/[emacs]/emacs/etc/TUTORIAL.nl
ViewVC logotype

Diff of /emacs/etc/TUTORIAL.nl

Parent Directory Parent Directory | Revision Log Revision Log | View Patch Patch

revision 1.3.2.1 by miles, Fri Apr 4 06:19:50 2003 UTC revision 1.3.2.2 by miles, Tue Oct 14 23:08:04 2003 UTC
# Line 23  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbe Line 23  bepaald commando te proberen.  Bijvoorbe
23          lezen van een scherm.          lezen van een scherm.
24    
25  Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar  Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar
26  het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuiteit bij het lezen van  het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuïteit bij het lezen van
27  de tekst.  de tekst.
28    
29  Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de  Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de
30  tekst kan bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met  tekst kunt bewegen.  Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
31  C-v.  Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt  C-v.  Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt
32  en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).  en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).
33    
# Line 37  en type v, of type <ESC>v als je geen ME Line 37  en type v, of type <ESC>v als je geen ME
37  * SAMENVATTING  * SAMENVATTING
38  --------------  --------------
39    
40  De volgende commando's zijn handig volledige schermen te bekijken:  De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:
41    
42          C-v     ga een scherm vooruit          C-v     ga een scherm vooruit
43          M-v     ga een scherm terug          M-v     ga een scherm terug
# Line 57  De volgende commando's zijn handig volle Line 57  De volgende commando's zijn handig volle
57  Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu  Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu
58  naar een specifieke plaats op het scherm?  naar een specifieke plaats op het scherm?
59    
60  Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen.  De basismanier is  Er is een aantal manieren waarop je dit kunt doen.  De basismanier is
61  m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n.  Elk van deze commando's  m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n.  Elk van deze commando's
62  verplaatst de cursor precies een rij of colomn in een bepaalde richting  verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting
63  op het scherm.  Hier volgt een figuur met de vier commando's en de  op het scherm.  Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
64  richting waarin ze de cursor bewegen:  richting waarin ze de cursor bewegen:
65    
# Line 75  richting waarin ze de cursor bewegen: Line 75  richting waarin ze de cursor bewegen:
75     de figuur.  Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het     de figuur.  Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het
76     centrum te plaatsen.     centrum te plaatsen.
77    
78  Met een beetje kennis van het engels zijn deze commando's gemakkelijk te  Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te
79  onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de  onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de
80  B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit).  Dit zijn de  B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit).  Dit zijn de
81  basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE  basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE
# Line 84  gebruiken: Het is slim als je ze nu leer Line 84  gebruiken: Het is slim als je ze nu leer
84  >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.  >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
85    
86  >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p  >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p
87     Let op wat C-P doet als de cursor midden in een regel staan.     Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat.
88    
89  Elke regel eindigt met een Newline teken (het engelse `new line' betekent  Elke regel eindigt met een Newline teken (het Engelse `new line' betekent
90  `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende.  De laatste  `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende.  De laatste
91  regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat  regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat
92  is niet noodzakelijk voor Emacs ).  is niet noodzakelijk voor Emacs ).
93    
94  >> Type een C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel staat.  >> Type het commando C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel
95     De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, omdat je     staat.  De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen,
96     achteruit over het Newline teken gaat.     omdat je achteruit over het Newline teken gaat.
97    
98  Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.  Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.
99    
100  >> Type nog wat C-b's zodat je door krijgt waar de cursor is.  >> Type nog een aantal keren het commando C-b, zodat je door krijgt waar de
101     Type dan C-f's om terug naar het einde van de regel te bewegen.     cursor is.
102     Een C-f beweegt dan naar de volgende regel.     Type dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel
103       te bewegen.
104       Een C-f commnado beweegt de cursor dan naar de volgende regel.
105    
106  Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt  Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt
107  zal de tekst over het scherm heen schuiven.  Dit heet `scrollen', of  zal de tekst over het scherm heen schuiven.  Dit heet `scrollen', of
108  `schuiven' in goed nederlands.  Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat  `schuiven' in goed Nederlands.  Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de
109  de cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het  cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het scherm
110  scherm af beweegt.  af beweegt.
111    
112  >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met  >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met
113     C-n en zie wat er gebeurt.     C-n en zie wat er gebeurt.
114    
115  Als beweging op karakterbasis te langzaam gaat, kan je ook per woord  Als beweging op letterteken te langzaam gaat, kun je de cursor ook per
116  bewegen.  M-f (Meta-f) beweegt een woord vooruit en M-b een woord  woord bewegen.  M-f (Meta-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b
117  achteruit.  een woord achteruit.
118    
119  >> Type een paar M-f's en M-b's.  >> Type enkele keren M-f en M-b.
120    
121  Als je midden in een woord staan beweegt M-f naar het eind van het  Als je midden in een woord staat beweegt M-f de cursor naar het eind van
122  woord.  Als je op witruimte tussen woorden staat beweegt M-f naar het  het woord.  Als je op een witte ruimte tussen woorden staat beweegt M-f de
123  eind van het volgende woord.  M-b beweegt analoog, de andere kant op.  cursor naar het eind van het volgende woord.  Het commando M-b beweegt
124    analoog, de andere kant op.
125  >> Type een paar M-f's en M-b's met tussendoor wat C-f's en C-b's zodat  
126     je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een woord en  >> Type enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor enkele keren C-f en C-b,
127     tussen twee woorden.     zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een
128       woord en tussen twee woorden.
129    
130  Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en  Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en
131  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens  anderzijds M-f en M-b.  Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens
132  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,  gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
133  zinnen, paragrafen) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen  zinnen, alinea's) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen die
134  die los staan van wat je aan het editen bent (tekens, regels, etc).  los staan van wat je aan het editten bent (tekens, regels, etc).
135    
136  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen naar  Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
137  het begin of eind van een regel, terwijl M-a en M-e naar het begin of  cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
138  eind van een zin gaan.  respectievelijk M-e, de cursor naar het begin of eind van een zin gaat.
