets op het toetsenbord -- dezelfde toets die je normaal  te tikken.  <Delback> is een toets op het toetsenbord -- dezelfde
334  gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst ingetikte teken te wissen.  toets die je normaal gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst
335  Het is meestal een grote toets, een paar rijen boven de <Return>-toets,  ingetikte teken te wissen.  Het is meestal een grote toets, een paar
336  waar "Delete", "Del" of "Backspace" op staat.  rijen boven de <Return>-toets, waar "Delete", "Del" of "Backspace" op
337    staat.
338    
339  Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je  Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je
340  gebruikt voor <Delback>.  Er kan op een andere plaats ook nog een andere  gebruikt voor <Delback>.  Er kan op een andere plaats ook nog een
341  toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>.  andere toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>.
342    
343  In het algemeen haalt <Delback> het teken weg dat juist voor de cursorpositie  In het algemeen haalt <Delback> het teken weg dat juist voor de
344  staat.  cursorpositie staat.
345    
346  >> Probeer dit nu: tik een paar letters en haal ze weer weg door een paar  >> Probeer dit nu: tik een paar letters en haal ze weer weg door een
347     keer op <Delback> te drukken.  Maak je niet druk over het feit dat dit     paar keer op <Delback> te drukken.  Maak je niet druk over het feit
348     bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van     dat dit bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele
349     deze inleiding.  Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen.     versie van deze inleiding.  Je zit slechts je eigen kopie te
350       wijzigen.
351  Als een regel tekst te lang wordt om helemaal op het scherm getoond  
352  te worden, dan gaat hij verder op de volgende schermregel.  Een backslash  Als een regel tekst te lang wordt om helemaal op het scherm getoond te
353  ("\") in de rechtermarge (of, als je een scherm met vensters  worden, dan gaat hij verder op de volgende schermregel.  Een backslash
354  gebruikt, een kleine gebogen pijl) laat dan zien dat de regel op de  ("\") in de rechtermarge (of, als je een scherm met vensters gebruikt,
355  volgende schermregel verder gaat.  een kleine gebogen pijl) laat dan zien dat de regel op de volgende
356    schermregel verder gaat.
357    
358  >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf  >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
359     toevoegen.  Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.     toevoegen.  Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.
360    
361  >> Tik weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot  >> Tik weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot
362     de regel weer op een schermregel past.  De vervolgregel zal verdwijnen.     de regel weer op een schermregel past.  De vervolgregel zal
363       verdwijnen.
 Je kan een Newline zoals elk ander teken verwijderen.  Als je een Newline  
 verwijdert, voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een  
 enkele regel.  Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op  
 een schermregel past, zal hij getoond worden met een vervolgregel.  
   
 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en tik <Delback>.  Dit  
    voegt de huidige en vorige regel samen.  
   
 >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te voegen.  
364    
365  Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren op kan  Je kan een Newline zoals elk ander teken verwijderen.  Als je een
366  geven, dat ze herhaald moeten worden.  Dit geldt ook voor gewone tekens.  Newline verwijdert, voeg je de twee regels waar de Newline tussen
367  Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.  staat samen tot een enkele regel.  Als de regel die het resultaat is
368    van deze operatie niet op een schermregel past, zal hij getoond worden
369    met een vervolgregel.
370    
371    >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en tik <Delback>.
372       Dit voegt de huidige en vorige regel samen.
373    
374    >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te
375       voegen.
376    
377    Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren
378    op kan geven, dat ze herhaald moeten worden.  Dit geldt ook voor
379    gewone tekens.  Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken
380    herhaaldelijk toegevoegd.
381    
382  >> Probeer dat nu: tik C-u 8 * om ******** toe te voegen.  >> Probeer dat nu: tik C-u 8 * om ******** toe te voegen.
383    
384  Je hebt nu de eenvoudigste manier geleerd om iets in Emacs te tikken en fouten te  Je hebt nu de eenvoudigste manier geleerd om iets in Emacs te tikken
385  verbeteren.  Je kan tekst ook per woord of regel verwijderen.  Hier volgt  en fouten te verbeteren.  Je kan tekst ook per woord of regel
386  een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:  verwijderen.  Hier volgt een samenvatting van de commando's om tekst
387    te verwijderen:
388    
389          <Delback>    Haal het teken weg dat voor de cursor staat          <Delback>    Haal het teken weg dat voor de cursor staat
390          C-d          Haal het teken weg dat achter de cursor staat          C-d          Haal het teken weg dat achter de cursor staat
# Line 381  een samenvatting van de commando's om te Line 395  een samenvatting van de commando's om te
395          C-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel          C-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel
396          M-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin          M-k          Verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin
397    
398  Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie verder  Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie
399  trekken, die begon met C-f en M-f  (waarbij we voor het gemak even vergeten dat  verder trekken, die begon met C-f en M-f (waarbij we voor het gemak
400  <Delback> niet echt een CONTROL-teken is).  C-k en M-k lijken enigzins op  even vergeten dat <Delback> niet echt een CONTROL-teken is).  C-k en
401  C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.  M-k lijken enigzins op C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
402    
403  Je kunt ook op één uniforme manier een willekeurig deel van de tekst  Je kunt ook op één uniforme manier een willekeurig deel van de tekst
404  verwijderen.  Beweeg daartoe naar één kant van het gedeelte dat je  verwijderen.  Beweeg daartoe naar één kant van het gedeelte dat je
# Line 412  die slechts een enkel teken weghalen. Line 426  die slechts een enkel teken weghalen.
426    
427  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
428     Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen.     Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen.
429  >> Tik C-k een tweede keer.  Nu verwijdert dit commando het Newline-teken.  >> Tik C-k een tweede keer.  Nu verwijdert dit commando het
430       Newline-teken.
431    
432  Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert, een  Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert,
433  tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel  een tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een
434  omhoog komen.  Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven  regel omhoog komen.  Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het
435  aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud.  Dit is meer dan  aangegeven aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud.
436  simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels, terwijl tweemaal  Dit is meer dan simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels,
437  C-k tikken dat niet doet.  terwijl tweemaal C-k tikken dat niet doet.
438    
439  Om de laatst verwijderde tekst terug te halen naar de plaats waar de  Om de laatst verwijderde tekst terug te halen naar de plaats waar de
440  cursor nu op staat (te yanken), tik C-y.  cursor nu op staat (te yanken), tik C-y.
# Line 428  cursor nu op staat (te yanken), tik C-y. Line 443  cursor nu op staat (te yanken), tik C-y.
443    
444  Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had  Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
445  verwijderd.  Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels  verwijderd.  Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
446  die verwijderd worden, bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels  die verwijderd worden, bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die
447  in een keer terugbrengt.  regels in een keer terugbrengt.
448    
449  >> Probeer het nu: tik C-k een paar keer.  >> Probeer het nu: tik C-k een paar keer.
450    
451  Om de verwijderde tekst terug te halen:  Om de verwijderde tekst terug te halen:
452    
453  >> Tik C-y.  Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en tik weer C-y.  >> Tik C-y.  Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en tik weer
454     Je ziet nu hoe je tekst kan kopiëren.     C-y.  Je ziet nu hoe je tekst kan kopiëren.
455    
456  Wat moet je doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je intussen  Wat moet je doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je intussen
457  al iets anders verwijderd hebt?  C-y zou datgene terugbrengen wat je het  al iets anders verwijderd hebt?  C-y zou datgene terugbrengen wat je
458  recentst hebt verwijderd.  Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren  het recentst hebt verwijderd.  Gelukkig is de voorgaande tekst niet
459  gegaan.  Je kunt die tekst terughalen met M-y.  Nadat je C-y hebt getikt  verloren gegaan.  Je kunt die tekst terughalen met M-y.  Nadat je C-y
460  om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst  hebt getikt om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt
461  met de tekst die je daarvoor had weggegooid.  Je kunt M-y herhalen om  M-y die tekst met de tekst die je daarvoor had weggegooid.  Je kunt
462  tekst terug te halen die je al langer geleden hebt weggegooid.  Als  M-y herhalen om tekst terug te halen die je al langer geleden hebt
463  je de tekst te pakken hebt die je zocht, hoef je niets te doen om die  weggegooid.  Als je de tekst te pakken hebt die je zocht, hoef je
464  daar te houden.  Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst  niets te doen om die daar te houden.  Je kan gewoon verder werken en
465  met rust laten.  de teruggehaalde tekst met rust laten.
466    
467  Als je M-y vaak genoeg tikt kom je terug waar je begon, bij de laatst  Als je M-y vaak genoeg tikt kom je terug waar je begon, bij de laatst
468  verwijderde tekst.  verwijderde tekst.
469    
470  >> Verwijder een regel, beweeg de cursor wat, en verwijder nog een regel.  >> Verwijder een regel, beweeg de cursor wat, en verwijder nog een
471     Tik C-y om de tweede regel die je verwijderde, terug te halen.     regel.  Tik C-y om de tweede regel die je verwijderde, terug te
472     Tik nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel     halen.  Tik nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste
473     die je verwijderde.     regel die je verwijderde.  Tik nog enkele keren M-y en zie wat er
474     Tik nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt.  Herhaal dit tot de     langs komt.  Herhaal dit tot de tweede regel weer langs komt, en
475     tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.     dan nog een paar keer.  Je kan ook experimenteren met positieve en
476     Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten bij     negatieve argumenten bij M-y.
    M-y.  
477    
478    
479  * HERSTELLEN  * HERSTELLEN
480  ------------  ------------
481    
482  Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,  Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,
483  dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstelcommando, C-x u.  dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstelcommando, C-x
484    u.
485    
486  Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van  Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn
487  een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te tikken, worden steeds  van een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te tikken, worden
488  eerdere commando's hersteld.  steeds eerdere commando's hersteld.
489    
490  Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,  Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet
491  zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg  wijzigen, zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's
492  het ingetikte teken aan de tekst toevoegen, worden meestal gegroepeerd  die simpelweg het ingetikte teken aan de tekst toevoegen, worden
493  in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando  meestal gegroepeerd in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je
494  C-x u hoeft te tikken om teksttoevoegingen te herstellen.  minder vaak het commando C-x u hoeft te tikken om teksttoevoegingen te
495    herstellen.
496  >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen.  
497    >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten
498  C-_ is een alternatief voor C-x u.  Het levert exact hetzelfde resultaat     verschijnen.
499  op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te tikken.  Een  
500  nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intikken ervan niet  C-_ is een alternatief voor C-x u.  Het levert exact hetzelfde
501  gebruiksvriendelijk is.  Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u.  resultaat op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te
502  Op sommige terminals kan je C-_ tikken door "/" te tikken terwijl je de  tikken.  Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het
503  CONTROL-toets ingedrukt houdt.  intikken ervan niet gebruiksvriendelijk is.  Dat is ook de reden voor
504    het alternatief, C-x u.  Op sommige terminals kan je C-_ tikken door
505    "/" te tikken terwijl je de CONTROL-toets ingedrukt houdt.
506    
507  Een numeriek argument bij C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.  Een numeriek argument bij C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen
508    aan.
509    
510    
511  * BESTANDEN  * BESTANDEN
512  -----------  -----------
513    
514  Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan, moet je de tekst  Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan, moet je de
515  in een bestand stoppen ("to save a file" in het Engels).  Als je dat niet  tekst in een bestand stoppen ("to save a file" in het Engels).  Als je
516  doet, ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je Emacs verlaat.  dat niet doet, ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je
517  Je kan een bestand veranderen door het bestand te "bezoeken".  (Ook wel  Emacs verlaat.  Je kan een bestand veranderen door het bestand te
518  "vinden"; "finding" of "visiting" in het Engels.)  "bezoeken".  (Ook wel "vinden"; "finding" of "visiting" in het
519    Engels.)
520    
521  Een bestand bezoeken betekent dat je de inhoud van dat bestand in  Een bestand bezoeken betekent dat je de inhoud van dat bestand in
522  Emacs ziet.  Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het veranderen  Emacs ziet.  Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
523  bent.  Deze veranderingen zijn echter slechts tijdelijk zolang je het  veranderen bent.  Deze veranderingen zijn echter slechts tijdelijk
524  bestand niet opslaat.  Op deze manier kan je nooit per ongeluk een half  zolang je het bestand niet opslaat.  Op deze manier kan je nooit per
525  gewijzigd bestand op het systeem achterlaten.  Zelfs als je het bestand  ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten.  Zelfs
526  opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het originele bestand onder een gewijzigde  als je het bestand opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het originele
527  naam nog steeds beschikbaar is, voor het geval je later besluit dat de  bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
528  veranderingen toch niet zo goed waren.  geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo goed waren.
529    
530  Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en  Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en eindigt
531  eindigt met streepjes, met aan het begin "-1:-- TUTORIAL.nl" of iets  met streepjes, met aan het begin "-1:-- TUTORIAL.nl" of iets
532  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het
533  zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je een bestand  bestand zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je
534  dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige  een bestand dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de
535  Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels).  Als je in Emacs een bestand  Nederlandstalige Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels).  Als je
536  bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.  in Emacs een bestand bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd
537    op deze plaats.