139    
140  >> Probeer een paar C-a's gevolgd door een paar C-e's.  >> Type enkele keren C-a en dan enkele keren C-e.
141     Probeer een paar M-a's gevolgd door een paar M-e's.     Type enkele keren M-a en dan  enkele keren M-e.
142    
143  Zie hoe herhaalde C-a's niets doen, terwijl herhaalde M-a's steeds een  Zie hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a
144  zin terug bewegen.  Alhoewel ze niet volledig overeenkomen is het gedrag  commando's steeds een zin terug bewegen.  Alhoewel ze niet volledig
145  van allebei niet onnatuurlijk.  overeenkomen is het gedrag van allebei niet onnatuurlijk.
146    
147  De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder  De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder
148  lidwoord, `point' in het engels).  Anders gezegd: de cursor laat op het  lidwoord, `point' in het Engels).  Anders gezegd: de cursor laat op het
149  scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.  scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.
150    
151  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,  Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,
# Line 167  inclusief die commando's die per woord o Line 170  inclusief die commando's die per woord o
170     Deze commando's worden het frequentst gebruikt.     Deze commando's worden het frequentst gebruikt.
171    
172  Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<  Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<
173  (Meta kleiner-dan) beweegt naar het begin van het bestand,  (Meta kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand,
174  en M-> (Meta groter-dan) beweegt naar het eind.  en M-> (Meta groter-dan) beweegt de cursor naar het eind.
175    
176  Op de meeste toetsenborden zit de "<" boven de comma, zodat je de Shift  Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de Shift
177  toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het "<"  toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het '<'
178  teken in te typen.  Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken  teken in te typen.  Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken
179  om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.  om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.
180    
# Line 181  om M-< in te typen: zonder shift zou je Line 184  om M-< in te typen: zonder shift zou je
184  >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.  >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
185     Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.     Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
186    
187  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kan je ook die gebruiken om de  Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kun je ook die gebruiken om de
188  cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn  cursor te verplaatsen.  We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn
189  minst te leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle  minst te leren, om drie redenen.  Ten eerste werken ze op alle
190  toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken  toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen.  Ten tweede zul je merken
191  dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in omgaan met Emacs,  dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in het omgaan met
192  het gebruik van deze CTRL tekens sneller is dan de pijltjestoetsen (omdat  Emacs, het gebruik van deze CTRL tekens sneller gaat dan het werken met
193  je handen in de typehouding kunnen blijven).  Ten derde, als je eenmaal  pijltjestoetsen (omdat je handen in de typehouding kunnen blijven).  Ten
194  gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, kan je makkelijk andere  derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens,
195  geavanceerde cursorbewegingscommandos leren.  kun je makkelijk andere geavanceerde cursorbewegingscommando's leren.
196    
197  De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de  De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument.  Voor de
198  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando  meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
199  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan door voor het  herhaald moet worden.  Je geeft dit numerieke argument aan, dat vooraf
200  commando, C-u gevolgd door de cijfers van het getal te typen.  Als je  gegaan wordt door het commando C-u, de cijfers van het getal te typen.
201  toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook een andere  Als je toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook
202  manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl je de META toets  een andere manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl
203  ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te leren omdat die werkt  je de META toets ingedrukt houdt.  We raden je aan de C-u manier te
204  op elk willekeurig toetsenbord.  leren omdat die werkt op elk willekeurig toetsenbord.
205    
206  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.  Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
207    
208  >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor  >> Probeer eens om met C-n of C-p en één numeriek argument de cursor
209     met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin     met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te
210     te bewegen.     bewegen.
211    
212  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat  Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
213  het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's betekent het  het commando herhaald moet worden.  Voor sommige commando's betekent het
# Line 215  de tekst 4 regels. Line 218  de tekst 4 regels.
218    
219  >> Probeer nu C-u 8 C-v.  >> Probeer nu C-u 8 C-v.
220    
221  Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven.  Als je het weer  Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven.  Als je weer
222  terug omlaag wil scrollen kan je een argument aan M-v geven.  terug omlaag wil scrollen kun je een argument aan M-v geven.
223    
224  Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een  Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een
225  lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window.  Deze  lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window.  Deze
226  rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede  rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede
227  vertaling).  Je kan de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te  vertaling).  Je kunt de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te
228  klikken.  klikken.
229    
230  >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de  >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de
# Line 229  klikken. Line 232  klikken.
232     afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.     afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
233    
234  >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt  >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt
235     houdt.  Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.     houdt.  Je zult zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.
236    
237    
238  * ALS EMACS HANGT  * ALS EMACS HANGT
239  -----------------  -----------------
240    
241  Als Emacs niet meer op commando's reageert kan je haar veilig onderbreken  Als Emacs niet meer op commando's reageert kun je haar veilig onderbreken
242  door C-g te typen.  Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als  door C-g te typen.  Je kunt C-g gebruiken om een commando te stoppen als
243  het te lang duurt om uit te voeren.  het te lang duurt om het uit te voeren.
244    
245  Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of  Je kunt C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of
246  om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.  om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.
247    
248  >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en  >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en
249     type dan C-g.  Type vervolgens C-f.  Als het goed is is de cursor maar     type dan C-g.  Type vervolgens C-f.  Als het goed is is de cursor maar
250     een positie verplaatst, omdat het argument weggegooid hebt met C-g.     één positie verplaatst, omdat je het argument weggegooid hebt met C-g.
251    
252  Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je daarvan komen met een C-g.  Als je per ongeluk een <ESC> typt kun je dat ongedaan maken met het
253    commando C-g.
254    
255    
256  * ONMOGELIJKE COMMANDO'S  * ONMOGELIJKE COMMANDO'S
# Line 255  Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je Line 259  Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je
259  Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende  Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende
260  gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.  gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
261    
262  Als je een van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien  Als je één van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien
263  over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit  over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit
264  wilt voeren.  wilt voeren.