538    
539  Iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je  Iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je
540  aan moet geven welk bestand je wil.  Dit heet dat het commando "een  aan moet geven welk bestand je wil.  Dit heet dat het commando "een
541  argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.  argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het
542  Nadat je het commando  bestand.  Nadat je het commando
543    
544          C-x C-f         Bezoek bestand (met de f van "find file").          C-x C-f         Bezoek bestand (met de f van "find file").
545    
546  hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je  hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je
547  intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die regel  intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die
548  voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet hij de minibuffer.  Je kan gewone  regel voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet hij de minibuffer.
549  Emacs commando's gebruiken om de bestandsnaam te veranderen.  Je kan gewone Emacs commando's gebruiken om de bestandsnaam te
550    veranderen.
551    
552  Tijdens het invoeren van de bestandsnaam (of om het even welke  Tijdens het invoeren van de bestandsnaam (of om het even welke invoer
553  invoer in de minibuffer) kan je het commando afbreken met C-g.  in de minibuffer) kan je het commando afbreken met C-g.
554    
555  >> Tik C-x C-f gevolgd door C-g.  Dit commando breekt de minibuffer af en  >> Tik C-x C-f gevolgd door C-g.  Dit commando breekt de minibuffer af
556     ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.     en ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
557     Het resultaat is dat je geen bestand bezoekt.     Het resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
558    
559  Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, tik dan <Return> om het  Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, tik dan <Return> om het
560  commando af te sluiten.  Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt  commando af te sluiten.  Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk
561  het bestand op dat je aangegeven hebt.  Als het C-x C-f commando daarmee  en haalt het bestand op dat je aangegeven hebt.  Als het C-x C-f
562  klaar is, verdwijnt de minibuffer.  commando daarmee klaar is, verdwijnt de minibuffer.
563    
564  Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan  Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en
565  je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik dan het  kan je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik
566  commando  dan het commando
567    
568          C-x C-s   Sla bestand op (met de s van "save file").          C-x C-s   Sla bestand op (met de s van "save file").
569    
570  Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand op.  Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand
571  De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand onder een  op.  De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand
572  andere naam op, zodat het niet verloren gaat.  De nieuwe naam bestaat uit de  onder een andere naam op, zodat het niet verloren gaat.  De nieuwe
573  oude bestandsnaam gevolgd door een "~".  naam bestaat uit de oude bestandsnaam gevolgd door een "~".
574    
575  Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het  Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het
576  bestand zien.  Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig op te slaan  bestand zien.  Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig op te
577  zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.  slaan zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of
578    crasht.
579  >> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan.  Als het goed is  
580     verschijnt "Wrote ...TUTORIAL.nl" op de onderste schermregel.  >> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan.  Als het
581       goed is verschijnt "Wrote ...TUTORIAL.nl" op de onderste
582  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s     schermregel.
583  tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de  
584  machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control".  Met C-s  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x
585  stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs terecht.  Om  C-s tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van
586  deze situatie te herstellen, tik C-q.  Lees daarna het hoofdstuk  de machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control".  Met
587  "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het Emacs-handboek over hoe  C-s stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs
588  je moet omgaan met deze situatie.  terecht.  Om deze situatie te herstellen, tik C-q.  Lees daarna het
589    hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het
590    Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.
591    
592  Je kan een bestaand bestand bezoeken om het te bekijken of het te  Je kan een bestaand bestand bezoeken om het te bekijken of het te
593  wijzigen.  Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat.  Dit is  wijzigen.  Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat.  Dit
594  de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat  is de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het
595  eerst leeg zal zijn, en voeg tekst toe.  Zodra je de tekst opslaat, wordt  bestand, dat eerst leeg zal zijn, en voeg tekst toe.  Zodra je de
596  het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als inhoud.  Vanaf dat  tekst opslaat, wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als
597  moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.  inhoud.  Vanaf dat moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
598    
599    
600  * BUFFERS  * BUFFERS
601  ---------  ---------
602    
603  Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f, blijft het eerste bestand  Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f, blijft het eerste
604  gewoon in Emacs.  Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een  bestand gewoon in Emacs.  Je kan naar dat bestand terug door het
605  keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kan je een behoorlijk aantal  gewoon nog een keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kan je
606  bestanden in Emacs krijgen.  een behoorlijk aantal bestanden in Emacs krijgen.
607    
608  >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-x C-f foo  >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-x C-f foo
609     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op
610     door C-x C-s te tikken.  Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om     door C-x C-s te tikken.  Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
611     weer hier, in de inleiding, terug te komen.     weer hier, in de inleiding, terug te komen.
612    
613  Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer"  Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een
614  genoemd wordt.  Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer  "buffer" genoemd wordt.  Als je een bestand bezoekt wordt er een
615  gemaakt.  Om een lijst van de huidige buffers te zien, tik  nieuwe buffer gemaakt.  Om een lijst van de huidige buffers te zien,
616    tik
617    
618          C-x C-b   Laat de bufferlijst zien          C-x C-b   Laat de bufferlijst zien
619    
# Line 633  op de onderste regel toonde. Line 657  op de onderste regel toonde.
657     keren naar deze buffer met de Emacs-inleiding     keren naar deze buffer met de Emacs-inleiding
658    
659  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
660  bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen.  De wijzigingen blijven  bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen.  De wijzigingen
661  in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het creëren of  blijven in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het creëren
662  veranderen van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de  of veranderen van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect
663  eerste buffer.  Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige  op de eerste buffer.  Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een
664  manier nodig is om het eerste bestand te bewaren.  Het zou erg vervelend  eenvoudige manier nodig is om het eerste bestand te bewaren.  Het zou
665  zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te  erg vervelend zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f
666  kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we het commando:  om het dan te kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we het commando:
667    
668          C-x s     Sla een paar buffers op          C-x s     Sla een paar buffers op
669    
# Line 657  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt be Line 681  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt be
681    
682  Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het  Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
683  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
684  CONTROL- of META-toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met het X  CONTROL- of META-toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met
685  commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando komt voor in  het X commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando
686  twee smaken:  komt voor in twee smaken:
687    
688          C-x     Tekenuitbreiding.  Gevolgd door een teken.          C-x     Tekenuitbreiding.  Gevolgd door een teken.
689          M-x     Commando-naam-uitbreiding.  Wordt gevolgd door een naam.          M-x     Commando-naam-uitbreiding.  Wordt gevolgd door een naam.
# Line 673  je geen zorgen over het verloren gaan va Line 697  je geen zorgen over het verloren gaan va
697  opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt bewaren  opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt bewaren
698  voordat Emacs helemaal eindigt.)  voordat Emacs helemaal eindigt.)
699    
700  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna
701  terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie.  weer terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie.
702    
703  Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer  Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt
704  terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig.  In de meeste shells kan je  weer terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig.  In de meeste
705  Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".  shells kan je Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met
706    "%emacs".
707  Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten,  
708  creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te  Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te
709  stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te  zetten, creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de
710  keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten.  In dit geval is het  gelegenheid te stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer
711  shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in  in Emacs terug te keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten.  In
712  Emacs terug te keren.  dit geval is het shellcommando "exit" de normale manier om de subshell
713    te verlaten en in Emacs terug te keren.
714  Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen.  Het is  
715  ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs opgestart  Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen.  Het
716  was door een mail-programma of iets dergelijks, aangezien die misschien  is ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs
717  niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan.  Normaal gezien is het  opgestart was door een mail-programma of iets dergelijks, aangezien
718  echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,  die misschien niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan.  Normaal
719  behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.  gezien is het echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs
720    te verlaten, behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
721    
722  Er bestaan vele C-x commando's.  Hier is een lijst van degene die je nu al  Er bestaan vele C-x commando's.  Hier is een lijst van degene die je
723  kent:  nu al kent:
724    
725          C-x C-f         Bezoek bestand          C-x C-f         Bezoek bestand
726          C-x C-s         Sla bestand op          C-x C-s         Sla bestand op
# Line 706  kent: Line 731  kent:
731          C-x 1           Een enkel venster          C-x 1           Een enkel venster
732          C-x u           Herstel          C-x u           Herstel
733    
734  Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder bepaalde omstandigheden.  Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder
735  Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string  bepaalde omstandigheden.  Een voorbeeld is het commando
736  vervangt door een andere string ("to replace" betekent "vervangen").  replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een
737  Als je M-x tikt, toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van  andere string ("to replace" betekent "vervangen").  Als je M-x tikt,
738  het commando intikken, in dit geval "replace-string".  Als je gewoon  toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van het
739    commando intikken, in dit geval "replace-string".  Als je gewoon
740  "repl s<TAB>" tikt maakt Emacs de naam zelf af.  Beëindig het commando  "repl s<TAB>" tikt maakt Emacs de naam zelf af.  Beëindig het commando
741  met <Return>.  met <Return>.
742    
# Line 721  Je sluit elk argument af met <Return>. Line 747  Je sluit elk argument af met <Return>.
747  >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze regel.  >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze regel.
748     Tik dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.     Tik dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
749    
750     Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is.  Je hebt elk voorkomen van     Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is.  Je hebt elk voorkomen
751     het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; te beginnen op     van het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; te
752     de plek waar de cursor staat.     beginnen op de plek waar de cursor staat.
753    
754    
755  * AUTOMATISCH BEWAREN  * AUTOMATISCH BEWAREN
756  ---------------------  ---------------------
757    
758  Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet opgeslagen hebt, zouden  Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet opgeslagen hebt,
759  de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of  zouden de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou
760  herstarten.  Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs regelmatig  hangen of herstarten.  Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs
761  de veranderde tekst automatisch op.  De naam van het bestand waarin de  regelmatig de veranderde tekst automatisch op.  De naam van het
762  tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt met een #.  bestand waarin de tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt
763  Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent, wordt  met een #.  Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het
764  de tekst automatisch opgeslagen in een bestand dat "#hello.c#" heet.  Zodra  bewerken bent, wordt de tekst automatisch opgeslagen in een bestand
765  je het bestand werkelijk opslaat, wordt het automatisch opgeslagen bestand  dat "#hello.c#" heet.  Zodra je het bestand werkelijk opslaat, wordt
766  verwijderd.  het automatisch opgeslagen bestand verwijderd.
767    
768  Als de computer crasht, kan je de automatisch opgeslagen tekst terugkrijgen  Als de computer crasht, kan je de automatisch opgeslagen tekst
769  door het bestand gewoon te bezoeken (het originele bestand, niet het automatisch  terugkrijgen door het bestand gewoon te bezoeken (het originele
770  opgeslagen), gevolgd door M-x recover-file<Return>.  Als Emacs vraagt om  bestand, niet het automatisch opgeslagen), gevolgd door M-x
771  bevestiging, antwoord dan met yes<Return> en de automatisch opgeslagen  recover-file<Return>.  Als Emacs vraagt om bevestiging, antwoord dan
772  informatie wordt teruggehaald.  met yes<Return> en de automatisch opgeslagen informatie wordt
773    teruggehaald.
774    
775    
776  * ECHO-GEBIED  * ECHO-GEBIED
777  -------------  -------------
778    
779  Als je een commando langzaam intikt, toont Emacs de tekens aan de  Als je een commando langzaam intikt, toont Emacs de tekens aan de
780  onderkant van het scherm in een deel dat het "echo-gebied" genoemd wordt.  onderkant van het scherm in een deel dat het "echo-gebied" genoemd
781  Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.  wordt.  Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.
782    
783    
784  * MODUS-REGEL  * MODUS-REGEL
785  -------------  -------------
786    
787  De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel".  De modusregel  De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel".  De
788  ziet er ongeveer zo uit:  modusregel ziet er ongeveer zo uit:
789    
790  -1:**  TUTORIAL.nl    62% L763    (Fundamental)-----------------------  -1:**  TUTORIAL.nl    62% L763    (Fundamental)-----------------------
791    
792  Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die  Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die je
793  je aan het bewerken bent.  aan het bewerken bent.
794    
795  Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het  Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het
796  bestand dat je bezoekt.  NN% geeft je huidige positie in de tekst aan:  bestand dat je bezoekt.  NN% geeft je huidige positie in de tekst aan:
# Line 782  Direct na het bezoeken of opslaan staan Line 809  Direct na het bezoeken of opslaan staan
809    
810  In de modusregel staat tussen haakjes in welke modus je aan het werken  In de modusregel staat tussen haakjes in welke modus je aan het werken
811  bent.  De standaardmodus is de "Fundamental" modus, die je nu gebruikt  bent.  De standaardmodus is de "Fundamental" modus, die je nu gebruikt
812  ("fundamental" is "basis" in het Nederlands).  Een dergelijke  ("fundamental" is "basis" in het Nederlands).  Een dergelijke modus
813  modus heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels).  heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels).
814    
815  Emacs heeft verschillende hoofdmodi.  Sommige daarvan zijn bedoeld voor  Emacs heeft verschillende hoofdmodi.  Sommige daarvan zijn bedoeld
816  het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld  voor het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals
817  Lisp modus, Text modus, etc.  Op elk moment is er altijd precies een modus  bijvoorbeeld Lisp modus, Text modus, etc.  Op elk moment is er altijd
818  actief, en de naam daarvan staat in de modusregel, op de plaats waar nu  precies een modus actief, en de naam daarvan staat in de modusregel,
819  "Fundamental" staat.  op de plaats waar nu "Fundamental" staat.