265    
# Line 271  uitvoeren en beantwoord je de vraag met Line 275  uitvoeren en beantwoord je de vraag met
275  ----------  ----------
276    
277  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.  Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
278  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan.  Op  We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kunt gaan.  Op
279  dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt  dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
280  komen en terug kan keren naar simpelweg editen met 1 venster.  Het is  komen en terug kunt keren naar simpelweg editten met 1 venster.  Het is
281  eenvoudig:  eenvoudig:
282    
283          C-x 1   een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)          C-x 1   een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)
# Line 294  worden weggegooid. Line 298  worden weggegooid.
298  -----------------------  -----------------------
299    
300  Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in.  Tekens die je  Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in.  Tekens die je
301  kan zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst  kunt zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst
302  ge-interpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd.  Type <Return> (de  geïnterpreteerd en meteen aan de tekst.  Type <Return> (de `volgende regel'
303  `volgende regel' toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe  toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe regel te beginnen.
 regel te beginnen.  
304    
305  Je kan het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen.  Je kunt het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen.
306  <Delete> is een toets op het toetsenbord, die misschien ook wel "Del"  <Delete> is een toets op het toetsenbord, die soms ook wel "Del"
307  heet.  In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar  heet.  In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar
308  niet altijd!  niet altijd!
309    
# Line 309  staat weg. Line 312  staat weg.
312    
313  >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar  >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar
314     keer op <Delete> te drukken.  Maak je niet druk over het feit dat dit     keer op <Delete> te drukken.  Maak je niet druk over het feit dat dit
315     bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van     bestand verandert; je zult niets veranderen aan de originele versie van
316     deze uitleg.  Je zit slechts je eigen copie te wijzigen.     deze uitleg.  Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen.
317    
318  Als een regel tekst te lang wordt om op een regel op het scherm te laten  Als een regel tekst te lang wordt om de regel op het scherm te laten
319  zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel.  Een backslash  zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel.  Een backslash
320  ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende  ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende
321  schermregel verder gaat.  schermregel verder gaat.
322    
323  >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf  >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
324     toevoegen.  Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.     toevoegen.  Je zult zien dat er een vervolgregel verschijnt.
325    
326  >> Type weer wat <Delete>s om zoveel tekens weg te halen tot de regel weer  >> Type weer enkele keren <Delete> om zoveel tekens weg te halen tot
327     op een schermregel past.  De vervolgregel zal verdwijnen.     de regel weer op een schermregel past.  De vervolgregel zal verdwijnen.
328    
329  Je kan een Newline weggooien als elk ander teken.  Als je een Newline  Je kunt een Newline weggooien als elk ander teken.  Als je een Newline
330  weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een  weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een
331  enkele regel.  Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op  enkele regel.  Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op
332  een schermregel past zal ze getoond worden met een vervolgregel.  een schermregel past zal hij getoond worden met een vervolgregel.
333    
334  >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>.  Dit  >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>.  Dit
335     voegt de huidige en vorige regel samen.     voegt de huidige en vorige regel samen.
# Line 334  een schermregel past zal ze getoond word Line 337  een schermregel past zal ze getoond word
337  >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.  >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.
338    
339  Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat  Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat
340  het herhaald moet worden op kan geven.  Dit geldt ook voor gewone tekens.  iets herhaald moet worden, op kunt geven.  Dit geldt ook voor gewone tekens.
341  Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.  Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
342    
343  >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.  >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.
344    
345  Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te  Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te
346  corrigeren.  Je kan tekst ook per woord of regel weggooien.  Hier volgt  corrigeren.  Je kunt tekst ook per woord of regel weggooien.  Hier volgt
347  een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:  een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
348    
349          <Delete>     haal het teken weg dat voor de cursor staat          <Delete>     haal het teken weg dat voor de cursor staat
350          C-d          haal het teken weg dat achter de cursor staat          C-d          haal het teken weg dat achter de cursor staat
351    
352          M-<Delete>   gooi het woord weg dat voor de cursor staat          M-<Delete>   gooi het woord weg dat voor de cursor staat
353          M-d          gooi het woord weg dat achter de cursor staat          M-d          gooi het woord weg dat achter de cursor staat
# Line 358  met C-f en M-f verder trekken (waarbij w Line 361  met C-f en M-f verder trekken (waarbij w
361  C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.  C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
362    
363  Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst  Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst
364  die je weggooit zodat je haar weer terug kan halen.  Weggegooide tekst  die je weggooit zodat je hem weer terug kunt halen.  Weggegooide tekst
365  terughalen heet "yanken".  Je kan weggegooide tekst terugbrengen op de  terughalen heet "yanken".  Je kunt weggegooide tekst terugbrengen op de
366  plaats waar je haar hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.  plaats waar je hem hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.
367  Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere copi-en van te maken.  Het  Je kunt ook meerdere keren yanken om er meedere kopieën van te maken.  Het
368  yank-commando is C-y.  yank-commando is C-y.
369    
370  Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:  Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:
371  iets dat je hebt weggooid kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt  iets dat je hebt weggooid kun je terugbrengen, maar iets dat je hebt
372  weggehaald niet.  (In het engels is het verschil tussen `killing' en  weggehaald niet.  (In het Engels is het verschil tussen `killing' en
373  `deleting' duidelijker dan tussen de nederlandse vertaling `weggooien' en  `deleting' duidelijker dan tussen de Nederlandse vertaling `weggooien' en
374  `weghalen'.)  In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan  `weghalen'.)  In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
375  een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat ze  een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat die
376  geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een  geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een
377  enkel teken weghalen.  enkel teken weghalen.
378    
379  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leef is.  >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
380     Type C-k om de tekst op die regl weg te gooien.     Type C-k om de tekst op die regel weg te gooien.
381  >> Type C-k een tweede keer.  Nu gooit dit commando het Newline teken  >> Type C-k een tweede keer.  Nu gooit dit commando het Newline teken
382     weggooit.     weg.
383    
384  Merk op hoe een enkele C-k de inhoud van een regel weggooit, een tweede  Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel weggooit, een
385  C-k de regel zelf zodat alle volgende regels een regel omhoog komen.  Het  tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel
386  numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven aantal regels zal  omhoog komen.  Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven
387  worden weggegooid, inclusief de inhoud.  Dit is meer dan simpelweg  aantal regels zal worden weggegooid, inclusief de inhoud.  Dit is meer dan
388  herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal C-k typen dat  simpelweg herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal
389  niet doet.  C-k typen dat niet doet.