820    
821  Elke hoofdmodus zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen.  Elke hoofdmodus zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders
822  Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te tikken, en  gedragen.  Zo bestaat er een commando om een commentaar in een
823  aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar  programma te tikken, en aangezien elke programmeertaal een ander idee
824  eruit moet zien, moet elke hoofdmodus op een andere manier het commentaar  heeft over hoe commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmodus op een
825  beginnen.  Elke hoofdmodus is de naam van een uitgebreid commando, en met  andere manier het commentaar beginnen.  Elke hoofdmodus is de naam van
826  dat commando schakel je om naar die hoofdmodus.  Zo is bijvoorbeeld  een uitgebreid commando, en met dat commando schakel je om naar die
827  M-x fundamental-mode het commando om naar de basismodus om te schakelen.  hoofdmodus.  Zo is bijvoorbeeld M-x fundamental-mode het commando om
828    naar de basismodus om te schakelen.
829  Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld  
830  dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus om tekst in een  Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals
831  gewone taal te bewerken:  bijvoorbeeld dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus
832    om tekst in een gewone taal te bewerken:
833    
834  >> Tik M-x text-mode<Return>.  >> Tik M-x text-mode<Return>.
835    
836  Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor  Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
837  grondige veranderingen in Emacs.  Een van de dingen die je kan merken, is  grondige veranderingen in Emacs.  Een van de dingen die je kan merken,
838  bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord  is bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een
839  beschouwen.  In de vorige modus (Fundamental) behandelen M-f en M-b de  woord beschouwen.  In de vorige modus (Fundamental) behandelen M-f en
840  apostrof als ruimte tussen twee woorden.  M-b de apostrof als ruimte tussen twee woorden.
841    
842  Het is gebruikelijk dat hoofdmodi dergelijke subtiele verschillen hebben.  Het is gebruikelijk dat hoofdmodi dergelijke subtiele verschillen
843  De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmodus.  hebben.  De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke
844    hoofdmodus.
845    
846  Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmodus  Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige
847  lezen.  hoofdmodus lezen.
848    
849  >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant  >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de
850     van het scherm te krijgen.     bovenkant van het scherm te krijgen.
851  >> Tik C-h m om te zien hoe de tekstmodus verschilt van de basismodus.  >> Tik C-h m om te zien hoe de tekstmodus verschilt van de basismodus.
852  >> Tik C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.  >> Tik C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
853    
854  Hoofdmodi heten zo omdat er ook bijmodi zijn.  Bijmodi zijn  Hoofdmodi heten zo omdat er ook bijmodi zijn.  Bijmodi zijn geen
855  geen alternatieven voor hoofdmodi; het zijn slechts kleine aanpassingen  alternatieven voor hoofdmodi; het zijn slechts kleine aanpassingen
856  daarvan.  Elke bijmodus kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van  daarvan.  Elke bijmodus kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
857  andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus.  Het is dus mogelijk geen bijmodi, één bijmodus  andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus.  Het is dus
858  of een willekeurige combinatie van bijmodi te gebruiken.  mogelijk geen bijmodi, één bijmodus of een willekeurige combinatie van
859    bijmodi te gebruiken.
860  Een nuttige bijmodus voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,  
861  zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent automatisch  Een nuttige bijmodus voor het bewerken van tekst in een natuurlijke
862  uitvullen).  Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs automatisch een  taal, zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent
863  regel tussen twee woorden af als de regel te lang wordt.  automatisch uitvullen).  Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs
864    automatisch een regel tussen twee woorden af als de regel te lang
865  Je kan Auto Fill modus aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  Als deze  wordt.
866  modus al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  
867  Als de modus uitstaat, zet dit commando de modus aan; als ze aanstaat, zet  Je kan Auto Fill modus aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  Als
868  dit commando de modus uit.  We zeggen dat het commando de modus "schakelt"  deze modus al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x
869  ("to toggle" in het Engels).  auto-fill-mode<Return>.  Als de modus uitstaat, zet dit commando de
870    modus aan; als ze aanstaat, zet dit commando de modus uit.  We zeggen
871  >> Tik nu M-x auto-fill-mode<Return>.  Tik nu vele malen "asdf " op een  dat het commando de modus "schakelt" ("to toggle" in het Engels).
872     regel zodat je kan zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt.  Er  
873     moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill modus  >> Tik nu M-x auto-fill-mode<Return>.  Tik nu vele malen "asdf " op
874     de regel alleen op spaties breekt.     een regel zodat je kan zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt.
875       Er moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill
876  De rechterkantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen     modus de regel alleen op spaties breekt.
877  met het C-x f commando.  Dit commando accepteert een numeriek argument  
878  om de gewenste kantlijn te verkrijgen.  De rechterkantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je
879    veranderen met het C-x f commando.  Dit commando accepteert een
880    numeriek argument om de gewenste kantlijn te verkrijgen.
881    
882  >> Tik C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).  >> Tik C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
883     Tik wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.     Tik wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
884     Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met met C-u 70 C-x f.     Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met met C-u 70 C-x f.
885    
886  Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill modus  Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill modus de
887  de regel niet opnieuw.  regel niet opnieuw.
888  Om een alinea opnieuw te vullen, tik M-q (META-q) terwijl de  Om een alinea opnieuw te vullen, tik M-q (META-q) terwijl de cursor in
889  cursor in de alinea staat.  de alinea staat.
890    
891  >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en tik M-q.  >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en tik M-q.
892    
# Line 863  cursor in de alinea staat. Line 894  cursor in de alinea staat.
894  * ZOEKEN  * ZOEKEN
895  --------  --------
896    
897  Emacs kan tekenreeksen ("strings") zoeken, zowel volgend op  Emacs kan tekenreeksen ("strings") zoeken, zowel volgend op de
898  de cursorpositie, als eraan voorafgaand.  Het zoeken naar een string  cursorpositie, als eraan voorafgaand.  Het zoeken naar een string
899  verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string  verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
900  voorkomt.  voorkomt.
901    
902  Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste  Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de
903  tekstverwerkers; het zoekt incrementeel.  Dit betekent dat het zoeken  meeste tekstverwerkers; het zoekt incrementeel.  Dit betekent dat het
904  gebeurt tijdens het intikken van de gezochte string.  zoeken gebeurt tijdens het intikken van de gezochte string.
905    
906  Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s" van "to  Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s"
907  search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de "r" van  van "to search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de
908  "reverse" of achteruit).  MAAR WACHT!  Probeer ze nu nog niet.  "r" van "reverse" of achteruit).  MAAR WACHT!  Probeer ze nu nog niet.
909    
910  Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied.  Dit  Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied.
911  betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search" (incrementele  Dit betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search"
912  zoekopdracht) en wacht op het intikken van de zoekstring.  <Return> beëindigt  (incrementele zoekopdracht) en wacht op het intikken van de
913  het zoeken.  zoekstring.  <Return> beëindigt het zoeken.
914    
915  >> Tik nu C-s om het zoeken te starten.  Tik nu, LANGZAAM, één letter per  >> Tik nu C-s om het zoeken te starten.  Tik nu, LANGZAAM, één letter
916     keer, het woord "cursor", met een pauze na elke letter zodat je kan     per keer, het woord "cursor", met een pauze na elke letter zodat je
917     zien wat er met de cursor gebeurt.  Je hebt nu eenmaal naar het woord     kan zien wat er met de cursor gebeurt.  Je hebt nu eenmaal naar het
918     "cursor" gezocht.     woord "cursor" gezocht.
919  >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord "cursor" te  >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord
920     zoeken.     "cursor" te zoeken.
921  >> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.  >> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.
922  >> Tik <Return> om het zoeken te beëindigen.  >> Tik <Return> om het zoeken te beëindigen.
923    
924  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs
925  de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getikt  naar de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe
926  hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een keer.  Als er  getikt hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een
927  geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht  keer.  Als er geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt
928  niets gevonden heeft ("failing" in het Engels).  C-g zou het zoeken ook afbreken.  je dat de zoekopdracht niets gevonden heeft ("failing" in het Engels).
929    C-g zou het zoeken ook afbreken.
930    
931  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-s  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-s
932  tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de  tikt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de
# Line 905  hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremen Line 937  hoofdstuk "Spontaneous Entry to Incremen
937  Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.  Emacs-handboek over hoe je moet omgaan met deze situatie.
938    
939  Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het  Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het
940  laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald wordt en dat het  laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald
941  zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats.  Als je bijvoorbeeld begint  wordt en dat het zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats.  Als je
942  met zoeken en je tikt een "c", dan ga je naar de plaats waar de "c" het  bijvoorbeeld begint met zoeken en je tikt een "c", dan ga je naar de
943  eerst voorkomt.  Tik je vervolgens een "u", dan gaat de cursor naar de  plaats waar de "c" het eerst voorkomt.  Tik je vervolgens een "u", dan
944  plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt.  Als je nu <Delback> tikt, dan  gaat de cursor naar de plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt.
945  wordt de "u" van de zoekstring afgehaald, en gaat de cursor terug naar de  Als je nu <Delback> tikt, dan wordt de "u" van de zoekstring
946  plaats waar hij stond voordat je de "u" intikte, namelijk daar waar "c" het  afgehaald, en gaat de cursor terug naar de plaats waar hij stond
947  eerst voorkwam.  voordat je de "u" intikte, namelijk daar waar "c" het eerst voorkwam.
948    
949  Als je tijdens een zoekoperatie een CONTROL- of META-teken intikt, dan  Als je tijdens een zoekoperatie een CONTROL- of META-teken intikt, dan
950  wordt het zoeken beëindigd.  Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk  wordt het zoeken beëindigd.  Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
951  tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.  tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en
952    C-r.
953    
954  Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst  Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het
955  voorkomt NA de huidige cursorpositie.  Als je iets wilt zoeken dat eerder in  eerst voorkomt NA de huidige cursorpositie.  Als je iets wilt zoeken
956  de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r in plaats van C-s.  Alles wat we nu weten  dat eerder in de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r in plaats van
957  over C-s geldt ook voor C-r, alleen is de zoekrichting omgedraaid.  C-s.  Alles wat we nu weten over C-s geldt ook voor C-r, alleen is de
958    zoekrichting omgedraaid.
959    
960    
961  * MEERDERE VENSTERS  * MEERDERE VENSTERS
962  -------------------  -------------------
963    
964  Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het  Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op
965  scherm kan laten zien.  het scherm kan laten zien.
966    
967  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.  >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l.
968    
# Line 939  scherm kan laten zien. Line 973  scherm kan laten zien.
973  >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.  >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
974     (Als je geen META-toets hebt, tik dan <ESC> C-v.)     (Als je geen META-toets hebt, tik dan <ESC> C-v.)
975    
976  >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands)  >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands) om de
977     om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.     cursor naar het andere venster te verplaatsen.
978    
979  >> Verschuif de tekst in het onderste venster, met C-v en M-v.  >> Verschuif de tekst in het onderste venster, met C-v en M-v.
980     Zorg ervoor dat je deze inleiding in het bovenste venster leest.     Zorg ervoor dat je deze inleiding in het bovenste venster leest.
981    
982  >> Tik weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster  >> Tik weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster te zetten.
983     te zetten.  De cursor staat weer precies op de plaats waar     De cursor staat weer precies op de plaats waar hij stond toen je
984     hij stond toen je het venster verliet.     het venster verliet.
985    
986  Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan.  Elk  Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan.
987  venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd enkel zichtbaar  Elk venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd enkel
988  in een daarvan.  Alle normale commando's hebben betrekking op het venster  zichtbaar in een daarvan.  Alle normale commando's hebben betrekking
989  waarin de cursor staat.  Dit venster is het "geselecteerde venster"  op het venster waarin de cursor staat.  Dit venster is het
990  ("selected window" in het Engels).  "geselecteerde venster" ("selected window" in het Engels).
991    
992  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken
993  het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.  bent in het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie
994  Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,  gebruikt.  Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je
995  terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.  bezig bent, terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster
996    loopt.
997    
998  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte
999  META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CONTROL als META ingedrukt te  META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CONTROL als META
1000  houden terwijl je v tikt.  Het maakt niet uit in welke volgorde je CONTROL en  ingedrukt te houden terwijl je v tikt.  Het maakt niet uit in welke
1001  META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je tikt.  volgorde je CONTROL en META indrukt; het gaat erom welke toetsen
1002    ingedrukt zijn terwijl je tikt.
1003  Als je geen echte META-toets hebt kan je <ESC> gebruiken; de volgorde is dan  
1004  wel belangrijk.  Je moet dan eerst <ESC> tikken, gevolgd door CONTROL-v;  Als je geen echte META-toets hebt kan je <ESC> gebruiken; de volgorde
1005  CONTROL-<ESC> v zal niet werken.  Dit komt doordat <ESC> zelf een teken is,  is dan wel belangrijk.  Je moet dan eerst <ESC> tikken, gevolgd door
1006  terwijl CONTROL en META dat niet zijn.  CONTROL-v; CONTROL-<ESC> v zal niet werken.  Dit komt doordat <ESC>
1007    zelf een teken is, terwijl CONTROL en META dat niet zijn.
1008    
1009  >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten  >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te
1010     verdwijnen.     laten verdwijnen.