390    
391  Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de  Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de
392  cursor nu op staat (te yanken), type C-y.  cursor nu op staat (te yanken), type C-y.
# Line 399  in een keer terugbrengt. Line 402  in een keer terugbrengt.
402    
403  Om de weggegooide tekst terug te halen:  Om de weggegooide tekst terug te halen:
404    
405  >> Type C-y.  Beweeg de cursor wat regels naar beneden en type weer C-y.  >> Type C-y.  Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en type weer C-y.
406     Je ziet nu hoe je tekst kan copieren.     Je ziet nu hoe je tekst kunt kopiëren.
407    
408  Wat nu te doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen  Wat nu te doen als je tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen al
409  al iets anders weggegooid?  C-y zou datgene terugbrengen wat je het  iets anders weggegooid?  C-y zou datgene terugbrengen wat je het
410  recentst hebt weggegooid.  Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren  recentst hebt weggegooid.  Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren
411  gegaan.  Je kunt die tekst terughalen met M-y.  Nadat je C-y hebt getypt  gegaan.  Je kunt die tekst terughalen met M-y.  Nadat je C-y hebt getypt
412  om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst  om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst
413  met de tekst die je daarvoor had weggegooid.  Je kunt M-y herhalen om  met de tekst die je daarvoor had weggegooid.  Je kunt M-y herhalen om
414  tekst terug te halen die je steeds langer geleden hebt weggegooid.  Als je  tekst terug te halen die je reeds langer geleden hebt weggegooid.  Als
415  de tekst te pakken hebt die je zocht hoe je niets te doen om die daar te  je de tekst te pakken hebt die je zocht hoef je niets te doen om die
416  houden.  Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst met rust  daar te houden.  Je kunt gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst
417  laten.  met rust laten.
418    
419  Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst  Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst
420  weggegooide tekst.  weggegooide tekst.
# Line 420  weggegooide tekst. Line 423  weggegooide tekst.
423     Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.     Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.
424     Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel     Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel
425     die je weggooide.     die je weggooide.
426     Type nog wat M-y's en zie wat er langs komt.  Herhaal dit tot de     Type nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt.  Herhaal dit tot de
427     tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.     tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.
428     Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan     Je kunt ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan
429     M-y.     M-y.
430    
431    
432  * HERSTELLEN  * HERSTELLEN
433  ------------  ------------
434    
435  Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,  Als je de tekst veranderd hebt en als je daar toch niet tevreden mee bent,
436  dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.  dan kun je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.
437    
438  Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van  Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van
439  een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds  een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds
# Line 439  eerdere commando's hersteld. Line 442  eerdere commando's hersteld.
442  Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,  Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,
443  zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg  zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg
444  de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd  de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd
445  in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder C-x u's hoeft te  in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando
446  type om het toevoegen van teksts te herstellen.  C-x u hoeft te typen om het toevoegen van tekst te herstellen.
447    
448  >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou ze weer moeten verschijnen.  >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen.
449    
450  C-_ is een alternatief voor C-x u.  Het levert exact hetzelfde resultaat  C-_ is een alternatief voor C-x u.  Het levert exact hetzelfde resultaat
451  op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te typen.  Een  op, maar het is makkelijker om dat een paar keer achter elkaar te typen.
452  nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan niet  Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan
453  triviaal is.  Dat is ook de reden het alternatief, C-x u.  Op sommige  niet triviaal is.  Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u.  Op
454  terminals kan je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.  sommige terminals kun je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.
455    
456  Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.  Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.
457    
# Line 457  Een numeriek argument aan C-_ of C-x u d Line 460  Een numeriek argument aan C-_ of C-x u d
460  -----------  -----------
461    
462  Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de  Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de
463  tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het engels).  Als je  tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het Engels).  Als je
464  dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit  dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit
465  Emacs gaat.  Je kan een bestand veranderen door het bestand `bezoeken'.  Emacs gaat.  Je kunt een bestand veranderen door het bestand te `bezoeken'.
466  (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het engels.)  (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het Engels.)
467    
468  Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand  Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand
469  in Emacs ziet.  Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het  in Emacs ziet.  Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
470  veranderen bent.  Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk  veranderen bent.  Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk
471  zolang je het bestand niet bewaart.  Op deze manier kan je nooit per  zolang je het bestand niet bewaart.  Op deze manier kun je nooit per
472  ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten.  Zelfs  ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten.  Zelfs
473  als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele  als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele
474  bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het  bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
# Line 476  In de buurt van de onderkant van het sch Line 479  In de buurt van de onderkant van het sch
479  eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets  eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets
480  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand  dergelijks.  Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
481  zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je een bestand  zien dat je op dat moment bezoekt.  Op dit moment bezoek je een bestand
482  dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen copie van de nederlandstalige  dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige
483  Emacs uitleg (`tutorial' in het engels).  Als je in Emacs een bestand  Emacs uitleg (`tutorial' in het Engels).  Als je in Emacs een bestand
484  bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.  bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
485    
486  De commando's om een bestand te bezoek of te bewaren zijn anders dan de  De commando's om een bestand te bezoeken of te bewaren zijn anders dan de
487  commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee  commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee
488  tekens.  Beide commando's beginnen met het teken Control-x.  Er zijn een  tekens.  Beide commando's beginnen met het teken Control-x.  Er zijn een
489  heleboel commando's die met Control-x beginnen.  Veel van die commando's  heleboel commando's die met Control-x beginnen.  Veel van die commando's
# Line 496  Nadat je het commando Line 499  Nadat je het commando
499    
500  hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je  hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand.  De naam die je
501  intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die regel  intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm.  Wanneer die regel
502  voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer.  Je kan de  voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer.  Je kunt de
503  gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.  gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.