1011    
1012  (Als je C-x 1 tikt in het onderste venster laat je het bovenste  (Als je C-x 1 tikt in het onderste venster laat je het bovenste
1013  verdwijnen.  C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster,  verdwijnen.  C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster, en wel
1014  en wel dat venster waar de cursor nu in staat.")  dat venster waar de cursor nu in staat.")
1015    
1016  Je hoeft niet dezelfde buffer in beide vensters te hebben.  Wanneer je  Je hoeft niet dezelfde buffer in beide vensters te hebben.  Wanneer je
1017  C-x C-f gebruikt om een bestand in één van de vensters te bezoeken,  C-x C-f gebruikt om een bestand in één van de vensters te bezoeken,
1018  zal het andere venster niet veranderen.  Je kunt de vensters  zal het andere venster niet veranderen.  Je kunt de vensters
1019  onafhankelijk van elkaar gebruiken om bestanden te bezoeken.  onafhankelijk van elkaar gebruiken om bestanden te bezoeken.
1020    
1021  Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst  Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere
1022  laten zien:  tekst laten zien:
1023    
1024  >> Tik C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd  >> Tik C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden,
1025     door <Return>.  Het opgegeven bestand zal in het onderste venster     gevolgd door <Return>.  Het opgegeven bestand zal in het onderste
1026     verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.     venster verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
1027    
1028  >> Tik C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om  >> Tik C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
1029     het onderste venster te laten verdwijnen.     het onderste venster te laten verdwijnen.
# Line 996  laten zien: Line 1032  laten zien:
1032  * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS  * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
1033  ------------------------------  ------------------------------
1034    
1035  Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels:  Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht
1036  "recursive editing level").  Dit is te zien in de modusregel aan de vierkante  (Engels: "recursive editing level").  Dit is te zien in de modusregel
1037  haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus staan.  Dan staat er  aan de vierkante haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus
1038  bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).  staan.  Dan staat er bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van
1039    (Fundamental).
1040  Tik <ESC> <ESC> <ESC> Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  Dit is  
1041  een algemeen "ontsnappingscommando".  Je kan het ook gebruiken om extra  Tik <ESC> <ESC> <ESC> Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.
1042  vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen.  Dit is een algemeen "ontsnappingscommando".  Je kan het ook gebruiken
1043    om extra vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen.
1044    
1045  >> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan <ESC> <ESC> <ESC>  >> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan <ESC> <ESC> <ESC>
1046     om er weer uit te komen.     om er weer uit te komen.
1047    
1048  C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  De  C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.
1049  reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN  De reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken
1050  het recursieve bewerkingsniveau.  BINNEN het recursieve bewerkingsniveau.
1051    
1052    
1053  * MEER INFORMATIE  * MEER INFORMATIE
1054  -----------------  -----------------
1055    
1056  We hebben geprobeerd je met deze inleiding precies genoeg informatie te leveren  We hebben geprobeerd je met deze inleiding precies genoeg informatie
1057  om met Emacs te beginnen werken.  De mogelijkheden van Emacs zijn zo groot dat  te leveren om met Emacs te beginnen werken.  De mogelijkheden van
1058  het onmogelijk is nu alles uit te leggen.  Het kan zijn dat je meer over  Emacs zijn zo groot dat het onmogelijk is nu alles uit te leggen.  Het
1059  Emacs wil leren omdat het zoveel nuttige mogelijkheden heeft.  Emacs heeft  kan zijn dat je meer over Emacs wil leren omdat het zoveel nuttige
1060  commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's.  Deze  mogelijkheden heeft.  Emacs heeft commando's om documentatie te laten
1061  "helpcommando's" beginnen allemaal met C-h: "het Hulpteken".  zien over Emacs commando's.  Deze "helpcommando's" beginnen allemaal
1062    met C-h: "het Hulpteken".
1063    
1064  Om hulp te krijgen tik je C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden  Om hulp te krijgen tik je C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
1065  welke hulp je wilt.  Als je het echt niet meer weet, tik C-h ? en Emacs  welke hulp je wilt.  Als je het echt niet meer weet, tik C-h ? en
1066  vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft.  Als je C-h hebt getikt  Emacs vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft.  Als je C-h
1067  maar van gedachten veranderd bent, tik je gewoon C-g om het af te breken.  hebt getikt maar van gedachten veranderd bent, tik je gewoon C-g om
1068    het af te breken.
1069  (In sommige installaties wordt de betekenis van C-h veranderd.  Dat is geen goed  
1070  idee, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft, en is  (In sommige installaties wordt de betekenis van C-h veranderd.  Dat is
1071  een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder of de  geen goed idee, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed
1072  helpdesk.  Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat zien  heeft, en is een geldige reden om je beklag te doen bij de
1073  over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of gebruik  systeembeheerder of de helpdesk.  Als C-h intussen niet een bericht
1074  M-x help <Return>.)  onderaan het scherm laat zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1
1075    toets (functietoets 1) of gebruik M-x help <Return>.)
1076    
1077  De eenvoudigste hulp is C-h c.  Tik C-h, het teken "c" en een teken of  De eenvoudigste hulp is C-h c.  Tik C-h, het teken "c" en een teken of
1078  uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het  uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
# Line 1047  De beschrijving die getoond wordt, zou z Line 1086  De beschrijving die getoond wordt, zou z
1086    
1087     (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)     (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
1088    
1089  Dit commando vertelt je "de naam van de functie".  Functies worden vooral  Dit commando vertelt je "de naam van de functie".  Functies worden
1090  gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te  vooral gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de
1091  passen.  Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de  gebruiker aan te passen.  Aangezien functienamen gekozen zijn om aan
1092  functie doet, zijn ze ook geschikt als heel korte documentatie; genoeg om  te geven wat de functie doet, zijn ze ook geschikt als heel korte
1093  je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen.  documentatie; genoeg om je te herinneren aan wat de commando's die je
1094    al geleerd hebt betekenen.
1095    
1096  Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META-, EDIT- of  Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META-, EDIT- of
1097  ALT-toets hebt) <ESC> v kunnen ook getikt worden na C-h c.  ALT-toets hebt) <ESC> v kunnen ook getikt worden na C-h c.
1098    
1099  Om meer informatie over een commando te krijgen, tik C-h k in plaats van  Om meer informatie over een commando te krijgen, tik C-h k in plaats
1100  C-h c.  van C-h c.
1101    
1102  >> Tik C-h k C-p.  >> Tik C-h k C-p.