504    
505  Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat  Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat
506  voor minibuffer invoer) kan je het commando afbreken met C-g.  voor minibuffer invoer) kun je het commando afbreken met C-g.
507    
508  >> Type C-x C-f gevolgd door C-g.  Dit breekt de minibuffer af en  >> Type C-x C-f gevolgd door C-g.  Dit commando breekt de minibuffer af en
509     ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.     ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
510     Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.     Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
511    
512  Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het  Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het
513  af te sluiten.  Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en bezoekt  af te sluiten.  Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt
514  het bestand dat je aangegeven hebt.  Als het C-x C-f commando klaar is,  het bestand op dat je aangegeven hebt.  Als het C-x C-f commando daarmee
515  verdwijnt de minibuffer.  klaar is,verdwijnt de minibuffer.
516    
517  Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan  Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kun
518  je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het  je de inhoud wijzigen.  Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het
519  commando  commando
520    
521          C-x C-s   bewaar bestand (met de s van `save file')          C-x C-s   bewaar bestand (met de s van `save file')
522    
523  Dit bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand.  De eerste  Dit commando bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand.
524  keer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een andere  De eerstekeer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een
525  naam zodat het nog niet verloren is.  De nieuwe naam bestaat uit de oude  andere naam zodat het nog niet verloren is.  De nieuwe naam bestaat uit de
526  naam gevolgd door een "~".  oude naam gevolgd door een "~".
527    
528  Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand  Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand
529  zien.  Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren  zien.  Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren
530  zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.  zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
531    
532  >> Type C-x C-s, om je copie van deze uitleg te bewaren.  Als het goed is  >> Type C-x C-s, om je kopie van deze uitleg te bewaren.  Als het goed is
533     verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.     verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.
534    
535  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
# Line 537  deze situatie te herstellen, type C-q. Line 540  deze situatie te herstellen, type C-q.
540  to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan  to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
541  met deze situatie.  met deze situatie.
542    
543  Je kan een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te  Je kunt een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te
544  wijzigen.  Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat.  Dit is  wijzigen.  Je kunt ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat.  Dit is
545  de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat  dé manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat
546  initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe.  Zodra je de tekst bewaart  initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe.  Zodra je de tekst bewaart
547  wordt het bestand werkelijk gecreeerd, met de tekst als inhoud.  Vanaf dat  wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als inhoud.  Vanaf dat
548  moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.  moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
549    
550    
# Line 549  moment ben je dus bezig met een bestaand Line 552  moment ben je dus bezig met een bestaand
552  ---------  ---------
553    
554  Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand  Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand
555  gewoon in Emacs.  Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een  gewoon in Emacs.  Je kunt naar dat bestand terug door het gewoon nog een
556  keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kan je een behoorlijk aantal  keer te bezoeken met C-x C-f.  Op deze manier kun je een behoorlijk aantal
557  bestanden in Emacs krijgen.  bestanden in Emacs krijgen.
558    
559  >> Cre-eer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo  >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo
560     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig haar, en bewaar "foo"     <Return>.  Voeg hieraan wat tekst toe en bewaar "foo"
561     door C-x C-s te typen.  Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om     door C-x C-s te typen.  Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
562     weer hier, in de uitleg, terug te komen.     weer hier, in de uitleg, terug te komen.
563    
# Line 577  Emacs venster ziet is altijd onderdeel v Line 580  Emacs venster ziet is altijd onderdeel v
580    
581  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand  Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
582  bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard.  De wijzigingen blijven  bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard.  De wijzigingen blijven
583  in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het cre-eren of  in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort.  Het creëren of
584  modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de  modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de
585  eerste buffer.  Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige  eerste buffer.  Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige
586  manier nodig is om het eerste bestand te bewaren.  Het zou erg vervelend  manier nodig is om het eerste bestand te bewaren.  Het zou erg vervelend
587  zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te  zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
588  kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we  kunnen bewaren met C-x C-s.  Dus hebben we het commando:
589    
590          C-x s     bewaar een paar buffers          C-x s   bewaar een paar buffers
591    
592  C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet  C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
593  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.  opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
594    
595  >> Voeg een wat tekst toe en type C-x s.  >> Voeg wat tekst toe en type C-x s.
596     Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.     Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
597     Bewantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van     Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van
598     "yes", engels voor "ja").     "yes", Engels voor "ja").
599    
600    
601  * UITGEBREIDE COMMANDO'S  * UITGEBREIDE COMMANDO'S
# Line 602  Er zijn veel meer Emacs commando's dan e Line 605  Er zijn veel meer Emacs commando's dan e
605  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de  toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
606  control of meta toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met het X  control of meta toets te gebruiken.  Emacs lost dit probleem op met het X
607  commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando komt in  commando (met de X van eXtensie of uitbreiding).  Het X commando komt in
608  twee smaken:  twee smaken voor:
609    
610          C-x     teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken          C-x     teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken
611          M-x     genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.          M-x     genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.
# Line 616  die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of Line 619  die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of
619  bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)  bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)
620    
621  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer  C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
622  terug kan keren in dezelfde Emacs sessie.  terug kunt keren in dezelfde Emacs sessie.
623    
624  Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer  Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer
625  terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig.  In de meeste shells kan je  terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig.  In de meeste shells kun je
626  Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".  Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".
627    
628  Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten  Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten
629  cre-eert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te  creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te
630  stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te  stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te
631  keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten.  In dit geval is het  keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten.  In dit geval is het
632  shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in  shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in
633  Emacs terug te keren.  Emacs terug te keren.
634    
635  Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen.  Het is  Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen.  Het is
636  ook het juiste commando om Emacs te be-eindigen wanneer Emacs opgestart  ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs opgestart
637  was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien  was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien
638  niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan.  Normaal gezien is het  niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan.  Normaal gezien is het
639  echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,  echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,
# Line 645  kent: Line 648  kent:
648          C-x C-c         verlaat Emacs          C-x C-c         verlaat Emacs
649          C-x u           herstel          C-x u           herstel
650    
651  Genaamde uitgebreide commando's worden nog minder vaak gebruikt, of worden  Commando's waaraan een uitgebreid commando wordt toegevoegd, worden nog
652  alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt.  Een voorbeeld is het  minder vaak gebruikt, of worden alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt.
653  commando replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een  Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string
654  andere string (`to replace' betekent `vervangen').  Als je M-x typt echoot  vervangt door een andere string (`to replace' betekent `vervangen').
655  Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van het commando  Als je M-x typt echoot Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van
656  intypen, in dit geval "replace-string".  Als je gewoon "repl s<TAB>" typt  het commando intypen, in dit geval "replace-string".  Als je gewoon
657  maakt Emacs de naam zelf af.  Be-eindig het commando met <Return>.  "repl s<TAB>" typt maakt Emacs de naam zelf af.  Beëindig het commando
658    met <Return>.
659    
660  Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die  Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
661  vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.  vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
# Line 660  Je sluit elk argument af met <Return>. Line 664  Je sluit elk argument af met <Return>.
664  >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.  >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.
665     Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.     Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
666    
667     Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is.  Je hebt elk voorkomen van     Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is.  Je hebt elke keer dat het woord
668     het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; beginnend op  "g-e-w-i-j-z-i-g-d" voor kwam, vervangen door "veranderd"; beginnend op
669     de plek waar de cursor staat.     de plek waar de cursor staat.
670    
671    
# Line 669  Je sluit elk argument af met <Return>. Line 673  Je sluit elk argument af met <Return>.
673  ---------------------  ---------------------
674    
675  Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden  Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden
676  de veranderinge verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of  de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of
677  herstarten.  Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd  herstarten.  Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd
678  de veranderde tekst automatisch.  De naam van het bestand waarin de tekst  de veranderde tekst automatisch.  De naam van het bestand waarin de tekst
679  automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #.  Bijvoorbeeld, als  automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #.  Bijvoorbeeld, als
# Line 678  automatisch bewaard in een bestand dat " Line 682  automatisch bewaard in een bestand dat "
682  bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer  bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer
683  weggegooid.  weggegooid.
684    
685  Als de computer crasht kan je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen  Als de computer crasht kun je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen
686  door de file normal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch  door de file normaal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch
687  bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>.  Als Emacs vraagt om  bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>.  Als Emacs vraagt om
688  bevestiging, antwoord dan yes<Return> en de automatisch bewaarde  bevestiging, antwoord dan:"yes<Return>",  en de automatisch bewaarde
689  informatie wordt teruggehaald.  informatie wordt teruggehaald.
690    
691    
# Line 690  informatie wordt teruggehaald. Line 694  informatie wordt teruggehaald.
694    
695  Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de  Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de
696  onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.  onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.
697  Dit gebied bevat de onderste regel van het scherm.  Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.
698    
699    
700  * MODE-REGEL  * MODE-REGEL
701  ------------  ------------
702    
703  De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel".  De mode-regel  De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel".  De mode-regel
704  zier er ongeveer zo uit:  ziet er ongeveer zo uit:
705    
706  --**-Emacs: TUTORIAL.nl       (Fundamental)--68%------------------------  --**-Emacs: TUTORIAL.nl       (Fundamental)--68%------------------------
707    
# Line 709  dat je bezoekt.  -NN%-- geeft je huidige Line 713  dat je bezoekt.  -NN%-- geeft je huidige
713  procent van de tekst bevindt zich boven het scherm.  Als het bestand vanaf  procent van de tekst bevindt zich boven het scherm.  Als het bestand vanaf
714  het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.  het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.
715  Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van  Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van
716  `bottom', `onderkant' in het nederlands).  Als de tekst zo klein is dat ze  `bottom', `onderkant' in het Nederlands).  Als de tekst zo klein is dat die
717  volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.  volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.
718    
719  De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.  De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.
# Line 717  Direct na het bezoeken of bewaren staan Line 721  Direct na het bezoeken of bewaren staan
721    
722  In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken  In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken
723  bent.  Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode  bent.  Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode
724  zoals nu (`fundamental' is `basis' in het nederlands).  Een dergelijke  zoals nu (`fundamental' is `basis' in het Nederlands).  Een dergelijke
725  mode heet een hoofdmode (`major mode' in het engels).  mode heet een hoofdmode (`major mode' in het Engels).
726    
727  Emacs heeft verschillende hoofdmodes.  Sommige daarvan zijn bedoelt voor  Emacs heeft verschillende hoofdmodes.  Sommige daarvan zijn bedoeld voor
728  het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld  het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
729  Lisp mode, Text mode, etc.  Op elk moment is er altijd precies een mode  Lisp mode, Text mode, etc.  Op elk moment is er altijd precies een mode
730  actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu  actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu
731  "Fundamental" staat.  "Fundamental" staat.
732    
733  Elke hoofdmode zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen.  Het komt voor dat sommige commado's zich in verschillende modes anders
734  Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te typen, en  gedragen.  Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te
735  aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar  typen, en aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe
736  eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het commentaar  commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het
737  beginnen.  Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, en met  commentaar beginnen.  Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando,
738  dat commando schakel je om naar die hoofdmode.  Zo is bijvoorbeeld  en met dat commando schakel je om naar die hoofdmode.  Zo is bijvoorbeeld
739  M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.  M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.
740    
741  Als je nederlandse of engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld  Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
742  dit bestand, kan je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een  dit bestand, kun je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een
743  gewone taal te bewerken:  gewone taal te bewerken:
744    
745  >> Type M-x text-mode<Return>.  >> Type M-x text-mode<Return>.
746    
747  Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor  Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
748  grondige veranderingen in Emacs.  Een van de dingen die je kan merken is  grondige veranderingen in Emacs.  Een van de dingen die je kunt merken is
749  bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrophes als onderdeel van een woord  bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord
750  beschouwen.  In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de  beschouwen.  In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de
751  apostrophe als ruimte tussen twee woorden.  apostrof als ruimte tussen twee woorden.
752    
753  Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.  Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.