1103    
1104  Dit laat de documentatie van de functie, inclusief de naam van de functie,  Dit laat de documentatie van de functie, inclusief de naam van de
1105  in een apart venster zien.  Als je klaar bent met lezen, tik C-x 1 om van  functie, in een apart venster zien.  Als je klaar bent met lezen, tik
1106  dat venster af te komen.  Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te doen.  Je  C-x 1 om van dat venster af te komen.  Je hoeft dat natuurlijk niet
1107  kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 tikt.  meteen te doen.  Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1
1108    tikt.
1109    
1110  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
1111    
# Line 1072  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden Line 1113  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden
1113                  intikken.                  intikken.
1114    
1115  >> Tik C-h f previous-line<Return>  >> Tik C-h f previous-line<Return>
1116     Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het     Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die
1117     C-p commando implementeert.     het C-p commando implementeert.
1118    
1119  Een vergelijkbaar commando C-h v toont de documentatie van variabelen  Een vergelijkbaar commando C-h v toont de documentatie van variabelen
1120  die je kunt instellen om het gedrag van Emacs naar wens aan te passen.  die je kunt instellen om het gedrag van Emacs naar wens aan te passen.
# Line 1081  Het commando vraagt je om de naam van ee Line 1122  Het commando vraagt je om de naam van ee
1122    
1123     C-h a        Commando Apropos.  Tik een woord in en Emacs zal een     C-h a        Commando Apropos.  Tik een woord in en Emacs zal een
1124                  lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord                  lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
1125                  voorkomt.  Al deze commando's kunnen aangeroepen worden                  voorkomt.  Al deze commando's kunnen aangeroepen
1126                  met M-x.  Bij sommige commando's staat met welke tekens                  worden met M-x.  Bij sommige commando's staat met
1127                  dit commando direct uitgevoerd kan worden.                  welke tekens dit commando direct uitgevoerd kan
1128                    worden.
1129    
1130  >> Tik C-h a file<Return>.  >> Tik C-h a file<Return>.
1131    
1132  Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met "file" in hun  Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met "file" in
1133  naam.  Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende  hun naam.  Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de
1134  commandonaam zoals find-file.  overeenkomende commandonaam zoals find-file.
1135    
1136  >> Tik C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.  >> Tik C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te
1137       verschuiven.
1138    
1139  >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen.  >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen.
1140    
# Line 1137  Denk eraan dat je met C-x C-c Emacs perm Line 1180  Denk eraan dat je met C-x C-c Emacs perm
1180  een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik je  een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik je
1181  C-z.  C-z.
1182    
1183  De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe  De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle
1184  Emacs-gebruikers.  Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen, blijf  nieuwe Emacs-gebruikers.  Als je dus iets onduidelijks bent
1185  dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten.  Doe je beklag!  tegengekomen, blijf dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten.
1186    Doe je beklag!
1187    
1188    
1189  * KOPIËREN  * KOPIËREN
1190  -----------  -----------
1191    
1192  (De Engelse versie van) deze inleiding is voorafgegaan door een lange reeks  (De Engelse versie van) deze inleiding is voorafgegaan door een lange
1193  van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart Cracraft schreef  reeks van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart
1194  voor de originele Emacs.  Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door  Cracraft schreef voor de originele Emacs.  Deze Nederlandse vertaling
1195  Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2  is gemaakt door Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis
1196  TUTORIAL, en nagezien en verbeterd door Frederik Fouvry en Lute Kamstra.  van de GNU Emacs 20.2 TUTORIAL, en nagezien en verbeterd door Frederik
1197    Fouvry en Lute Kamstra.
1198  (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor  
1199  gebruik en verspreiding van deze inleiding.  Deze vertaling is niet  (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities
1200  gecontroleerd door een jurist.  Er kunnen derhalve geen rechten aan de  voor gebruik en verspreiding van deze inleiding.  Deze vertaling is
1201  vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse  niet gecontroleerd door een jurist.  Er kunnen derhalve geen rechten
1202  origineel.)  aan de vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door
1203    het Engelse origineel.)
1204    
1205  Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs.  Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs.
1206  Je mag deze inleiding verspreiden onder bepaalde voorwaarden:  Je mag deze inleiding verspreiden onder bepaalde voorwaarden:
1207    
1208  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation
1209    
1210     Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als     Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen
1211     verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de copyrightvermelding en     als verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de
1212     de toestemmingsmelding niet veranderd worden en dat de verspreider aan de     copyrightvermelding en de toestemmingsmelding niet veranderd worden
1213     ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend     en dat de verspreider aan de ontvanger dezelfde distributierechten
1214     worden door deze melding.     verleent als aan hem verleend worden door deze melding.
1215    
1216     Toestemming wordt verleend om veranderde versies van dit document,     Toestemming wordt verleend om veranderde versies van dit document,
1217     of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande voorwaarden,     of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande voorwaarden,
1218     vooropgesteld dat ze ook duidelijk vermelden wie als     vooropgesteld dat ze ook duidelijk vermelden wie als laatste
1219     laatste veranderingen aangebracht heeft.     veranderingen aangebracht heeft.
1220    
1221  De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn ingewikkelder dan dit,  De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn ingewikkelder dan
1222  maar gebaseerd op dezelfde gedachte.  Lees het bestand COPYING en geef  dit, maar gebaseerd op dezelfde gedachte.  Lees het bestand COPYING en
1223  vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden.  Help bij het uitroeien  geef vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden.  Help bij het
1224  van softwarebeschermingspolitiek ("eigendom") door vrije software  uitroeien van softwarebeschermingspolitiek ("eigendom") door vrije
1225  te gebruiken, te schrijven en te delen!  software te gebruiken, te schrijven en te delen!
1226    
1227  (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:  (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
1228    
# Line 1186  comes with permission to distribute copi Line 1231  comes with permission to distribute copi
1231    
1232  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005 Free Software Foundation
1233    
1234     Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies     Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim
1235     of this document as received, in any medium, provided that the     copies of this document as received, in any medium, provided that
1236     copyright notice and permission notice are preserved,     the copyright notice and permission notice are preserved, and that
1237     and that the distributor grants the recipient permission     the distributor grants the recipient permission for further
1238     for further redistribution as permitted by this notice.     redistribution as permitted by this notice.
1239    
1240     Permission is granted to distribute modified versions     Permission is granted to distribute modified versions of this
1241     of this document, or of portions of it,     document, or of portions of it, under the above conditions,
1242     under the above conditions, provided also that they     provided also that they carry prominent notices stating who last
1243     carry prominent notices stating who last altered them.     altered them.
1244    
1245  The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the  The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
1246  same spirit.  Please read the file COPYING and then do give copies of  same spirit.  Please read the file COPYING and then do give copies of

Legend:
Removed from v.1.10  
changed lines
  Added in v.1.11

savannah-hackers-public@gnu.org
ViewVC Help
Powered by ViewVC 1.1.26