754  De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.  De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.
755    
756  Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmode  Met het commando C-h m kun je de documentatie over de huidige hoofdmode
757  lezen.  lezen.
758    
759  >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant  >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant
# Line 760  lezen. Line 764  lezen.
764  Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn.  Bijmodes zijn  Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn.  Bijmodes zijn
765  geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties  geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties
766  daarvan.  Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van  daarvan.  Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
767  andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode.  Je kan dus nul, een,  andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode.  Je kunt dus nul, een,
768  of willekeurig veel minor modes gebruiken.  of willekeurig veel minor modes gebruiken.
769    
770  Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,  Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
771  zoals nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch  zoals Nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch
772  uitvullen).  Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel  uitvullen).  Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel
773  tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.  tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.
774    
775  Je kan Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  Als deze  Je kunt Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  Als deze
776  mode al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.  mode al aanstaat, kun je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.
777  Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit  Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit
778  commando de mode uit.  Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to  commando de mode uit.  Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to
779  toggle' in het engels).  toggle' in het Engels).
780    
781  >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>.  Type nu vele malen asdf op een  >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>.  Type nu vele malen asdf op een
782     regel zodat je kan zien dat de regel in twee-en gesplitst wordt.  Er     regel zodat je kunt zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt.  Er
783     moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode     moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode
784     alleen op spaties de regel breekt.     alleen op spaties de regel afbreekt.
785    
786  De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen  De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kun je veranderen
787  met het C-x f commando.  Dit commando accepteert een numeriek argument  met het C-x f commando.  Dit commando accepteert een numeriek argument
788  dat de gewenste kantlijn is.  om de gewenste kantlijn te verkrijgen.
789    
790  >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).  >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
791     Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.     Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
792     Zet de kantlijn nu terug op 70, weer met C-x f.     Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met C-u 70 C-x f.
793    
794  Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode  Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode
795  de regel niet opnieuw.  de regel niet opnieuw.
796  Om een paragraaf opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de  Om een alinea opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de
797  cursor in de paragraaf staat.  cursor in de alinea staat.
798    
799  >> Plaats de cursor in de voorgaande paragraaf en type M-q.  >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en type M-q.
800    
801    
802  * ZOEKEN  * ZOEKEN
# Line 813  search', i.e. zoeken); C-r start het zoe Line 817  search', i.e. zoeken); C-r start het zoe
817    
818  Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied.  Dit  Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied.  Dit
819  betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele  betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele
820  zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring.  <RET> be-eindigt  zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring.  <RET> beëindigt
821  het zoeken.  het zoeken.
822    
823  >> Type nu C-s om het zoeken te start.  Type nu, LANGZAAM, een letter per  >> Type nu C-s om het zoeken te starten.  Type nu, LANGZAAM, één letter per
824     keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kan     keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kunt
825     zien wat er met de cursor gebeurt.  Je hebt nu eenmaal naar het woord     zien wat er met de cursor gebeurt.  Je hebt nu eenmaal naar het woord
826     `cursor' gezocht.     `cursor' gezocht.
827  >> Type nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van `cursor' te  >> Type nogmaals C-s, om het volgende woord `cursor' te zoeken
828     zoeken.    
829  >> Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen.  > Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen.
830  >> Type <RET> om het zoeken te be-eindigen.  >> Type <RET> om het zoeken te beëindigen.
831    
832  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar  Zag je wat er gebeurde?  Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
833  de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt  de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt
834  hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer.  Als er  hebt.  Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer.  Als er
835  geen volgende plek is piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht faalt  geen volgende plek is gevonden piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht
836  (`failing' in het engels); met C-g kan je het zoeken afbreken.  is beëindigd. (`failing' in het Engels); met C-g kun je het zoeken afbreken.
837    
838  OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s  Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zul je zien dat het
 typt, en daarna ook niets meer.  Dit komt door een eigenschap van de  
 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'.  Met C-s  
 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht.  Om  
 deze situatie te herstellen, type C-q.  Lees daarna de "Spontaneous Entry  
 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan  
 met deze situatie.  
   
 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zal je zien dat het  
839  laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het  laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het
840  zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats.  Als je bijvoorbeeld begint  zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats.  Als je bijvoorbeeld begint
841  met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar het eerste voorkomen van een  met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar de plaats waar de "c" het
842  "c".  Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar het eerste  eerst voorkomt.  Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar de
843  voorkomen van de string "cu".  Als je nu <Delete> typt, dan wordt de "u"  plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt".  Als je nu <Delete> typt, dan
844  van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de plaats waar  wordt de "u" van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de
845  hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. het eerste voorkomen van de "c".  plaats waar hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. de plaats waar "c" het
846    eerst voorkomt.
847    
848  Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan  Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan
849  wordt het zoeken be-eindigd.  Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk  wordt het zoeken beëindigd.  Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
850  tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.  tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.
851    
852  Met C-s begin je te zoeken naar het eerste voorkomen van de zoekstring NA  Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst
853  de huidige cursorpositie.  Als je iets wilt zoeken dat eerder in de tekst  voorkomt NA de huidige cursorpositie.  Als je iets wilt zoeken dat eerder in
854  moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s.  Alles wat we nu weten over  de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v.  C-s.  Alles wat we nu weten
855  C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.  over C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.
856    
857    
858  * MEERDERE VENSTERS  * MEERDERE VENSTERS
859  -------------------  -------------------
860    
861  Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het  Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het
862  scherm kan laten zien.  scherm kunt laten zien.
863    
864  >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.  >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
865    
# Line 873  scherm kan laten zien. Line 870  scherm kan laten zien.
870  >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.  >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
871     (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)     (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)
872    
873  >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het nederlands)  >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het Nederlands)
874     om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.     om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
875    
876  >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.  >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.
# Line 883  scherm kan laten zien. Line 880  scherm kan laten zien.
880     te zetten.  De cursor staat weer precies op de plaats waar     te zetten.  De cursor staat weer precies op de plaats waar
881     hij stond toen je het venster verliet.     hij stond toen je het venster verliet.
882    
883  Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan.  Elk  Je kunt C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan.  Elk
884  venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar  venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar
885  in een daarvan.  Alle normale commando's hebben betrekking op het venster  in een daarvan.  Alle normale commando's hebben betrekking op het venster
886  waar de cursor in staat.  Dit venster is het `geselecteerde venster'  waarin de cursor  staat.  Dit venster is het `geselecteerde venster'
887  (`selected window' in het engels).  (`selected window' in het Engels).
888    
889  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in  Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
890  het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.  het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
891  Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,  Je kunt de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
892  terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.  terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
893    
894  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte META  C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken.  Als je een echte META
895  toets hebt kan je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te  toets hebt kun je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te
896  houden terwijl je v typt.  Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL  houden terwijl je v typt.  Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL
897  en META indrukt; het gaat erom welke ingedrukt zijn terwijl je typt.  en META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je typt.
898    
899  Als je geen echte META toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde maakt  Als je geen echte META toets hebt kun je ESC gebruiken; de volgorde maakt
900  dan wel uit.  Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal  dan wel uit.  Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal
901  niet werken.  Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META  niet werken.  Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META
902  dat niet zijn.  dat niet zijn.
# Line 925  laten zien: Line 922  laten zien:
922  * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS  * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
923  ------------------------------  ------------------------------
924    
925  Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (engels:  Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels:
926  `recursive editing level').  Dit is te zien in de moderegel aan de rechte  `recursive editing level').  Dit is te zien in de moderegel aan de rechte
927  haken om de haakjes die om naam van de hoofdmode staan.  Dan staat er  haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmode staan.  Dan staat er
928  bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).  bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
929    
930  Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  Dit is  Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen.  Dit is
931  een generiek `ontsnappingscommando'.  Je kan het ook gebruiken om extra  een generiek `ontsnappingscommando'.  Je kunt het ook gebruiken om extra
932  vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.  vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.
933    
934  >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC  >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC
# Line 973  commando zien. Line 970  commando zien.
970    
971          C-p runs the command previous-line          C-p runs the command previous-line
972    
973     (nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)     (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
974    
975  Dit commando vertelt je `de naam van de functie'.  Functies worden vooral  Dit commando vertelt je `de naam van de functie'.  Functies worden vooral
976  gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te  gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te
# Line 992  C-h c. Line 989  C-h c.
989  Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de  Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de
990  functies, in een apart venster.  Als je klaar bent met lezen, type C-x 1  functies, in een apart venster.  Als je klaar bent met lezen, type C-x 1
991  om van dat venster af te komen.  Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te  om van dat venster af te komen.  Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te
992  doen.  Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.  doen.  Je kunt ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.
993    
994  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
995    
# Line 1012  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden Line 1009  Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden
1009  >> Type C-h a file<Return>.  >> Type C-h a file<Return>.
1010    
1011  Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun  Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun
1012  naam.  Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende  naam.  Je zult teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende
1013  commandonaam zoals find-file.  commandonaam zoals find-file.
1014    
1015  >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.  >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.
# Line 1031  Emacs gebruikers.  Als je dus iets ondui Line 1028  Emacs gebruikers.  Als je dus iets ondui
1028  dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten.  Klaag erover!  dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten.  Klaag erover!
1029    
1030    
1031  * COPI-EREN  * KOPIËREN
1032  -----------  -----------
1033    
1034  (De engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks  (De Engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks
1035  van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef  van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef
1036  voor de originele Emacs.  Deze nederlandse vertaling is gemaakt door  voor de originele Emacs.  Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door
1037  Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2  Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
1038  TUTORIAL.  TUTORIAL.
1039    
1040  (Wat nu volgt is een vertaling naar het nederlands van de condities voor  (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor
1041  gebruik en verspreiding van deze uitleg.  Deze vertaling is niet  gebruik en verspreiding van deze uitleg.  Deze vertaling is niet
1042  gecontroleerd door een jurist.  Er kunnen derhalve geen rechten aan de  gecontroleerd door een jurist.  Er kunnen derhalve geen rechten aan de
1043  vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het engelse  vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse
1044  origineel.)  origineel.)
1045    
1046  Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.  Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.
1047  Je mag deze uitleg distribu-eren onder bepaalde condities:  Je mag deze uitleg distribueren onder bepaalde condities:
1048    
1049  Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation  Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation
1050    
1051     Iedereen mag letterlijke copi-en van dit document, zoals ontvangen,     Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als
1052     verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en     verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en
1053     toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de     toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de
1054     ontvanger dezelfde distributierechten verleend als aan hem verleend     ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend
1055     door deze melding.     door deze melding.
1056    
1057     Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,     Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,
# Line 1062  Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Soft Line 1059  Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Soft
1059     vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als     vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als
1060     laatste modificaties doorgevoerd heeft.     laatste modificaties doorgevoerd heeft.
1061    
1062  De condities voor het copi-eren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,  De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,
1063  maar gebaseerd op dezelfde gedachte.  Lees het bestand COPYING en geef  maar gebaseerd op dezelfde gedachte.  Lees het bestand COPYING en geef
1064  vervolgens copi-en van Emacs aan al je vrienden.  Help bij het uitroeien  vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden.  Help bij het uitroeien
1065  van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software  van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software
1066  te gebruiken, schrijven en delen!  te gebruiken, te schrijven en te delen!
1067    
1068  (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:  (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
1069    
# Line 1090  The conditions for copying Emacs itself Line 1087  The conditions for copying Emacs itself
1087  same spirit.  Please read the file COPYING and then do give copies of  same spirit.  Please read the file COPYING and then do give copies of
1088  GNU Emacs to your friends.  Help stamp out software obstructionism  GNU Emacs to your friends.  Help stamp out software obstructionism
1089  ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)  ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
1090    
1091    ;;; arch-tag: 3399e308-e605-4125-8fbb-b2fe91ac3149

Legend:
Removed from v.1.3.2.1  
changed lines
  Added in v.1.3.2.2

savannah-hackers-public@gnu.org
ViewVC Help
Powered by ViewVC 1.1.26